Het verband tussen ADHD en middelenmisbruik

Weet je hoe ADHD samenhangt met middelenmisbruik? Sterker nog, verhoogt het hebben van ADHD het risico op verslaving? Ontdek het hier.

Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) is in bijna alle culturen vastgesteld. Volgens demografische studies over dit onderwerp lijdt ongeveer vijf procent van de kinderen en 2,5 procent van de volwassenen eraan. Hoewel middelenverslavingen relatief vaker voorkomen bij volwassenen met ADHD dan bij de algemene bevolking, komt ADHD en middelenmisbruik slechts bij een minderheid van de volwassenen voor.

Anderzijds is bekend dat de kenmerken van ADHD de kans vergroten dat adolescenten een of andere vorm van verslaving (Spaanse link) ontwikkelen. Kinderen met ADHD hebben inderdaad de neiging om de effecten van stoffen met grotere intensiteit te ervaren. Daarom is het risico op een verslaving en het verloop ervan (de tijd die nodig is om de verslaving te ontwikkelen) groter.

ADHD

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beschrijft ADHD in de International Classification of Diseases (ICD-11) als een aanhoudend patroon van onoplettendheid of hyperactiviteit en impulsiviteit dat langer dan zes maanden duurt. Dit patroon begint in de ontwikkelingsperiode van een kind, meestal rond de vroege tot middenleeftijd.

De verschillende soorten ADHD

Er zijn verschillende subtypen van ADHD, afhankelijk van de symptomen. Bijvoorbeeld:

• Overwegend onoplettende presentatie. Deze vorm van ADHD komt vaker voor bij adolescente meisjes en vrouwen. Selectieve aandachtsstoornis overheerst en het academisch werk van de lijder wordt meestal negatief beïnvloed. Dat komt omdat ze moeite hebben om hun aandacht te richten en zich op iets te concentreren zonder andere prikkels de taak te laten onderbreken. Bijvoorbeeld aandacht schenken aan een leraar en tegelijkertijd geluiden in de klas negeren. Dit is het meestvoorkomende type ADHD.
• Overwegend hyperactief-impulsieve presentatie. Dit is het meest conflictueuze subtype. Zeer energieke activiteit is kenmerkend voor dit type, dat vooral voorkomt in zittende, saaie en sterk gestructureerde situaties. Bijvoorbeeld in de klas. Bovendien lijkt de hyperactiviteit groter in het bijzijn van de moeder en de leraren.
• Gecombineerde presentatie. Onoplettende en hyperactief-impulsieve symptomen zijn aanwezig. Dit type komt vaker voor bij jongens en mannen. Het is ook nauw verwant aan de antisociale persoonlijkheidsstoornis. Wanneer zowel hyperactiviteit als onoplettendheid voorkomen, is de verslechtering die dit veroorzaakt in het leven van de lijder groter. Bij dit subtype overheerst het tekort aan volgehouden aandacht. Dat is het vermogen om gedurende een bepaalde periode de aandacht bij een bepaalde activiteit te houden. Bijvoorbeeld 30 minuten lang aandacht besteden aan een leraar.

Deze manifestaties moeten in meer dan één context aanwezig zijn. Bijvoorbeeld op school, thuis, op het werk, in de crèche, in het park, of bij buitenschoolse activiteiten. De symptomen kunnen binnen elk daarvan variëren. Kinderen met ADHD zijn doorgaans ook prikkelbaarder en hebben een grotere emotionele stabiliteit.

ADHD en middelenmisbruik

Om de hyperactiviteit en impulsiviteit die deze kinderen kenmerken te compenseren, komen ze vaak in aanraking met middelen als marihuana, de stof die ze het meest gebruiken, of alcohol of nicotine. Tot de effecten van marihuana behoren milde sedatie en euforie.

We hebben al gezegd dat kinderen met ADHD een verminderde aandacht hebben, zowel selectief als langdurig. Het gebruik van stimulerende middelen, zoals nicotine of cocaïne, is voor hen vaak aantrekkelijk. Dat komt omdat ze zich er goed bij voelen. Er zijn echter ook bijkomende risicofactoren vastgesteld als het gaat om middelenmisbruik.

• Kinderen met ADHD hebben vaker last van bijkomende stoornissen, zoals angststoornissen, depressieve stoornissen of oppositionele defiantiestoornis.
• Het komt vaak voor dat kinderen met ADHD moeilijkheden hebben op school of aanpassingsproblemen ervaren. Ze kunnen ook andere kinderen ‘aantrekken’, zowel met ADHD als zonder, maar die dezelfde moeilijkheden hebben. In feite hebben ze de neiging om met andere kinderen om te gaan die risicogedrag en middelenmisbruik vertonen, wat bij hen mogelijkheden tot experimenteren uitlokt.

Wat te doen als een kind ADHD heeft en er sprake is van middelenmisbruik?

Het belangrijkste wat ouders kunnen doen is hun kinderen de gespecialiseerde zorg bieden die ze nodig hebben. Daarom moet het kind zo snel mogelijk worden geëvalueerd en moeten de nodige maatregelen worden genomen. Vooral als ongewoon gedrag van rusteloosheid, afleiding of vergeetachtigheid opduikt.

Het Child Mind Institute stelt een reeks eenvoudige richtlijnen voor (Engelse link). Ze kunnen goed van pas komen als je je in een dergelijke situatie bevindt.

• Praat op jonge leeftijd met je kinderen over middelenmisbruik. Leg uit dat ADHD hen kwetsbaarder maakt voor verslaving in vergelijking met hun leeftijdsgenoten zonder ADHD. Neem een niet-oordelend standpunt in.
• Wees niet overdreven toegeeflijk. Met andere woorden, doe niet te veel concessies. Je kind moet leren om met hun uitdagingen om te gaan en ze te beheersen. Als ze er niet mee leren omgaan, zullen ze zich misschien tot een middel wenden om hun angst te verminderen.
• Handhaaf positieve communicatie. Moeilijkheden zijn belangrijk, en het signaleren ervan is van vitaal belang. Er herhaaldelijk op wijzen zal ze echter niet doen verdwijnen. Probeer je kind het soort boodschappen te geven dat tot hem doordringt en hem in staat stelt vooruitgang te boeken op weg naar een goed aangepaste toekomst.

Tot slot

De auteurs van de studie dringen er bij gezinnen op aan om niet alleen een team van professionals te zoeken om de ADHD van hun kinderen te beoordelen en te behandelen, maar ook om te werken aan een positieve relatie met hen. Verder raden ze aan om, als ze voortdurend in conflict zijn, hulp te zoeken in de verschillende therapeutische kaders.