Het cognitief gedragsmatige model van Fennell
Hoe voel je je vandaag? Zie je jezelf als in staat om de doelen te bereiken die je voor jezelf hebt gesteld? Welke mening heb je op dit moment over jezelf?
Eigenwaarde is als een levengevende kracht die je in staat stelt om je niet alleen waardevol te voelen, maar ook in staat om op elk moment te bereiken wat je wilt. Het is echter een enorm kwetsbare en variabele psychologische dimensie. In feite kan het om de meest complexe en subtiele redenen veranderen.
Je gevoel van eigenwaarde wordt bijna altijd bepaald door je omgeving en de mensen daarin, en door de gebeurtenissen die je overkomen.
Als je bijvoorbeeld bent opgegroeid in een familieomgeving die gekenmerkt werd door afkeuring, dan zal dat verwoestend zijn geweest voor je identiteit en zelfbeeld.
Ook zal het hebben van een mishandelende partner of het gepest worden op school of werk de manier waarop je je over jezelf voelt ondermijnen. Hoewel het geweldig zou zijn als het gevoel van eigenwaarde als grafeen was, hard en bijna onverwoestbaar, versplintert het in werkelijkheid vaak.
Daarom heb je bepaalde strategieën nodig om aan je gevoel van eigenwaarde te werken. Er zijn enkele zeer effectieve strategieën, benaderingen en modellen om de negatieve visies die je soms rond je eigen wezen bouwt te deactiveren. We gaan één zo’n middel onderzoeken.
Onze levenservaringen creëren schema’s. Dit zijn percepties over hoe we zijn, wat we verdienen en wat anderen van ons denken.
Het cognitief gedragsmatige model van Fennell van lage eigenwaarde
Melanie Fennell is klinisch onderzoeker bij de afdeling Psychiatrie van de Universiteit van Oxford (VK). Naast een expert in behandelingen gebaseerd op wetenschappelijk bewijs voor angst en depressie, heeft ze een opmerkelijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van gidsen voor het werken aan een laag zelfbeeld. Haar boek Overcoming Low Self-Esteem(2009) is zo’n boek.
Een van haar meest opmerkelijke hulpmiddelen staat bekend als het cognitief-gedragsmatige model van een laag zelfbeeld. Het is een benadering om te begrijpen waar devaluerende visies op onszelf vandaan komen. Bovendien helpt het ons te begrijpen waarom we bepaalde negatieve schema’s versterken en hoe we ze kunnen deactiveren.
Haar theorie heeft zijn wortels in de cognitieve therapie van Aaron T. Beck. Deze beroemde therapeut leerde ons dat, buiten wat ons overkomt, het belangrijkste is hoe we alles wat ons overkomt interpreteren. Hij stelde voor dat we veel van onze overtuigingen over onszelf herzien als we onze eigenwaarde willen verbeteren. Laten we eens kijken wat het cognitief gedragsmatige model van Fennell voorstelt.
Bepaalde mentale schema’s versterken het idee dat we onvolledige of mislukte individuen zijn. Deze overtuigingen bouwen een laag zelfbeeld op en zijn degenen die we moeten aanpakken.
1. Oorsprong van lage eigenwaarde: vroege ervaringen
“Ik ben waardeloos”, “Ik ben onhandig”, “Niemand zal me ooit aardig vinden”, enz. Volgens het cognitief gedragsmatige model van Fennell van een laag zelfbeeld bouwen je vroege ervaringen de visie die je op jezelf hebt. Daarom betekent het hebben van een echt kritische, onaantrekkelijke of zelfs autoritaire familie of ouders dat je slopende en negatieve zelf-schema’s opbouwt.
Een zelf-schema is een overtuiging over jezelf die je hebt opgebouwd en geïnternaliseerd, door een reeks ervaringen te interpreteren. Deze mentale dynamiek is een proces dat je begon op te bouwen in je kindertijd.
- De eerste ervaringen met je autoriteitsfiguren gaven aanleiding tot bepaalde ‘fundamentele’ overtuigingen over wie je was en wat je waard was.
- Volgens Fennell creëerde je in je kindertijd en vroege jeugd je ‘regels om naar te leven’. De manier waarop je gehechtheidsfiguren zich tot je verhouden en met je verbonden, maakte dat je je meer of minder in staat voelde om te bereiken wat je wilde. Als je gedevalueerd en ondergewaardeerd werd, zul je jezelf vandaag de dag ervaren als niet in staat om te vechten voor waar je van droomt.
Haar voorstel is geconsolideerd in het idee dat de omgeving waarin je bent opgegroeid en de manier waarop je bent behandeld je op een onontkoombare manier conditioneert.
2. Versterkers van lage eigenwaarde: Critical Incidents and Useless Coping Models
In het onderzoek (Engelse link) van Dr. Fennell naar lage eigenwaarde legt ze uit dat we gedurende ons leven meer dan één kritiek moment meemaken. Dit zijn momenten waarop tegenslag of interpersoonlijke relaties ons gevoel van eigenwaarde opnieuw in gevaar brengen.
Dit betekent dat, hoewel je misschien je jeugdwonden hebt overwonnen en geleidelijk een gezonder gevoel van eigenwaarde hebt opgebouwd, je nooit veilig bent voor die vitale elementen en hun aanval. Zo kunnen gebeurtenissen als een traumatische relatie al je kracht weer doen instorten.
Dit gebeurt omdat je geen bruikbare copingstrategieën hebt ontwikkeld. Het zijn de soorten die fungeren als redders in nood zodat je niet verdrinkt.
Eigenwaarde is geen vaste en onveranderlijke eigenschap. Successen of tegenslagen, persoonlijk, emotioneel of professioneel, kunnen schommelingen veroorzaken in de manier waarop we onszelf zien, in de beelden die we van onszelf hebben.
Hoe je een gezonde en stabielere eigenwaarde kunt ontwikkelen
Het cognitief gedragsmatige model van Fennell Low Self-Esteem biedt ook strategieën om een gezondere kijk op jezelf te ontwikkelen. Zoals we al eerder zeiden fluctueert dit construct, en de enige manier om het stabiel te houden is met de juiste hulpmiddelen.
De eerste hulpkit om je gevoel van eigenwaarde te genezen vereist dat je jezelf bepaalde vragen stelt. In feite is het pas als je je overtuigingen in twijfel trekt, dat je je bewust wordt van die foutieve schema’s die je onderschatting, kritiek en gebrek aan liefde voor jezelf versterken.
Hier is wat je moet doen om die schadelijke ideeën te deactiveren.
1. Wat blijft er over van wat je in het verleden is overkomen?
Hoe was je relatie met je ouders? Had je een moeilijke jeugd? Welke boodschappen gaven je ouders je over jezelf en hoe lieten ze je voelen? Denk je dat veel van de verhalen en visies die je nu over jezelf hebt zijn geconditioneerd door hoe je bent opgevoed?
Een eerste stap om de fundamenten van je gevoel van eigenwaarde te versterken is het analyseren van die wonden die zich in je jeugd voordeden en die je in de loop der jaren hebben vergezeld.
2. Herzie je leefregels door – ENG: Review your rules for living by
Je leefregels zijn ideeën en opvattingen die je hebt opgebouwd over wat je verdient en wat niet, over hoe je bestaan zou moeten zijn. Het aanpakken en navigeren van deze reeks mentale schema’s is meestal een ingewikkelde en zelfs omslachtige taak. Maar door dit te doen verlicht je de weg naar verbetering van je psychische gezondheid.
- Onderzoek daartoe alle gedachten die op de volgende manier beginnen: ” Ik moet… Ik moet… ik moet… Als ik dit doe…,” Bijvoorbeeld: “Ik moet aardiger en vriendelijker zijn als ik aardig gevonden wil worden…. Ik moet maatje tien hebben als ik wil dat anderen me accepteren…. Ik moet proberen perfect te zijn als ik wil bereiken wat ik wil…. Als ik doe wat anderen willen en hen tevreden stel, zullen ze van me houden en me niet afwijzen, enz.
Veel van deze regels voor gelukkig zijn of geaccepteerd worden door anderen zijn gebaseerd op volkomen vooringenomen ideeën die je alleen maar leed bezorgen. Ze opsporen zal je enorm helpen.
3. Mededogen is behulpzamer dan kritiek
Je bent je er misschien niet van bewust, maar je devalueert en bekritiseert jezelf vaak. Ook projecteer je de gedachten en ideeën van anderen op jezelf. In feite besef je het waarschijnlijk niet, maar je kritische stem weerspiegelt vaak de boodschappen die anderen op jou geprojecteerd hebben. Ook wat de maatschappij je doet geloven (je moet perfect zijn, je moet beter je best doen, enz.).
Pas als je het volume van je interne rechter zachter zet, zul je je eigenwaarde gaan helen. Om dit te bereiken moet je een meer compassievolle interne stem activeren en aanwezigheid geven. Degene die, in plaats van je te vloeren omdat je een fout hebt gemaakt, je vriendelijk van de grond raapt en je eraan herinnert dat je leert van je fouten en dat je het morgen beter zult doen.
Tot slot heb je de mogelijkheid om een gezondere, helderdere en sterkere visie op jezelf te ontwikkelen. Je hebt alleen adequate strategieën en een vastberaden inzet nodig om deze verandering te bevorderen. Waarom niet vandaag beginnen?
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Beck, A. T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: International University Press.
- Fennell, M. J. (1997). Low self-esteem: A cognitive perspective. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 25(1),
1-26. - Padesky, C. A. (1990). Schema as self-prejudice. International Cognitive Therapy Newsletter, 6(1), 6-7.
- McManus, Freda & Waite, Polly & Shafran, Roz. (2009). Cognitive-Behavior Therapy for Low Self-Esteem: A Case Example. Cognitive and Behavioral Practice. 16. 266–275. 10.1016/j.cbpra.2008.12.007.