Drie soorten van valsheid: simulatie, leugens en bedrog

Valsheid kan in vele vormen voorkomen en is niet specifiek voor mensen. Dit soort gedrag is ook bij dieren te zien.

Mensen zijn van nature leugenaars. We zouden kunnen zeggen dat er niemand op aarde is die op elk moment van zijn leven volledig eerlijk is geweest. Mensen kunnen verschillende soorten valsheid gebruiken. Elk heeft vele niveaus, motieven, en verschillende gevolgen.

De moraal veroordeelt elke vorm van valsheid. Dit zou een vergissing kunnen zijn, omdat liegen deel uitmaakt van de menselijke natuur en het gebruik van simulatie, leugens of bedrog geldig zou kunnen zijn, afhankelijk van de omstandigheden.

Het begrip waarheid is eveneens twijfelachtig omdat het moeilijk is over veel dingen absolute waarheden vast te stellen. Ook kun je zo overtuigd zijn van iets en een leugen herhalen zonder te weten of te begrijpen dat het niet waar is. Ondertussen is het de moeite waard om te wijzen op de relativiteit van moraliteit.

Verschillende soorten valsheid in de natuur

Mensen zijn niet de enigen die verschillende soorten valsheid gebruiken. De natuur zit vol met voorbeelden van dieren die bedrog gebruiken om roofdieren voor de gek te houden of gedrag te simuleren om in ruil daarvoor iets terug te krijgen. Ze gebruiken valsheid als een manier om te overleven.

Wanneer een dier stil blijft zitten om onopgemerkt te blijven voor een roofdier, gebruiken ze simulatie. Hetzelfde gebeurt wanneer zij zich vermommen of onderduiken. Het doel is degenen die hen zouden kunnen schaden voor de gek te houden. Iets soortgelijks gebeurt wanneer een dier voedsel wil stelen en zijn rivaal afleidt om het te bemachtigen.

Mensen beginnen van jongs af aan te liegen om soortgelijke redenen. Het ligt in de aard van elk dier om voor zichzelf te zorgen. Het is een overlevingsinstinct. Eerlijkheid is dus een aangeleerd gedrag, maar het betekent niet hetzelfde in elke samenleving. In sommige samenlevingen maakt eerlijkheid deel uit van een pact voor een vreedzaam leven, in andere is liegen een zonde.

Simulatie

Simulatie is de minst beruchte van de verschillende vormen van valsheid. In zijn eenvoudigste vorm gaat het om doen alsof. Dit houdt in dat de werkelijkheid tot op zekere hoogte wordt verdraaid.

Net als bij de andere vormen van valsheid, zijn er verschillende niveaus van simulatie. Het kan gaan van een beetje make-up opdoen voor een avondje uit tot het verbergen van verschillende aspecten van jezelf of je leven, zelfs het aannemen van een nieuwe identiteit.

Waarom gebruiken mensen simulatie? Daar zijn veel antwoorden op. Soms gebruiken mensen simulatie om anderen aan te spreken. Andere keren gebruiken ze het als een overlevingsmiddel. Ze proberen bijvoorbeeld geen angst te tonen tegenover een rivaal. Mensen kunnen ook kwalen simuleren in hun voordeel.

Leugens en bedrog

Hoewel deze soorten onwaarheden op elkaar lijken, hebben ze enkele belangrijke verschillen.

• Liegen heeft te maken met verbale uitspraken. Je liegt als je zegt dat iets waar is en weet dat het niet zo is.
• Bedrog is een breder begrip. Je kunt iemand voor de gek houden met woorden, maar ook met hoe je handelt of door situaties te creëren die de werkelijkheid verhullen. Het omvat een heel plan, of het nu eenvoudig is of zeer uitgebreid. In dit geval is er ook een proces van bewustwording.

Bij de mens kunnen simulatie, liegen en bedriegen zeer geraffineerd zijn. Wat maakt deze gedragingen moreel verkeerd? Twee dingen: motivatie en doel.

Een paar jaar geleden was er in Colombia een inval bij een guerrillabeweging waarbij men gebruik maakte van misleiding, leugens en simulatie. Deze inval hielp een groep gijzelaars bevrijden. Kan deze procedure als “moreel verkeerd” worden beschouwd? In het dagelijks leven heb je je waarschijnlijk wel eens dezelfde vraag gesteld.

Simulatie, liegen en bedrog zijn niet altijd moreel verkeerd. Hun motivatie en doel zijn wat hun moraliteit bepaalt. Hoe dan ook, je zult meer winnen door deze gedragingen te onderzoeken, dan door ze botweg af te wijzen op grond van morele bezwaren.