God's Crooked Lines: paranoia of werkelijkheid?
Men zegt dat Torcuato Luca de Tena deed alsof hij aan een depressieve psychose leed om opgenomen te worden in een psychiatrisch ziekenhuis. Hij slaagde daarin en verbleef ongeveer 18 dagen in het Nuestra Señora de la Fuentecilla Ziekenhuis in Mexico, waar ongeveer 800 bewoners waren.
Uiteindelijk ‘vingen’ ze hem en ontdekten ze dat hij gezond was, maar niet voordat de doorgewinterde journalist het verhaal van zijn leven in handen had gekregen.
Zijn ervaring leerde hem over het complexe micro-universum van centra voor geestelijke gezondheidszorg in de jaren zeventig, en over het prijzenswaardige werk van artsen, verpleegkundigen en verzorgers. Professionals die boven alles proberen God’s Crooked Lines ‘recht te trekken’. Hij schreef een boek over is ervaringen. Het is de essentie van antipsychiatrie.
Nu is er een verfilming die te vinden is op Netflix. Het is zelfs een van de meest bekeken programma’s geworden. Als je echter op zoek bent naar een getrouwe weergave van de roman tot in de kleinste details, zul je teleurgesteld worden. We kunnen je echter verzekeren dat deze film, geregisseerd door Oriol Paulo, je niet zal teleurstellen.
“Bijzonder verfijnde persoonlijkheden zijn kwetsbaarder dan grove; zoals een kopje breekbaarder is naarmate het porselein van hogere kwaliteit is.
-God’s Crooked Lines-
God’s Crooked Lines: van het boek naar de film
Wie het werk van scenarioschrijver en filmregisseur Oriol Paulo heeft gezien, kent zijn onmiskenbare beheersing van het thrillergenre. Inderdaad, zijn voortreffelijke spel en plotwendingen falen nooit om te verbijsteren en ze houden de kijker zeker scherp. Enkele voorbeelden van zijn werk zijn Setback, The Body, Julia’s Eyes, The Invisible Guest en Mirage.
God’s Crooked Lines (2022) verwijdert zich van de psychiatrische achtergrond die in het boek uitvoerig aan bod kwam. Ook ontbreekt een grotere psychologische contextualisering samen met enkele secundaire personages. Het tempo en de dynamiek van de film zijn echter anders en in dit geval concentreert de film zich uitsluitend op de centrale as, de vrouwelijke hoofdpersoon.
Door het labyrint van haar geest worden we ondergedompeld in een kwetsbare werkelijkheid, een waarin het moeilijk is om geestelijke gezondheid van waanzin en waarheid van inventiviteit te onderscheiden.
“Alice feliciteerde zichzelf met het vinden van een exacte definitie voor haar stemming: een stille droefheid.”
-God’s Crooked Lines-
Alice Gould, een vrouw op zoek naar de waarheid
De film begint met een luchtfoto van een bos. Daarna volgt de scène van een weg waarlangs een rode mustang wordt bestuurd door een elegante vrouw. De opening doet denken aan de visuele vertellingen van Alfred Hitchcock.
In de auto zit de hoofdpersoon, Alice Gould, een privédetective die is ingehuurd om een vermeende zelfmoord te onderzoeken die heeft plaatsgevonden in een psychiatrisch ziekenhuis.
Ze komt vrijwillig de instelling binnen, waarbij ze paranoia veinst (Engelse link). Tijdens haar onderzoek heeft ze de hulp van een van de gevangenen die haar helpt ophelderen of de leiders van het centrum verantwoordelijk waren voor de moord. Het duurt niet lang voordat we ons met Alice verbonden voelen. Ze brengt humor, vastberadenheid en opmerkelijke intelligentie in de rol.
Maar al snel begint de twijfel over haar identiteit en haar geestelijke gezondheid. Na een reeks ernstige incidenten besluit de hoofdpersoon dat het voor haar tijd is om het centrum te verlaten. Maar tot haar verbazing weigeren de verantwoordelijken van het sanatorium.
Is ze werkelijk een onderzoeker die is ingehuurd om een misdaad op te lossen? Of is ze gewoon weer een patiënt en slachtoffer van haar eigen waanideeën?
Tussen waanzin en geestelijke gezondheid: de eeuwige kwetsbaarheid van de waarheid
De film speelt meesterlijk met tijdlijnen en scriptwendingen. Aan de ene kant betwijfelen we of Alice is wie ze zegt dat ze is of niet, of gewoon een andere bewoner van het psychiatrisch ziekenhuis. Haar confrontatie met dokter Samuel Alvar brengt zowel haar geestelijke gezondheid als haar geloofwaardigheid in gevaar.
Anderzijds zijn we getuige van moorden, ontsnappingen van gevangenen, branden en de mogelijkheid dat Alice het slachtoffer is van een complot om haar opgesloten te houden.
Deze caleidoscoop van gebeurtenissen speelt zich af te midden van een sombere sfeer, van oneindige flashbacks en fast forwards, onthullende dialogen, en dubbelzinnige personages die ons bij elke beurt op andere gedachten brengen.
In feite is de waarheid in deze film fragiel en denkbeeldig tegelijk. Het simuleert bijna een kaartenhuis dat in een oogwenk kan instorten om binnenkort weer op te staan met meer torens en nieuwe kaarten. In zekere zin is het de weerspiegeling van een extreem zieke geest waarin elke soort mogelijkheid tegelijkertijd bestaat, maar geen enkele ervan solide genoeg is.
De verfilming van “God’s Crooked Lines” is een ingehouden en beheerste psychologische thriller die lonend is voor elke kijker die zwelgt in scriptwendingen en open eindes.
Een onverwachte wending
Terwijl de roman, God’s Crooked Lines ontegenzeggelijk onvergetelijk was, is het meeste dat gezegd kan worden over de film die Netflix ons brengt, dat hij bevredigend is. Het haalt zeker niet de climax en het meesterschap van Torcuato Luca de Tena’s goddelijke vertelling. De amusementswaarde ervan als cinematografisch product kan echter niet genegeerd worden.
Barbara Lennie in de rol van Alicia Gould is verreweg het meest opvallende kenmerk van de film. Haar vertolkingsvermogen is hypnotiserend en het is daaraan te danken dat de ruim twee uur van de film worden volgehouden.
Ongetwijfeld is het overdreven lang. Het heeft echter een opmerkelijk spreekwoordelijk einde. Het is volkomen onverwacht en een breuk die de productie opnieuw van de roman verwijdert.
In feite blijven we niet weten of de hoofdpersoon een bewoner of een slachtoffer van een valstrik is, waardoor we gedwongen worden opnieuw na te denken. Bovendien, net als we aannemen dat Alice op het punt staat uit de inrichting te worden vrijgelaten, arriveert er een bekend gezicht.
Dit is Dr. Donadio, van wie ze dacht dat het Dr. García del Olmo was, de man die haar had ingehuurd om de zelfmoord van haar zoon te onderzoeken. Een figuur die bij het zien van haar een raadselachtige vraag uitspreekt… “Hallo Alice, in welke problemen ben je deze keer verzeild geraakt?”
Cinema en psychiatrische ziekenhuizen: echte klassieke plotlijnen
Dit is een film die de boeiende essentie van film noir ademt. Evenzo presenteert God’s Crooked Lines prachtige reminiscenties aan andere titels zoals Shutter Island. In deze film bracht Martin Scorsese ons Leonardo DiCaprio. Hij speelde een personage in een psychiatrisch centrum, iemand die grensde aan helderheid en waanzin. Oriol Paulo heeft hetzelfde gedaan met Barbara Lennie.
Er zijn veel films die zich afspelen in psychiatrische instellingen en die de kwetsbaarheid van de menselijke geest laten zien. Veel ervan zijn zelfs uitzonderlijk. Twee van zulke voorbeelden zijn Remember en One Flew Over the Cuckoo’s Nest. Dit soort films brengt hulde aan de individuen die lijden, aan mannen en vrouwen die, zoals Luca de Tena zei, de kromme lijnen van het leven zijn met hun eigen geschiedenis.
Deze mensen zijn niet gek, het zijn geen verschoppelingen. Ze lijden. Ze zijn gevangenen van hun mentale valkuilen. Om hen te begrijpen moeten we laag voor laag graven en ons verdiepen in hun verhalen, ons inspannen om ons te verbinden met hun universums en een glimp op te vangen van hun pijn en chaotische werelden. De film van Oriol Paulo is een goede oefening om dit te bereiken.
