Jaloezie onder vrienden, wat zit hier achter?

Het maakt niet uit hoe oud je bent, jaloerse vrienden bestaan in elke levensfase. Het zijn de vrienden die jouw exclusieve aandacht en tijd willen en boos worden als je met andere mensen omgaat. Maar wat zit er achter dit gedrag?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 24 september, 2022

Jaloezie onder vrienden komt vrij vaak voor. Soms is het onschuldig, het resultaat van emoties die even menselijk als normaal zijn. In andere gevallen kan jaloezie giftig zijn. Jaloezie kan de plotselinge trigger zijn voor misverstanden en spanningen die je vriendschap kunnen beïnvloeden.

Zoals de 17e-eeuwse dichter John Dryden prachtig zei: “Jaloezie is de geelzucht van de ziel.” Het is niet alleen giftig voor de relatie (romantisch of niet), maar het is ook schadelijk voor de persoon die het voelt.

Desalniettemin is het vanuit psychologisch standpunt een begrijpelijk en redelijk normaal proces. We hebben het allemaal op een of ander moment wel eens gevoeld.

Weten dat een geliefde vriend intieme relaties heeft met andere mensen, kan pijn en jaloezie opwekken. Deze dynamiek komt veel voor in de kindertijd, adolescentie en jongvolwassenheid.

Naarmate mensen groeien en volwassen worden, hebben ze de neiging om vrienden niet langer als ‘bezittingen’ te beschouwen. Relaties worden gezonder en vrij van jaloezie, wrok en verwijten.

Dat gezegd hebbende, dat soort volwassenheid gebeurt niet automatisch naarmate iemand ouder wordt. Als volwassene heb je waarschijnlijk wel eens met een jaloerse vriend te maken gehad. Je bent echter niet de enige. Codependentie in relaties is ook mogelijk tussen vrienden.

Jaloezie onder vrienden: kenmerken, oorzaken en gedrag

Molière zei dat wie jaloers is, meer liefheeft, maar wie dat niet is, beter liefheeft. Jaloezie verstoort het concept van genegenheid, waardering, bewondering, hartstocht en vriendschap. Het veroorzaakt problemen en houdt alle betrokkenen in de val. Daarom houdt jaloezie onder vrienden een aantal unieke realiteiten in waar mensen niet veel over praten.

We weten dat jaloezie erg schadelijk is voor romantische relaties. Maar het kan even slecht zijn voor vriendschappen. Het is belangrijk om in gedachten te houden dat jaloezie niet hetzelfde is als afgunst.

Jaloezie is het ongemakkelijke gevoel iets waardevols te verliezen door toedoen van een derde partij. Aan de andere kant heeft afgunst alles te maken met het willen hebben van iets dat een ander heeft. Laten we eens kijken naar het complexe en unieke fenomeen van jaloezie onder vrienden.

Hoe ziet jaloezie onder vrienden eruit?

Jaloezie kent geen leeftijd of geslacht. Je kunt op elk moment en onder alle omstandigheden jaloers zijn. In theorie zouden volwassen volwassenen in staat moeten zijn om jaloezie-vrije vriendschappen te hebben, maar dat is niet altijd het geval. Hier zijn enkele manieren waarop jaloezie tot uiting komt in een vriendschap:

• Je voelt je onrustig als je vriend of vriendin tijd met iemand anders doorbrengt en zijn gedachten en gevoelens met die persoon deelt. Tot op zekere hoogte heb je het gevoel dat die persoon exclusief ‘jouw’ vriend is en die van niemand anders.
• Een vriend kan jaloers zijn op een ander stel.
• Jaloerse vrienden eisen altijd dingen zoals gunsten, tijd om te praten, snelle reacties op hun berichten, een overzicht van wat je elke dag doet, enzovoort.
• Het bezitterige gedrag van jaloerse vrienden manifesteert zich vaak in de vorm van bedreigingen. Ze zeggen dingen als: “als je met je andere vriend wat gaat doen, praat ik niet meer met je. Als je nu niet bij mij blijft, geef je niets om mij.”

Kinderen op de basisschool hebben meestal niet de emotionele volwassenheid om met dit soort emoties om te gaan. Het horen van “als je dat doet, zal ik je vriend niet meer zijn” is normaal en hoort bij de ontwikkeling. Dat soort dingen zeggen als volwassene is echter niet gepast en ook niet gezond.

Oorzaken van jaloers gedrag onder volwassenen

Hoogleraar in de psychologie Peter DeScioli (Engelse link) van de Universiteit van Pennsylvania voerde een onderzoek uit naar de interactie van mensen op sociale media. Hij wilde weten hoe we onze relaties opbouwen, hoe we allianties aangaan en waarom conflicten, verschillen en jaloezie optreden.

Evolutionaire psychologen hebben jarenlang jaloezie bestudeerd. Het heeft te maken met de behoefte aan bezit, om de mensen in ons leven te houden die ons voortbestaan en welzijn garanderen.

In een onderzoek van Dr. Jeffrey G. Parker aan de Sacred Heart University in Connecticut over jaloezie bij tieners, ontdekten onderzoekers iets interessants. Achter jaloers gedrag gingen psychische problemen en een zekere mate van marginaliteit schuil. Een kind met een moeilijk gezinsleven ziet zijn vrienden vaak als de enige bron van steun.

Hetzelfde gebeurt bij volwassenen. Als je partner en familie niet de structuur en veiligheid bieden die je nodig hebt, kun je je vastklampen aan een paar goede vrienden als een reddingslijn.

Wat moet ik doen als ik een jaloerse vriend heb?

Jaloezie onder vrienden kan problematisch zijn, vooral als het zich manifesteert als bezitterigheid en hypervigilantie. Het beste wat je kunt doen als je merkt dat je aan de ontvangende kant van dit gedrag staat, is het volgende:

•  Leg aan je vriend of vriendin uit dat zijn of haar gedrag ongepast en onaanvaardbaar is.
• In geen enkele relatie is er plaats voor jaloezie. De aanwezigheid ervan is geen maatstaf voor hoeveel liefde of genegenheid je voor iemand hebt. Jaloezie is schadelijk en het is belangrijk om zo snel mogelijk grenzen te stellen.
• Probeer te begrijpen wat het gedrag van je vriend of vriendin veroorzaakt. Komt het door een laag zelfbeeld? Is er een probleem met de vriendschap die tot deze afhankelijkheid heeft geleid? Weten waarom je vriend jaloers is, zal je helpen om je om op een meer empathische en intelligente manier te handelen.
• Laat de jaloezie van je vriend of vriendin je gedrag of levensstijl niet veranderen.

Als de jaloezie te intens wordt en andere delen van je leven begint te beïnvloeden, moet je mogelijk extremere maatregelen nemen. Vriendschap moet vol begrip, vertrouwen en vrijheid zijn.

Het moet een band zijn die je inspireert en je helpt te groeien. Als je in plaats daarvan dwang voelt, is het misschien tijd om die giftige vriendschap te beëindigen. Denk er eens over na.