Er is een molecuul ontdekt dat verouderende hersenen verjongt

Kun je je voorstellen dat je in de toekomst over een medicijn kunt beschikken dat de hersenen kan verjongen? Dat zou het einde betekenen van neurodegeneratieve ziekten. Dankzij de ontdekking van een nieuw molecuul komt die dag dichterbij.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 08 oktober, 2022

Binnenkort worden we misschien allemaal ouder dan honderd. Misschien hebben we zelfs nederzettingen op andere planeten. Maar in werkelijkheid zal de toekomst niet bijzonder hoopvol zijn als we er niet in geslaagd zijn om zulke verwoestende ziekten als Alzheimer uit te roeien.

Een van de doelen van de wetenschap is om ons in staat te stellen hoge leeftijden te bereiken in betere fysieke en neurologische omstandigheden.

Dankzij de wetenschap komt een toekomst waarin neurodegeneratieve ziekten niet langer zo’n diepe deuk in de menselijke soort slaan dichterbij. Verschillende Amerikaanse universiteiten hebben in dit verband onlangs een revolutionaire ontdekking gedaan.

Ze hebben ontdekt dat een eiwit dat aanwezig is in het hersenvocht van jongere mensen de productie van oligodendrocyten bevordert. Dit betekent dat het in staat is oude hersenen te “verjongen”. Hoewel de ontdekking tot nu toe alleen bij dieren is gedaan, zal het niet lang meer duren voordat de experimenten bij mensen beginnen.

Het is zelfs zeer waarschijnlijk dat we in de komende jaren in staat zullen zijn zieke hersenen te helpen zichzelf te regenereren om herinneringen en levens te herstellen die eerder in neuronale vergetelheid waren geraakt. Er bestaat weinig twijfel over dat dit buitengewoon is.

Fgf17, het molecuul dat verouderende hersenen verjongt

De neurowetenschapper van de Stanford Universiteit, Dr. Tony Wyss-Coray heeft meer dan twee decennia lang onderzocht hoe verschillende moleculen in het bloed, meer bepaald in het hersenvocht, werken. Blijkbaar zijn er verschillende stoffen die in staat zijn om de veroudering van de hersenen te versnellen of af te remmen.

De studie(Engelse link) van Dr. Wyss-Coray en zijn collega’s werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature. Ze hebben een molecuul ontdekt dat verouderende hersenen verjongt. Het heet het Fgf17-gen. Het lijkt erop dat deze verbinding de neuronale activiteit, de regeneratie ervan en het herstel van verloren cognitieve processen verhoogt.

We moeten niet vergeten dat er tot nu toe geen effectieve behandeling voor dementie is of welke neurodegeneratieve ziekte dan ook. Daarom streeft men al lang naar een formule om de degeneratie van de hersenen te vertragen.

Nu blijkt dat er andere perspectieven ontstaan. Sterker nog, als er een medicijn gemaakt zou kunnen worden met dit molecuul, zouden zieke hersenen geregenereerd kunnen worden.

Jong CSF (cerebrospinaal vocht) toepassen op oudere proefpersonen

Je zou kunnen denken dat de hele techniek nogal vergezocht en zelfs verontrustend klinkt. Het is echter bewezen dat als men cerebrospinaal vocht van een jong subject op een oud subject aanbrengt, dit laatste exponentieel verandert. In feite beginnen er oligodendrocyten geproduceerd te worden.

Oligodendrocyten zijn cellen die de myelineschede vormen en essentieel zijn voor het centrale zenuwstelsel. De belangrijkste functie ervan is het produceren van myeline, die laag die elektrische impulsen en de juiste communicatie van neuronen vergemakkelijkt. Zo ontstaan ziekten als Alzheimer door het proces van demyelinisatie.

Deze resultaten werden gezien op laboratoriumniveau en met muizen. De oudere dieren behandeld met plasma van jonge muizen vertoonden slimmer, sneller en beweeglijker gedrag. Ze gedroegen zich, cognitief gezien, als jongere muizen.

Is het molecuul dat verouderende hersenen verjongt al toegepast op mensen?

De bevindingen zijn voor een deel al toegepast op mensen. Tot nu toe hebben ze gewerkt met plasma gedoneerd door jonge proefpersonen. Dat plasma wordt verrijkt en aan Alzheimerpatiënten gegeven. Op dit moment bevindt deze strategie zich nog maar in de experimentele fase en, hoewel er verbeteringen zijn gezien, is het nog niet gelukt de ziekte te stoppen of om te keren.

Maar de proeven met het Fgf17 eiwit, dat wil zeggen het molecuul dat verouderende hersenen verjongt, zijn nog niet begonnen. In dit geval zou het doel zijn om het verrijkte plasma te vervangen door gemanipuleerd hersenvocht. Zoals uitgelegd door Tal Iram, een van de onderzoekers van de studie, zullen de eiwitten verbeteren om zieke hersenen te verjongen.

De hoop om dementie uit te roeien

Alzheimer is in muizen al talloze malen behandeld en teruggedraaid. Tussen deze beestjes en ons liggen echter miljoenen jaren evolutie, en bepaalde behandelingen die bij deze dieren werken hebben geen effect op ons. Betekent dit dat de ontdekking van het molecuul dat verouderende hersenen verjongt misschien niet werkt? Mogelijk, maar er is enige hoop.

Dat komt omdat wetenschappers al jaren werken met plasma, stamcellen en eiwitmanipulatie. In feite geloven ze namelijk dat er geen andere manier is om dementie en neurodegeneratieve ziekten te genezen.

Daarom zou het Fgf17 eiwit de therapeutische hoop kunnen zijn voor miljoenen toekomstige Alzheimerpatiënten. Zij zouden inderdaad hun herinneringen en daarmee hun leven kunnen terugkrijgen.