De schaduw van terrorisme kan ons een gevoel van hulpeloosheid geven

Er is een veel gebruikt gezegde dat er geen groter verlies van vrijheid bestaat dan de onzekerheid veroorzaakt door angst. Terrorisme en de recente aanvallen die we ervaren hebben, hebben niet alleen een rechtstreeks effect op de slachtoffers zelf. Want de emotionele en psychologische invloed die gepaard gaat met de schaduw van terrorisme en van angst heeft ons allemaal geraakt.

Terrorisme heeft zich in onze samenleving geïnstalleerd in vlees en bloed. De slachtoffers die we op het nieuws zien, leven niet langer in het Midden-Oosten waar het lijden in de ogen van de westerse wereld soms “op een egoïstische manier normaal geworden is.” Tegenwoordig wordt deze doodsangst steeds persoonlijker. Dat komt omdat deze gezichten en levens ons helaas van veraf herinneren aan ons eigen leven.

Terrorisme vertegenwoordigt een groeiende en wereldwijde bedreiging die ons allemaal raakt. Het is ook een dreiging die zijn eigen effecten heeft. Voorbeelden van deze effecten zijn het merkbare gebrek aan veiligheid en vrees voor aanvallen in de toekomst. Maar er is ook de onvoorspelbaarheid van deze aanvallen en het leven in angst. Vaak veroorzaakt het zelfs een gebrek aan vertrouwen in onze instellingen. Nieuwe emotionele en psychologische eisen dringen zich aan ons op. We moeten leren hoe we met de schaduw van terrorisme moeten omgaan.

We raden je aan om hierover even na te denken.

Terrorisme en zijn consequenties

We horen vaak zeggen dat de wereld na 11 september nooit meer hetzelfde zal zijn. Dat is zelfs zo erg dat vele mensen in onze samenlevingen in een versnelde crisis geraakt zijn die bijna uitsluitend gebaseerd is op de schaduw van angst. Als gevolg van deze angst zijn de controlemaatregelen strenger geworden. Bepaalde machtsstructuren werden versterkt. Iedereen houdt tijdens zijn aanpak en werk een heel specifieke doelstelling voor ogen: veiligheid.

We moeten onthouden dat veiligheid eigenlijk de afwezigheid van angst is. Bovendien is dit ook een recht dat in het Handvest van de Verenigde Naties benoemd is. Daarin wordt duidelijk gesteld dat de lichamelijke en geestelijke integriteit van elke persoon verdedigd, beveiligd en beschermd dient te worden. Als dit niet gebeurt, verliezen we ons gevoel van controle. Tegelijkertijd worden onze sociale en persoonlijke ontwikkeling ingeperkt.

De effecten van terreur en hulpeloosheid, de schaduw van terrorisme

De internationale universiteit van Valencia heeft over dit onderwerp een studie uitgevoerd. Volgens dit onderzoek zijn er twee fenomenen die verklaren hoe terroristische daden ons kunnen beïnvloeden en hoe de schaduw van terrorisme zich verspreidt:

• In de eerste plaats is er het rimpeleffect. Dit is een mechanisme dat meerdere “uitdijende cirkels” veroorzaakt na de aanval of na de ramp. De eerste golven raken de slachtoffers zelf en hun families. De tweede golven tasten de gemeenschap, de stad of het volledige gebied aan. Hier is de emotionele invloed zo hoog dat dit uiteindelijk leidt tot de ontwikkeling van een gevoel van hulpeloosheid in de confrontatie met mogelijke toekomstige aanvallen.
• Ten tweede is er het besmettingseffect. Dit effect komt niet alleen van het contact met een direct slachtoffer van terrorisme. Maar de media of andere instellingen laten angst ontstaan en vergroten het gevoel van onveiligheid nog meer.

Bijna zonder het te beseffen ontstaat dit domino-effect met als resultaat dat de schaduw van terrorisme uitdijt. Eerst zijn we geschokt door de aanvallen. Later laten televisiezenders, sociale netwerken en de gesprekken die we met andere mensen blijven voeren, dat gevoel van hulpeloosheid naar voren komen. Het stijgt zelfs tot het het punt dat we onze manier van leven of ons gedrag beperken. We stoppen met reizen en beginnen bepaalde culturele groepen te wantrouwen.

We mogen geen gevangenen van angst zijn

In het tijdschrift “Psychology Today” is een interessant artikel verschenen. In het artikel stellen ze dat het terrorisme in onze samenlevingen getriomfeerd zal hebben op het moment dat elk van ons de volgende vier gedragingen vertoont:

• Onze vakanties annuleren en ophouden met reizen
• Elk moment van de dag angst voelen en vrezen voor een aanval in onze omgeving
• Wantrouwen ontwikkelen ten aanzien van onze instellingen
• De noodzaak voelen om onze families naar veiligere plaatsen te verhuizen

Een ander artikel verscheen in een tijdschrift voor sociale studies. Daarin zegt psycholoog Ordoñez Dias ons dat het de voornaamste doelstelling van terroristische aanvallen is om een psychologisch effect te creëren dat een grote sociale impact veroorzaakt. Bovendien proberen ze ook een soort macht uit te oefenen die verbonden is met angst en het gevoel van onzekerheid.

Een normaal leven blijven leiden

Het is mogelijk dat we de middelen of de manieren niet binnen handbereik hebben om dit soort ramp te beëindigen. De politieke ingewikkeldheid en de duistere motieven die in het theater van geostrategie, politiek en bewapening plaatsvinden, geven ons nog meer het gevoel dat we marionetten zijn in plaats van de hoofdrolspelers.

Maar om de confrontatie met het gevoel van hulpeloosheid of diepe angst aan te gaan is het noodzakelijk dat we vermijden dat we gevangenen van de angst zijn. Iets zo essentieel als onszelf toelaten een normaal leven te leiden, om te gaan met anderen en elkaar te respecteren, kan ons helpen om rustig en in evenwicht te blijven. Zelfs het prijzen van de waarden die mensen nobel maken, kan op dit vlak helpen.

Om dit te doen willen we dit artikel afsluiten met een overdenking. Onthoud de woorden van de filosoof Fernando Savater. “Intellectueel gezien is het belangrijkste niet dat we de motieven van terroristen begrijpen, maar onze eigen motieven zodat we aan hen weerstand kunnen bieden zonder hun wapens te gebruiken.”