Identiteitsamnesie in de liefde: vergeten wie je bent

Zoveel en zo diep liefhebben dat je uiteindelijk opgaat in je partner, tot het punt dat je vrienden en zelfs familie achterlaat. Is dit je ooit overkomen? We leggen uit waarom het gebeurt en wat er aan gedaan kan worden.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Sommige relaties overschaduwen en verdrinken je. Ze sleuren je mee in een vorm van obsessieve hartstocht waarin je vergeet waar je vandaan komt en waar je naartoe gaat. Het enige wat voor jou telt is je leven rond je partner te laten draaien, je hele universum te reduceren tot alleen jullie tweeën, met uitsluiting van iedereen en al het andere. Wanneer dit gebeurt, kun je merken dat je aan identiteitsamnesie in de liefde lijdt.

Het is niet zo dat je aan een totaal of zelfs maar gedeeltelijk geheugenverlies lijdt. Het is geen klinische stoornis die in diagnostische handboeken voorkomt. De ervaring lijkt echter nogal op die van hersenspoeling, want je voelt je verward, met veranderde gedachten. Je verandert misschien zelfs je manier van doen.

Sommige relaties maken dat je je partner zo’n prioriteit geeft dat je je relaties met je familie en vrienden verliest. Deze liefdes zijn als zwarte gaten, ze overspoelen elke vezel van je wezen, wissen je waarden uit en verwateren je eigen karakter naarmate je meer verstrikt raakt in je partner. Leven in deze droomachtige toestand is op de lange duur niet goed.

Identiteitsamnesie in de liefde: wat het is en waarom het gebeurt

Slachtoffers en daders zijn er in overvloed in het spel van de liefde. Zo zijn er die onderworpen zijn aan de wil van hun geliefde, terwijl anderen bijzonder bedreven zijn in het domineren van hun partner. Je zou kunnen denken dat degenen die in pijnlijke en afhankelijke relaties terechtkomen zwak zijn met weinig persoonlijkheid.

De werkelijkheid is echter geheel anders. In feite is iedereen vatbaar om in relaties te vallen die gebaseerd zijn op overheersing en emotionele afhankelijkheid. Het maakt niet uit hoe oud of in welke fase van je leven je bent.

Het feit blijft dat sommige liefdes verblindend zijn en geleidelijk je eigen temperament en sterke kanten doen vervagen ten gunste van de ander. In deze omstandigheden is het heel gemakkelijk om je eigen prioriteiten en je respect voor jezelf te vergeten.

Identiteitsamnesie in de liefde is een verschijnsel waarbij je onderworpen raakt aan een vreemde wil. De hartstocht en emotionele intensiteit zijn zo krachtig dat alleen je geliefde er nog toe doet. Dimensies als werk, gezin, of vriendschappen komen op de tweede plaats. Bovendien laat je ze misschien zelfs achter als er een belangenconflict is.

Je partner is altijd en in alle omstandigheden een prioriteit. Bovendien stel je hem of haar zelfs boven jezelf. Niets doet er meer toe dan je verblindende liefde. Het overspoelt alles.

“Wij” worden en je zelf verliezen

Er zijn sommige relaties waarin het “wij” belangrijker wordt dan het “ik”. Het is duidelijk dat een koppel zijn inhoudt dat je een gezamenlijke ruimte creëert waarin je banden aanhaalt, afspraken maakt, en waarden en doelen deelt. Maar op het moment dat identiteiten verwateren en individuele behoeften er niet meer toe doen, gaat alles verloren.

Dit verschijnsel wordt verklaard door het concept van relatie-contingent zelfrespect (RCSE). Onderzoek (Engelse link) van de Universiteit van Houston (VS) beweert dat dit betekent dat iemands gevoel van eigenwaarde uitsluitend afhangt van zijn eigen relatie. Met andere woorden, ze hebben alleen een positieve kijk op zichzelf als hun partner die versterkt.

Dit is schadelijk, want als je eigenwaarde niet van jezelf afhangt, en ook niet van de visie die je hebt op je sociale of werkleven, raakt je psychologische evenwicht verbrokkeld. In feite word je gevangene van een persoon die je in de palm van zijn hand heeft.

Identiteitsamnesie en de valse illusie van geluk

Een studie (Engelse link) van de Universiteit van Zuidwest China beweert dat verliefdheid de hersengebieden die verbonden zijn met beloningssystemen intensiveert. De regulatie van emoties wordt veranderd en er is een grotere motivatie die uitsluitend op de geliefde gericht is.

Deze mechanismen lijken echt op die welke een verslaafde ervaart. De hersenen denken alleen nog maar aan het nabij zijn van de ander, de rest verliest vaak waarde en prioriteit. Identiteitsamnesie is nog zo’n proces van deze vorm van emotionele verslaving. Het houdt in dat je vergeet wie je bent ‘om de ander te zijn’. Het gevaarlijkste is dat je aanneemt dat deze manier van leven je absolute gelukzaligheid biedt.

Geleidelijk aan kom je echter tot het besef dat leven in de periferie, buitengesloten van je eigen wezen en waarden, je vervult met leegte. Want je bent niet alleen een geliefde, je bent ook een vriend, een familielid, een collega op het werk, een mens vol eigen dromen en individuele verlangens. Als het je aan deze dimensies ontbreekt, zul je nooit echt geluk vinden.

Hoe kun je identiteitsamnesie in de liefde voorkomen?

Je hersenen zijn geprogrammeerd om verliefd te worden en de maximale euforie van romantiek en passie te voelen. Je moet banden met anderen scheppen om gelukkig te zijn. Wees alleen voorzichtig, want deze banden moeten geen kluisters hebben, maar vleugels om je in staat te stellen in alle richtingen te groeien, emotioneel, persoonlijk, op het werk, enz.

In de regel begint identiteitsamnesie in de liefde meestal in de beginfase van een relatie. Het is dat moment waarop je je partner overdreven wilt behagen. Je wilt dat hij of zij van je houdt, je wilt hem of haar gelukkig maken, en dit leidt ertoe dat je je eigenheid verliest. Bijna zonder het te beseffen word je een verlengstuk van je partner in je poging hem te behagen.

Dit moet je koste wat kost vermijden. Sterker nog, als je wilt voorkomen dat je codependent wordt en een loutere sleutelketting voor je partner, maak dan in het begin van de relatie duidelijk wie je bent en wat je wilt. Liefhebben houdt niet in dat je je partner de hele tijd behaagt.

Gezond liefhebben betekent delen, jullie identiteiten respecteren, en elkaars groei aanmoedigen. Het houdt ook in dat je een ‘wij’ creëert die bestaat uit een ‘jij’ en een ‘ik’, maar een ‘ik’ die volkomen vrij en onafhankelijk blijft.