De giftige pijl: een boeddhistisch verhaal over leven in het nu

Een van Boeddha’s grootste leringen ging over leven in het nu. We zien hoe sommige van zijn principes gerelateerd zijn aan de ‘mindfulness’ die we vandaag de dag kennen. En als we kijken naar de boeddhistische parabelen, zoals deze over de giftige pijl, dan zien we dat dingen niet zoveel zijn veranderd door de eeuwen heen.

Een van de meest gevierde citaten van Boeddha gaat als volgt: “Blijf niet hangen in het verleden, droom niet over de toekomst, concentreer je geest op het huidige moment”. In de huidige tijd waarin we leven lijkt het geschikt om dit specifieke aspect van het boeddhisme te benadrukken met het verhaal van de vergiftigde pijl…

De giftige pijl, een boeddhistisch verhaal over leven in het nu

Er is een reeks teksten verzameld in het Pali-canon die afkomstig zijn van Boeddha en bekend staan als de Majjhima Nikaya. Het bevat vele verhalen waaronder deze over de giftige pijl.

Blijkbaar heeft Boeddha dit verhaal destijds aan een van zijn meest ongeduldige leerlingen verteld. De jonge man stond erop om antwoorden te krijgen op zijn vragen over leven na de dood.

Dus vertelde Boeddha hem over een man die gewond was geraakt door een giftige pijl. En toen zijn familie een dokter voor hem probeerde te vinden om hem te helpen zei de man daarop ‘nee’.

De dodelijk gewonde man zei dat, voordat hij door ook maar één dokter zou worden geholpen, hij eerst wilde weten wie hem had aangevallen. Wat was zijn kaste en waar kwam hij vandaan?

Hij wilde ook weten wat de lengte van deze andere man was, zijn sterkte, huidskleur, het soort boog dat hij gebruikte en of de boogpees was gemaakt van hennep, zijde of bamboe.

Dus, onderwijl hij zich afvroeg of de veren van de pijl afkomstig waren van een gier, pauw of valk en of de boog normaal, gekromd of gemaakt van oleander was, stierf hij nog voordat hij een antwoord op één van deze vragen kon krijgen.

Wat probeert het verhaal van de giftige pijl ons te vertellen?

Deze attitude van een man op zijn sterfbed klinkt behoorlijk bizar, nietwaar? Maar, als we de situatie vertalen naar andere situaties in het leven, zijn er dan niet momenten waarop wij ons precies net zo gedragen als de gewonde krijger?

Het mag dan wellicht onbewust zijn, maar soms focussen we zoveel op vragen die in feite onbelangrijk zijn, alleen maar uit angst om ons de vragen af te vragen die er werkelijk toe doen.

We laten de kern van de kwesties onbekend, terwijl we ons zorgen maken over kwesties die relatief onbelangrijk voor ons zijn op dat moment.

Dus met dit verhaal probeert Boeddha zijn leerling te laten inzien hoe we intelligentie nodig hebben om het belangrijke te onderscheiden van hetgeen dat we eigenlijk niet nodig hebben. Want op een gegeven moment kan het het verschil maken tussen het overwinnen van een moeilijkheid of erdoor worden overwonnen.

Focus je aandacht op wat er werkelijk toe doet

Het is niet zo dat afgeleid worden helemaal geen voordelen biedt. Het probleem is wanneer dit continu gebeurd, zonder enige echte reden.

Dat wil zeggen dat, wanneer een probleem opgelost moet worden, het het beste is om direct tot de wortel ervan te komen. Laat de aftakkingen voor andere diersoorten. Doen we dit niet, dan maken we het probleem waarschijnlijk zelfs erger.

Stap voor stap

In sommige plaatsen van de wereld wordt wel gezegd: ‘olijf gegeten, pit weggegooid’. Deze simpele uitdrukking suggereert dat, als je eenmaal een probleem hebt opgelost, je je gelijk focust op het volgende probleem. Vergelijk dit met het bekende gezegde over ‘te veel hooi op je vork nemen’.

Laat de wereld stromen

Het komt ook vaak voor dat we ons door te veel kwesties  laten beïnvloeden en we ons hele hoofd ermee gevuld laten raken. Maar wellicht is het beter om de wereld te laten stromen. Het voorkomt misschien dat ons brein zich vult met angst, woede, verdriet of frustratie.

Ontdoe je van het onnodige

Laten we teruggaan naar volkswijsheid. Vaak is het erg wijs en zeker de moeite waard om hiernaar te luisteren. ‘Hij die weinig heeft en minder wilt is rijker dan hij die veel heeft en meer wilt’.

Soms denken we dat we hetgeen we niet hebben moeten verwerven om gelukkig te kunnen zijn. Maar wanneer je gewend raakt aan het leven met slechts de primaire levensbehoeftes en je je kennis verdiept, zul je inzien dat je niet veel miste in je leven.

De liefde van een geliefde is zoveel meer waard dan welke onnodige, excessieve of kostbare bezitting dan ook.

Leonardo da Vinci zei eens dat “eenvoud de ultieme voldoening geeft”. Boeddha’s parabel van de giftige pijl richt zich op dit idee. Twee briljante geesten. We kunnen hier niet veel meer aan toevoegen, denk je ook niet?