Enkefaline: een pijnstillende neurotransmitter

Opioïde peptiden ontlenen hun naam aan het feit dat ze binden aan de receptoren die betrokken zijn bij opiaten. Lees verder om alles te weten te komen over enkefaline.

Al meer dan drie decennia bestudeert men de rol van enkefaline bij de overdracht van pijn. Enkefaline is een hormoon dat fungeert als een neurotransmitter waarmee neuronen kunnen communiceren.

Het is een hormoon dat je hersenen produceren in bepaalde gebieden, zoals de hypofyse. Zodra je hersenen het produceren, verplaatst het zich naar andere delen van je lichaam, zoals je darmkanaal of je bijnieren.

De ontdekking van opioïde peptiden en onze erkenning van hoe belangrijk ze zijn voor de hersenfunctie, homeostase en neuro-endocriene regulatie was een belangrijk keerpunt in de moderne biologie.

Men ontdekte enkefalinen op plaatsen zoals het periaqueductale grijs en het ruggenmerg, dat het idee ondersteunt dat deze delen van ons lichaam een rol kunnen spelen bij pijngerelateerde sensorische overdracht.

Hoe produceren de hersenen enkefaline?

Opioïde peptiden hebben die naam gekregen omdat ze zich binden aan dezelfde receptoren als opiaten. Ze delen ook enkele farmaceutische eigenschappen met morfine, wat een opiaat is.

Enkefaline wordt door je hele brein gestuurd. Toch vindt het grootste deel van de binding plaats in de middenhersenen en thalamus. Dit zijn twee van de hersengebieden waar pijngeleidende paden elkaar ontmoeten.

Je zult ook leren dat enkefaline in de amygdala zit, die betrokken is bij de goede werking van het metabolisme, het werkingsmechanisme en bij de belangrijkste effecten van enkefaline en endorfines op je lichaam.

De aminozuursequentie van enkefaline komt van lange peptiden, die het van je hypofyse krijgen. De grotere peptiden (endorfines) bevinden zich echter ook in onze zenuwcellen. Endorfines kunnen wel 12-100 keer actiever zijn dan enkefaline.

Het werkingsmechanisme van enkefaline

Volgens huidig onderzoek veroorzaakt dit hormoon een pre- en post-synaptische remming van de twee pijnoverbrengende vezels: groep C en groep A. Net als opiaten remt dit hormoon de neurale activiteit door de doorstroming van natrium in je hersenen te verminderen.

Het kan ook langdurige veranderingen in het metabolisme in je cellen veroorzaken. Het doet dat door:

• De activerings- of deactiveringspatronen van bepaalde genen in de kern van een cel te wijzigen.
• Het aantal remmers of stimulantia te wijzigen.

De effecten ervan op het centrale zenuwstelsel

Dit hormoon kan ook op vele manieren invloed hebben op je centrale zenuwstelsel:

• Pijnverlichting
• Euforie
• Miose
• Remming van de hoestreflex
• Misselijkheid en braken
• Tremoren (bij hoge doses)

De effecten ervan op het cardiovasculaire systeem

Enkefaline speelt niet alleen een rol in je hersenen. Het kan namelijk ook een impact hebben op je cardiovasculaire systeem, zoals bracycardie (langzame hartslag). Het kan ook leiden tot een afgifte van histamine (morfine). Ook kan het arteriële en veneuze expansie veroorzaken (orthostatische hypotensie).

Hoe vaak en hoe intens dit hormoon de acupunctuurpunten in je lichaam stimuleert, heeft ook een relatie met de effecten ervan op je centrale zenuwstelsel en cardiovasculaire systeem. Bijvoorbeeld:

Lage frequentie en hoge intensiteit stimuli (tussen 2-8 Hz)

Deze kunnen ervoor zorgen dat je hersenen B-endorfines afscheiden rond de as van de hypothalamus-hypofyse. Het laat ook enkefaline vrij in je hersenen en ruggenmerg.

Deze stimuli hebben een systemisch effect en kunnen chronische aandoeningen helpen behandelen. Ze hebben ook een gelokaliseerd effect door het openen van precapillaire sluitspieren. Dit verbetert de lokale microcirulatie en vermindert lokale halogenen (bradykinine en serotine) door het weefselmetabolisme te stimuleren.

Hoge frequentie en lage intensiteit stimuli (tussen 100-200 Hz)

Deze zorgen ervoor dat je hersenen enkefaline in je middenhersenen en je ruggenmerg afscheiden. Als de prikkels boven 500 Hz gaan, laten je hersenen dynorfine vrij. Dit soort stimuli hebben een segmentaal effect en zijn het beste voor acute aandoeningen.

Het onderzoek suggereert absoluut dat enkefaline een grote rol speelt bij pijnverlichting. Uiteindelijk is het een hormoon dat op dezelfde manier werkt als morfine, dus dat is geen verrassing. Dit is een belangrijke ontdekking met betrekking tot de behandeling van pijngerelateerde aandoeningen.