Depressie bij kinderen: kindertranen zijn steken recht in het hart

Depressie bij kinderen bestaat, ook al is er weinig over bekend. Verdrietige kinderen die huilen, die niet lachen, die continu boos worden en die niet van het leven genieten. Kinderen die hun levens leiden verdrinkend in kwelling. Kinderen die hun onschuld overschaduwd zien worden door het verschrikkelijke monster van depressie.

Want uiteindelijk zijn er inderdaad kinderen die zich in een diepe bedroefdheid bevinden. Kinderen die niet kunnen lachen omdat hun realiteit verantwoordelijk is voor het pauzeren van hun onschuld. Het lijkt onmogelijk. Want het beeld dat we hebben van de kindertijd is er een waarin alle kinderen lachen, blij en speels zijn.

Wanneer we kinderen zien die serieus en terneergeslagen zijn, benadrukken we dat ze niet verdrietig zouden moeten zijn. We vertellen hen niet te huilen, maar te lachen. Dit is de eerste grote fout.

Een depressief kind onderhoudt een innerlijk dialoog met zichzelf dat zelden expliciet en zichtbaar wordt gemaakt. Enkele van de vragen die ze zichzelf stellen zijn: Hoe kan ik mezelf dwingen om me beter te voelen? Waarom dringen mensen erop aan dat ik lach, speel, niet huil en nooit boos wordt? Ik kan niet stoppen met me geërgerd voelen, waarom is dat? Waarom kijkt iedereen me raar aan? Misschien ben ik raar en is het niet eens de moeite waard.

Depressie bij kinderen: een depressie met zichtbare kenmerken

Depressie bij kinderen bestaat en heeft onderscheidende tekenen die ons kunnen helpen om te herkennen dat iets niet helemaal klopt in het innerlijke emotionele leven van onze kinderen. Enkele van deze symptomen zijn vergelijkbaar met die kenmerken die gevonden worden bij volwassenen. Verdriet, bijvoorbeeld, manifesteert zichzelf regelmatig, evenals een afname in academische prestaties. Dit is vergelijkbaar met de lage werkprestaties gezien bij volwassenen.

Een onderscheidend aspect is echter dat geïrriteerdheid en agressiviteit algemene kenmerken zijn in een depressie bij kinderen. Ook zul je waarschijnlijk somatische klachten horen zoals buikpijn, hoofdpijn, spierpijn etc.

We kunnen ook zien hoe de duisternis hun motivatie en hun verlangen om te spelen of om andere activiteiten te doen overschaduwt. Je zult misschien ook kinderen tegenkomen die niet goed eten of slapen of lijden onder een gebrek aan algehele energie.

Een jongeling die lijdt aan een depressie kan zich meestal niet goed concentreren, nadenken en beslissingen nemen. Hij kan daarentegen gedachtes over de dood hebben of ideeën, plannen of pogingen van zelfmoord.

Als je vijf of meer van deze opgenoemde symptomen observeert, zal de specialist waarschijnlijk een diagnose van depressie stellen. Je moet niettemin ook in gedachte houden dat een bepaalde staat van apathie, tegenzin of bedroefdheid heel normaal is.

We zouden eigenlijk de apathie of de bedroefdheid van een kind met voorzichtigheid moeten respecteren. We hebben vaak de neiging om ze te vertellen om te proberen gelukkig te zijn zonder te begrijpen wat hun ongemak eigenlijk veroorzaakt. Dit betekent dat we de boodschap overbrengen dat verdriet, frustratie en boosheid niet normaal zijn; dat het nutteloze emoties zijn.

Laten we even nadenken over wat dit impliceert voor een kind of een volwassene. Is verdrietig zijn na verlies niet normaal? Voelen we ons op enig moment niet geïrriteerd? Zijn deze emotionele staten niet nuttig in de realisatie van bepaalde dingen?

Het is tevens mogelijk dat we misschien bepaalde motorische agitatie observeren in depressie bij kinderen, die ook wel geagiteerde depressie wordt genoemd. Het kind kan dan niet meer kalm blijven zitten. Het voelt alsof de stoel zijn huid verbrandt. Hij wrijft met zijn handen, op constante snelheid, trommelt met zijn vingers…

Ze lijken op een batterij te lopen die altijd volledig opgeladen is. Deze staat moet niet worden verward met hyperactiviteit. Het is daarom altijd essentieel voor professionals om enig ander symptoom te observeren dat hier wellicht mee samengaat om de correcte diagnoses te stellen.

De tegenhanger van geagiteerde depressie kan worden gezien in een zogenaamde langzame depressie. De kleine denkt, praat en beweegt op een trage manier. Je kunt niet met hem praten en je moet elke vraag steeds herhalen. Zijn onderwerpen zijn niet gevarieerd en hij blijft voor lange periodes achtereen stil en rustig.

Nog een clou kan zijn wanneer het kind een erg laag of slecht zelfbeeld of zelfvertrouwen heeft. Het kind denkt misschien dat hij waardeloos en gebrekkig is. Hij vergroot misschien ook de fouten die hij maakt.

Tien ideeën om een depressief kind zich beter te laten voelen

Francisco Xavier Mendez, een Spaanse kinderpsycholoog, geeft in zijn boek ‘The Child That Doesn’t Smile’ tien ideeën om gelach en plezier te stimuleren bij kinderen die lijden aan een constante bedroefdheid.

• Geef het goede voorbeeld: lach, laat een goed humeur zien, geniet van je vrije tijd en je vakanties, denk hardop na op een verstandige manier, etc.
• Help het kind om plezier te maken en zich goed te voelen: plan plezierige en leuke activiteiten, nodig hun vriendjes uit, verras ze met innovatieve en aantrekkelijke plannen, benadruk hun prestaties, houd hun voorkeuren in gedachte.
• Bescherm ze tegen onnodig lijden: zorg voor hun gezondheid (vaccinaties, hygiëne, slaapgewoontes, voeding, etc.), bereid ze voor op stressvolle situaties (het begin van een schooljaar of het verlies van een familielid, bijvoorbeeld).
• Promoot een harmonieuze omgeving met de familie en in huis: druk je liefde uit in woorden en in daden, promoot communicatie tussen familieleden, vermijd ouderlijke discussies in hun aanwezigheid, etc.
• Voed ze op met affectie en coherentie: gedraag je passend bij de omgeving, stel redelijke gedragsregels op en eis hun medewerking, wees volledig en flexibel, werk samen met school, etc.

  

• Stimuleer hun kwaliteiten, hobby’s en interesses: schrijf ze in bij een sportschool of vereniging, wakker hun interesses aan voor muziek, lezen, theater, film, verzamelen, ambacht, etc. Moedig ze aan om verrijkende ervaringen uit te proberen, zoals nieuwe smaken, sporten, spellen…
• Leer ze hoe ze om kunnen gaan met frustratie: geef je niet over aan irrationele eisen, negeer hun temperamentvolle driftbuien, leer ze te wachten op hun beurt, stel geleidelijk de voldoening van uitgestelde eisen uit, stel progressief de gratificatie uit, laat ze hun speelgoed en eigendommen delen.
• Maak ze verantwoordelijk, niet schuldig: waardeer de moeite die ze stoppen in studeren, niet hun cijfers of de prijzen die ze ontvangen. Stel realistische doelen en feliciteer ze voor het behalen van deze doelen (‘Gefeliciteerd met je cijfers!’ is beter dan ‘de volgende keer wil ik allemaal tienen zien!’).
• Kneed een rationele denkwijze: vermijd labelen en absoluut taalgebruik (‘Je bent slecht. Je doet dit nooit’); In plaats van de oplossing te geven, laat ze er zelf over nadenken (‘Wat kunnen we doen om dit op te lossen..? En wat anders?’). Praat met ze, weerleg hun irrationele ideeën en overtuigingen, etc.
• Versterk hun autonomie: leer ze basisvaardigheden zoals zichzelf wassen en kleden, koken en hoe om te gaan met geld. Geef ze de mogelijkheid om te oefenen. Help ze met alles dat ze nodig hebben, maar los hun problemen niet voor ze op. Laat ze geleidelijk toe in het proces van beslissingen maken.

Als we echter enige symptomen zoals hierboven beschreven op een continue manier terugzien bij kinderen, zouden we een specialist moeten inschakelen om het kind te evalueren. Deze zal werken aan de hierboven beschreven aspecten. En dit zal weer licht laten schijnen op de fantastische lach die elk kind zou moeten hebben op zijn gezicht en in zijn hart.

De emotionele gezondheid van een kind is niet iets dat zomaar op magische wijze tevoorschijn komt. Het is iets dat je moet cultiveren. Dat is waarom we niet moeten vergeten dat het makkelijker is om sterke kinderen op te voeden dan gebroken volwassenen te repareren.