Een competitieve werkcultuur en hoe die de werkplek beschadigt
De competitieve werkcultuur is de ruggengraat van bijna elke fase in onze samenleving. Het wordt geïnternaliseerd vanaf de kindertijd, op school, en later wordt het intenser als we de wereld van het werk betreden.
De Engelse psycholoog en filosoof Herbert Spencer bedacht de klassieke term ‘survival of the fittest’ (overleving van de sterkste) om deze duidelijke behoefte om onderling te concurreren te definiëren.
Tegenwoordig heeft elke organisatie te maken met voortdurende concurrentie om waarde aan zichzelf toe te voegen en op de markt te blijven. Maar tegen welke prijs? Is het ook nodig om interne rivaliteit te ontwikkelen onder de werknemers zelf? En welk effect heeft dit op de werkplek? We gaan op onderzoek uit.
“Niets wordt ooit mooi gedaan wat in rivaliteit wordt gedaan: of nobel, wat in trots wordt gedaan.”
Een competitieve werkcultuur op de werkplek
Aristoteles Onassis beweerde: “Ik heb geen vrienden of vijanden, alleen concurrenten”. Dit idee weerspiegelt met succes de visie van veel grote zakenmensen, zij die hun bedrijven en werknemers volledig domineren. Het is dan ook geen toeval dat de competitieve werkcultuur de laatste decennia is toegenomen.
Zoals professor Michael E. Porter van de Harvard Business School aangeeft in zijn boek Competitive Strategy (2009), is concurreren noodzakelijk voor elke organisatie. Deze strategie maakt het verschil in de economische voorwaarden en groei van elk bedrijf, gezien de grote rivaliteit en veranderingen in het bedrijfsleven en de maatschappij in het algemeen.
De cultuur van concurrentie is een wijdverbreid fenomeen. Bovendien is het toegenomen als gevolg van globalisering en zal het blijven toenemen met de voortdurende ontwikkeling van nieuwe technologieën.
Dit verklaart waarom het gebruikelijk is om dezelfde dynamiek te zien in het interne functioneren van veel bedrijven. Toch is het een mechanisme dat in bepaalde gevallen niet de verwachte voordelen oplevert.
Hoe concurrentievermogen de werkplek beïnvloedt
We moeten allemaal wel eens werken in een concurrerende omgeving. Maar we moeten weten dat interne concurrentie tussen werknemers sommigen motiveert en anderen ontmoedigt.
Niet iedereen ervaart dit soort situaties op dezelfde manier. De universiteit van Beijing (China) heeft een onderzoek uitgevoerd (Engelse link) waarin wordt beweerd dat de persoonlijkheid van de werknemer bepaalt welk competitief gedrag leidt tot goede prestaties.
Het probleem ligt echter bij organisaties die een moordende competitieve cultuur creëren om hun doelen te bereiken. Ze hebben ook de neiging om werkomgevingen te creëren zonder samenwerking en cohesie. Dit zijn scenario’s die, in plaats van creativiteit en productie aan te moedigen, geen voordelen opleveren. Vervolgens gaan we deze dynamiek onderzoeken.
Sommige werknemers verwerken concurrentie op het werk als een motiverende kracht, terwijl anderen deze situaties als stressvol ervaren.
1. Conflicten op de werkplek
Het Nationaal Instituut voor Gezondheid op het Werk in Oslo (Zweden) publiceerde in 2022 een interessante analyse over dit onderwerp (Engelse link). Zij beweren dat conflicten op de werkplek vaak leiden tot ziekteverzuim. De impact van deze interne dynamiek op organisaties kan inderdaad immens zijn.
In veel gevallen leidt de competitieve cultuur van een bedrijf tot verschillen, kritiek en zelfs pesterijen onder werknemers. De behoefte van de werknemer om op te vallen en zich te onderscheiden door zijn collega’s te overtreffen, leidt tot situaties die zowel ongemakkelijk als bedreigend zijn.
2. Chronische disfunctionele stress
Concurrentie op arbeid is productief in bepaalde omstandigheden. Als de mechanismen goed gestructureerd zijn en er een duidelijk plan met specifieke doelstellingen is gemaakt, kan de ervaring zelfs lonend en succesvol zijn.
Maar organisaties die gedomineerd worden door een werkomgeving waar concurrentie een constante is, brengen grote psychologische ongemakken met zich mee voor hun werknemers.
Hoewel stress op bepaalde momenten positief kan zijn, wordt de geestelijke gezondheid van de werknemers aangetast wanneer druk en rivaliteit een vast onderdeel van de werkplek vormen.
3. Onethisch gedrag
Een ongestructureerde en op rivaliteit gebaseerde competitieve werkcultuur leidt tot sjoemelgedrag. Er vinden inderdaad onethische reacties en handelingen plaats die kunnen grenzen aan het criminele.
Het lijkt erop dat als het enige doel van een werknemer is om meer te bereiken dan de anderen en de beste van het team te zijn, cohesie, empathie en wederzijds respect verdwijnen. Rivaliteit leidt dan tot bedreigende en disfunctionele werkelijkheden.
4. Afgenomen productiviteit
Onderzoek (Engelse link) uitgevoerd door de Renmin Universiteit van China beweert dat de meest competitieve werknemers degenen zijn die het bedrijf innovatie brengen en die de meeste waargenomen zelfeffectiviteit vertonen. Ze beweren dat het nodig is om te weten onder welke omstandigheden en in welke contexten dit gedrag zich voordoet.
Als de werkplek goed gestructureerd is en er geen meedogenloze concurrentie is, zullen er positieve resultaten zijn. In contexten die gedomineerd worden door hevige concurrentie voelen de werknemers zich daarentegen ontmoedigd, waardoor de productiviteit daalt.
Een voorbeeld is te zien in bedrijven die statistieken of tabellen publiceren van de prestaties van sommigen en de slechte prestaties van anderen. Openbare bekendmaking en het aanwijzen en benadrukken van bepaalde mensen genereert een substraat van voortdurende druk en ontmoediging.
Als een werknemer zijn positie in het bedrijf moet beschermen tegen collega’s die hun rivalen zijn geworden, ondermijnt dat zijn geestelijke gezondheid.
5. Uitdagingen die veranderen in bedreigingen
Concurrentievermogen wordt gedreven door motivatie en het verlangen om iets te bereiken. Werknemers hebben zelfvertrouwen nodig als ze andere figuren op de werkplek moeten uitdagen. Er zit ontegenzeggelijk iets verrijkends in deze processen. Concurrentie is namelijk een vorm van uitdaging en als er doelen en enthousiasme zijn, kunnen grote doelen worden bereikt.
Het probleem met de competitieve werkplek is dat het moordend is en werknemers zich niet uitgedaagd voelen, maar bedreigd. Opeens zijn hun collega’s geen teamleden maar rivalen. Ze worden figuren die trucs en mechanismen bedenken om anderen te ontmaskeren en hun productiviteit te ondermijnen. Dit is geen ethisch of succesvol mechanisme voor welke organisatie dan ook.
6. Conformisme
Ondergedompeld worden in een ongunstige, zeer competitieve en uitputtende werkplek kan leiden tot conformisme. Dit betekent dat de medewerker, in plaats van zijn prestaties en zelfeffectiviteit te verbeteren, ervoor kan kiezen om het minimale te doen om niet gestrest te raken of schadelijke situaties te ervaren.
In plaats van ernaar te streven de beste te zijn, willen ze dus liever zijn zoals iedereen en niet meer hun best doen dan nodig is. Dit mechanisme is gewoon een zelfbeschermings- en overlevingsreactie.
7. De geestelijke gezondheid wordt beïnvloed
Sommige persoonlijkheden passen zich aan en zien voordelen in zeer competitieve omgevingen. Anderen zijn echter kwetsbaarder voor stress en angst. Hoewel het waar is dat de effecten van een competitieve werkcultuur per werknemer verschillen, zijn er in omgevingen waar rivaliteit giftig en onintelligent is, bepaalde gevolgen. Deze effecten worden bepaald door het volgende:
- De waarde van de werknemer wordt niet erkend.
- Stress is constant.
- Iedereen op de werkplek lijkt een bedreiging.
- Ze beginnen hun problemen en angsten mee naar huis te nemen.
- Ze geloven dat ze op een gegeven moment hun baan zullen verliezen omdat ze niet competitief genoeg zijn.
Deze variabelen zijn ernstige factoren voor het geestelijk welzijn van de werknemer. De psychische gezondheid wordt inderdaad aangetast door aanhoudende concurrentie op het werk.
Een van de grootste zorgen die werknemers hebben in een competitieve werkcultuur is dat ze ontslagen worden omdat ze de verwachte doelen niet halen of niet op hetzelfde niveau zitten als de meest succesvolle werknemers.
De noodzaak van een coöperatieve werkcultuur
Effectiviteit van organisaties ligt niet altijd in het creëren van een competitieve werkcultuur voor werknemers. De maatschappij en het bedrijfsleven zijn al vijandige en complexe plekken. Het is beter om mechanismen te creëren die een collaboratieve werkomgeving modelleren.
Tegenwoordig baseren sommige bekende technologiebedrijven hun interne cultuur op het trainen van hun werknemers in een coöperatieve mentaliteit. In feite is dit de enige manier om voortdurende uitdagingen en constante veranderingen het hoofd te bieden.
Collega’s zien als steun en toeverlaat die creativiteit kunnen aanmoedigen is enorm waardevol. Hetzelfde geldt niet als ze worden gezien als tegenstanders of bedreigingen.
Tegenwoordig concurreert elk bedrijf met tientallen organisaties in dezelfde sector. Ze creëren echter niet allemaal dezelfde dynamiek. Maar om te kunnen samenwerken met synergie en innovatie, moeten ze allemaal samen naar dezelfde horizon kijken. Alleen dan zullen ze succes boeken.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Beersma, B., Hollenbeck, J.R., Humphrey, S.E., Moon, H., Conlon, D.E., & Ilgen, D.R. (2003). Cooperación, competencia y desempeño del equipo: hacia un enfoque de contingencia. Diario de la Academia de Administración, 46(5), 572–590. https://www.researchgate.net/publication/298973953_Cooperation_Competition_and_Team_Performance_Toward_a_Contingency_Approach
- Bhawsar, P., & Chattopadhyay, U. (2015). Competitiveness: Review, Reflections and Directions. Global Business Review, 16(4), 665-679 https://www.researchgate.net/publication/280568301_Competitiveness_Review_Reflections_and_Directions
- Christiansen, F.B., Loeschcke, V. (1990). Evolution and Competition. In: Wöhrmann, K., Jain, S.K. (eds) Population Biology. Springer, Berlin, Heidelberg. https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-642-74474-7_13
- DiMenichi, B. C., & Tricomi, E. (2015). The power of competition: Effects of social motivation on attention, sustained physical effort, and learning. Frontiers in psychology, 6, 1282. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4554955/
- Friedman, H. (2013) Playing to Win: Raising Children in a Competitive Culture. University of California Press. https://books.google.co.ve/books?id=7VEXAAAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false
- Porter, M. E. (2009). Estrategia competitiva: Técnicas para el análisis de la empresa y sus competidores. Ediciones Pirámide.
- Sterud, T., Marti, A. R., & Degerud, E. (2022). The Relationship between Workplace Conflicts and Subsequent Physician-Certified Sick Leave: A Prospective Population Study. International journal of environmental research and public health, 19(10), 6047. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9140725/
- Wang, H., Wang, L., & Liu, C. (2018) Employee Competitive Attitude and Competitive Behavior Promote Job-Crafting and Performance: A Two-Component Dynamic Model. Frontiers in Psychology, 9:2223. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fpsyg.2018.02223/full
- Xie, S., Meng, X., Li, C., & Liu, D. (2023). Can trait competitiveness foster positive outcomes? The role of perceived insider status and leader competitiveness. Personality and Individual Differences, 202, 111968. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0191886922004731
- Zhong, S., Shalev, I., Koh, D., Ebstein, R. P., & Chew, S. H. (2018). Competitiveness and stress. International Economic Review, 59(3), 1263-1281. https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2717459
