Kunnen de hersenen trauma overwinnen?

Hersenplasticiteit elimineert de littekens die een traumatische gebeurtenis achterlaat op het zenuwstelsel. De neurowetenschap biedt een aantal effectieve wegen om posttraumatische stress te overwinnen. Lees verder!

Kunnen de hersenen trauma overwinnen? Trauma is de oorzaak van veel emotionele en mentale problemen. Mensen leven vaak hun hele leven in de schaduw van een traumatische ervaring.

Ze kunnen het zelfs doorgeven aan volgende generaties door middel van gedrag dat wordt gevormd door hun posttraumatische stress. Gelukkig is er hoop op genezing. In het artikel van vandaag zullen we het daarom hebben over het verband tussen neuroplasticiteit en posttraumatische stress.

Het woord ‘trauma’ wordt niet altijd goed begrepen. Soms minimaliseren mensen het. Andere keren gebruiken ze het juist te veel. Allereerst is posttraumatische stress vaak precies datgene wat helpt bij het identificeren van trauma. Ten tweede gebeurt het niet altijd door wat de samenleving al extreme en verwoestende ervaringen beschouwt.

Wat iets traumatisch maakt, is hoe het een individu beïnvloedt. Het gaat vooral om de ongewenste effecten die het op zijn leven heeft. Soms is trauma het resultaat van een pijnlijke gebeurtenis, zoals de tragische dood van een naaste.

Maar trauma kan ook het gevolg zijn van situaties die voor een buitenstander niet zo ernstig lijken. Je moeder bijvoorbeeld een man zien kussen die niet je vader is, kan traumatisch zijn, vooral als het gebeurt als je nog een jong kind bent.

Trauma, kunnen we het overwinnen?

De schijnbare ernst of aard van een gebeurtenis is dus niet wat trauma definieert. In plaats daarvan is het de emotionele impact die het op een persoon heeft. Soms veroorzaakt een specifieke gebeurtenis een trauma. Het kan echter ook ontstaan als gevolg van een reeks gerelateerde gebeurtenissen.

Het belangrijkste punt is dat traumatische omstandigheden een emotionele schok veroorzaken. De persoon die door een trauma wordt getroffen, heeft niet de cognitieve of emotionele hulpmiddelen om de situatie te begrijpen en te verwerken. Het is erg verontrustend.

De reden waarom dit gebeurt, is dat traumatische gebeurtenissen een verrassend karakter hebben. Het zenuwstelsel is namelijk niet voorbereid op deze gebeurtenissen. Als gevolg lukt het niet om op een georganiseerde en coherente manier op deze gebeurtenissen te reageren.

Postraumatische stressstoornis

Alle trauma’s veroorzaken een fenomeen dat bekend staat als posttraumatische stressstoornis. De manifestaties en intensiteit van deze stoornis zijn afhankelijk van de ernst van de ervaring, de psychologische toestand van de persoon in kwestie wanneer de gebeurtenis plaatsvindt en de herhaling ervan.

De typische gevolgen van posttraumatische stress manifesteren zich op vier manieren:

• Herinneringen aan de traumatische gebeurtenis. Terugkerende herinneringen aan de gebeurtenis, nachtmerries, voorgevoelens en gevoelens van onrust wanneer iets de persoon in kwestie aan de gebeurtenis herinnert.
• Vermijding. Het onderwerp en alles wat met de gebeurtenis te maken kan hebben vermijden.
• Veranderingen in mentale toestand. Alles of een deel van wat er is gebeurd vergeten of onderdrukken, loskoppelen van de werkelijkheid, apathie, pessimisme en het onvermogen om positieve emoties te ervaren.
• Angst en reactiviteit. Slapeloosheid, moeite om woede onder controle te houden, concentratiestoornissen, nervositeit, constante angst en hypervigilantie.

Neuroplasticiteit en posttraumatische stress

Trauma heeft echter niet alleen invloed op je psychische gezondheid. Het veroorzaakt ook een soort reset of herkalibratie van je zenuwstelsel. De hersenen van een getraumatiseerd persoon veranderen. Hun alarmsysteem wordt ingeschakeld en blijft in een hyperalarmstatus totdat ze het rechtstreeks aan gaan pakken. In sommige gevallen gaat het nooit uit.

Daarom laat posttraumatische stress zijn sporen na in de hersenen. Vooruitgang in neurowetenschappen heeft aangetoond dat de hersenen een ongelooflijke plasticiteit hebben.

Met andere woorden, ze veranderen als reactie op bepaalde stimuli. Deskundigen in het veld zijn van mening dat, net zoals trauma de hersenen verandert, andere ervaringen het kunnen helpen om terug te keren naar hun normale toestand.

Daarom is neuroplasticiteit het vermogen van de hersenen om te veranderen als reactie op hun ervaring. Tegenwoordig richten verschillende therapieën zich op het overwinnen van trauma en posttraumatische stressstoornis met interventies die zijn ontworpen om het centrale zenuwstelsel te veranderen.

Neuroplasticiteit en posttraumatische stress: therapieën om trauma te overwinnen

Een van de belangrijkste experts op dit gebied is de Nederlandse trauma-onderzoeker Bessel van der Kolk. Hij gelooft dat yoga, dramatherapie, neurofeedbacktherapie, ervaringspsychodrama en therapeutische massage mensen kunnen helpen bij het overwinnen van posttraumatische stressstoornis.

Een andere deskundige op dit gebied, klinisch psycholoog en traumadeskundige Alain Brunet (Engelse link), pleit voor een vierdelige behandeling van posttraumatische stress.

De eerste stap is het onthouden van de gebeurtenis (vaak met gelijktijdige sedatie). Vervolgens moet de patiënt erover schrijven en voorlezen wat ze hebben opgeschreven. De patiënt moet dit gedurende vijf weken eenmaal per week doen.

Hoewel je het misschien moeilijk kunt geloven, zijn veel getraumatiseerde mensen zich niet eens bewust van hun trauma of willen ze er gewoon niets van weten omdat het hen nog steeds overweldigt. De enige reden waarom anderen weten dat ze lijden, is te wijten aan de manifestaties van posttraumatische stressstoornis.

We weten nu dat mensen niet gewoon hoeven te leren leven met deze ervaringen voor de rest van hun leven. Neurowetenschappen hebben mensen een uitweg gegeven uit dit donkere labyrint.