Hoe verwerken de hersenen emoticons?

De manier waarop we communiceren verandert in een razendsnel tempo. Het voelt eigenlijk alsof er een auto wordt getrokken door de technologietrein, die ging van nuttig tot noodzakelijk tot tiranniek in sommige gevallen. We schrijven nu naar mensen die ver weg van ons zijn om met ze te praten, of om de etalage die sociale media-profielen zijn geworden te verfraaien. Om onszelf te redden van de beperkingen van geschreven communicatie gebruiken we emoticons, maar hoe verwerken de hersenen emoticons eigenlijk?

Wat doen deze emoticons? In het algemeen simuleren ze een gezicht en vergezellen ze een bericht zodat het op de juiste manier kan worden begrepen. ‘Hoi ? Hoe gaat het :D?’ is niet hetzelfde als ‘Hi, hoe gaat het?’. Emoticons kunnen zelfs een redding zijn omdat geschreven communicatie al snel serieus lijkt, zo interpreteren we het en als er een emoticon ontbreekt, is het niet ongebruikelijk om te denken dat de andere persoon boos is.

En als je schrijft zonder gebruik te maken van emoticons, voelt het misschien alsof het verstuurde bericht alle informatie bevat, maar dat het niet alles heeft wat je wilde overbrengen.

De oorsprong en het belang van emoticons

Emoticons zijn indicatoren van emotie. De eerste emoticon dateert uit 1982 en werd gebruikt door de auteur en computerwetenschapper Scott Fahlman. De manier waarop hij emoticons gebruikte was erg vergelijkbaar met de manier waarop we ze vandaag de dag gebruiken, aangezien hij ze gebruikte op forums als een manier om het verschil tussen berichten met een ironische en luchthartige toon en die met een serieuze toon aan te geven.

Sindsdien heeft er zo’n ongelooflijke evolutie plaatsgevonden in het gebruik van emoticons dat het Oxford English Dictionary er in 2015 voor koos om een emoticon – in het bijzonder de emoticon die huilt van het lachen – als het woord van het jaar te verkiezen. Misschien waren ze een beetje aan het dollen met dat besluit, maar het geeft een idee van hoe deze vorm van communicatie op natuurlijke wijze geïntegreerd is geraakt met de manier waarop we onszelf uiten.

Niet meer zozeer op forums, maar net als Scott Fahlman, gebruiken we nog steeds de lachende gezichtjes om de toon van een berichtje iets luchtiger te maken of als een antwoord op grappige berichten. In feite wordt de typische ‘hahaha’ meer en meer met uitsterven bedreigd omdat emoticons een meer accurate representatie zijn van de gebaren die we maken dan een opeenvolging van h’s en a’s.

Hoe verwerken de hersenen emoticons?

Wanneer er een nieuwe communicatievorm verschijnt, verschijnt er ook een nieuw onderwerp voor de wetenschap: leren begrijpen welke effecten deze nieuwe communicatievorm op ons kan hebben. Een onderzoek dat in 2006 werd uitgevoerd door Yuasa, Saito en Mukawa, maakte gebruik van MRI’s om de hersenactiviteit van de deelnemers te meten en aan te tonen dat de hersenen emoticons niet herkennen als gezichten. Dit konden ze afleiden doordat de gyrus fusiformis, ook wel het fusiforme aangezichtshersengebied genoemd, niet geactiveerd werd, hetgeen wel het geval is tijdens gezichtsherkenning.

Dit is echter niet het belangrijkste deel. Het belangrijkste deel is dat we elke emoticon – tenminste de populaire – associëren met verschillende emoties. Dus volgens de onderzoekers betekent dit dat ze goed zijn in het uitvoeren van hun functie.

In een latere studie trokken Churches, Nicholls, Thiessen, Kohler en Keage (2014) een andere conclusie en beweerde dat zowel gezichten als emoticons dezelfde gebieden in het brein activeren. Al deze gebieden zijn gelegen in de zogenaamde occipitale-temporale cortex.

Het lijkt erop dat dankzij ons vermogen voor associatief leren, ons brein op een of andere manier een link heeft gecreëerd tussen emoticons en de emoties die ze horen te representeren. Dankzij deze link en technologie lijken deze kleine afbeeldingen, waarvan zelfs pluchen versies zijn gemaakt, een permanente plek te hebben verworven in onze manier van interactie.

Emoticons en persoonlijkheid

De studie van emoticons biedt een breed scala aan mogelijkheden. Een vraag die we zouden kunnen stellen is of de emoticons die we vaak gebruiken iets kunnen zeggen over onze persoonlijkheid, verder dan de onmiddellijke communicatieve context waarin ze worden gebruikt.

Volgens een klein experiment dat werd uitgevoerd door uitgever Daniel Brill, indiceert het vaak gebruiken van de emoticon die huilt van het lachen een grappige persoonlijkheid, het gebruik van het gezichtje dat lacht met zijn tanden bloot duidt op een verdedigende persoonlijkheid en het bovenmatig gebruik van een dier, zoals de octopus, duidt op iemand die problemen heeft om zich te relateren aan anderen.

Deze observaties komen puur voort uit nieuwsgierigheid, aangezien het onderzoek te veel tekortkomingen had om er echte conclusies aan te kunnen hangen. Het opent echter wel de deur naar een erg rijk veld dat nog verkend moet worden. Als er iets duidelijk naar voren komt uit deze onderzoeken, dan is het wel dat de emoticons in ons leven zullen blijven bestaan.