Heimelijke spelletjes in relaties

Relaties zijn niet makkelijk en je moet in gedachten houden dat er conflicten zijn in alle huwelijksrelaties. Wanneer mensen echter onbuigzaam worden, dan kunnen ze vervallen in disfunctionele of heimelijke spelletjes.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 29 juni, 2021

“Soort zoekt soort.” Dit gezegde beschrijft hoe de keuze van mensen waarmee je je omringt meestal onbewuste patronen volgt. Deze zijn meestal afgeleid van de emotionele relatie tussen een persoon en zijn ouders, vooral tijdens de kindertijd. Disfunctionele relaties tussen ouders en kinderen kunnen de relaties van de laatsten in de toekomst schaden en leiden tot wat “heimelijke spelletjes” wordt genoemd.

Het begrip “heimelijke spelletjes” vindt zijn oorsprong in de studies van de Oostenrijkse psycholoog Paul Watzlawick, die het toepaste in zijn theorie van de menselijke communicatie. A posteriori introduceerde psychotherapeut Henry V. Dicks in zijn werk Marital Tensions het begrip heimelijke spelletjes in echtelijke relaties.

Het was echter de Zwitserse psychiater en psychotherapeut Jurg Willi die de term collusie of heimelijke spelletjes in een relatie populair maakte om te verwijzen naar onvrijwillig en disfunctioneel gedrag van een of beide partners.

Dit soort gedrag komt tot uiting in conflicten binnen het huwelijk. Bovendien brengen dergelijke giftige en onbewuste dynamismen de twee leden van de relatie samen.

Volgens Willi vormt heimelijk gedrag een “gemeenschappelijk onbewustzijn” in een relatie. Daarin herhaalt het conflict zich keer op keer in een opeenvolging van afstand of nabijheid.

De leden van een relatie kunnen niet tegen scheiding, maar ook niet tegen intimiteit. Dit leidt ertoe dat ze zich verstikt voelen als ze samen zijn en verlatingsangst hebben als ze uit elkaar zijn.

Zo gaan de leden van een relatie van individuen naar een hermetische entiteit waarin hun individuele grenzen elkaar overlappen en toxische gedragingen tot stand brengen. Je kan dus niet spreken van een individuele pathologie. In plaats daarvan is er sprake van een pathologie in de relatie.

Heimelijke polariteit in een relatie

In de heimelijke dyadische dynamiek manifesteert elk lid van een relatie een gepolariseerde rol. Dat wil zeggen, elke persoon herschept een functie van de verdeling van actief-passief, onderdanig-dominant, en afhankelijk-onafhankelijk gedrag. Stilzwijgend leiden de troeven van het ene lid van het koppel tot inactiviteit bij het andere.

Met andere woorden, het zwakke lid neigt naar een regressieve en onvolwassen houding en het meest actieve lid vertegenwoordigt een progressieve rol of een schijnvolwassenheid. Dit komt omdat het de volwassen rol ten opzichte van de ander op zich neemt. Zo komt het koppel in een vicieuze defensieve cirkel terecht.

Heimelijke spelletjes in een relatie komen meestal voort uit onderdrukte, gelijksoortige, en niet geheelde emotionele wonden uit de kindertijd. Beide leden hebben de ander nodig voor een wederkerige genezing van frustraties en onvervulde verlangens uit hun kindertijd.

Elke echtgenoot verwacht dat de ander hen redt van hun eigen interne conflicten. Om hen ook te bevrijden van angsten uit het verleden. En om de bestaande wonden te helen van alle liefdevolle of vaderlijke relaties die ook niet bevredigend waren.

In een poging elkaars emotionele wonden te helen, stappen zij telkens weer in dezelfde ineffectieve patronen en dezelfde moeilijkheden, allemaal om hun echtelijke en individuele problemen op te lossen. Het leidt echter tot pijn, teleurstelling, en wederzijdse schuld- en angstprojectie.

Er zijn berispende zinnen als “Ik ben zo door jou.” De paradox van deze echtelijke situatie is dat geen van de partners werkelijk iets aan zichzelf wil veranderen. In plaats daarvan benadrukken ze nog meer de ernst van een bepaalde situatie.

Heimelijke spelletjes – de weg naar de uitgang

Heimelijke spelletjes in een relatie zijn valkuilen die giftige mechanismen van schuld, verwijten en onzekerheid in stand houden. In feite bevindt een koppel zich zelden verder weg van de uitgang.

Tijdens een echtelijke crisis, kan je dus in een giftige relatie blijven op een heimelijke manier. Je kan niet langer deelnemen aan dit spel en wilt het huwelijk volledig verbreken.

In een ander geval is er ook nog de mogelijkheid om naar een therapeut te gaan. Deze zou in staat moeten zijn om de leden van een relatie naar een oplossing te leiden op basis van de emotionele schade die ze hebben ervaren.

Je kunt echter pas liefde opbouwen als je de verwachtingen laat varen en elkaar als gelijken begint te erkennen.

Verwachtingen scheppen die onmogelijk in te lossen zijn en geen verantwoordelijkheid nemen voor iemands verwondingen kan alleen maar tot frustraties leiden. Dit brengt een koppel in feite in het soort ziekelijke chaos die in staat is om van beiden het zelfrespect te vernietigen.

Je moet in gedachten houden dat een koppel zelf een groot klaslokaal van de liefde is waarin je kunt leren om te vallen en op te staan. Daarnaast moet je ook leren om al dat menselijk potentieel dat je in je hebt, te ontwikkelen. Doe dit echter altijd vanuit het perspectief van respect en verantwoordelijkheid van iedere partner.

Meestal denkt men dat het succes van een koppel bestaat in eeuwig samen blijven. Het geheim kan echter het tegenovergestelde zijn. Met andere woorden, het moet alleen blijven duren als het gezond is.