De psychologie van de haat
Als mensen stellen ons communicatieve vermogen en de middelen die we hebben om kennis te bewaren ons in staat om ons bewust te zijn van veel van de emoties en gevoelens die onze sociale interacties beïnvloeden. Gelukkig zijn de meeste daarvan positief. In feite stichten ze anderen en geven ze waarde en belang aan degenen die zich erdoor laten doordringen. Liefde is een duidelijk voorbeeld.
Dit gevoel heeft niet alleen enorme aandacht gekregen van studies over menselijke relaties, maar ook van de consumentenindustrie. Wat blijft er echter over van de andere kant van de medaille: haat? Welke plaats neemt die in bij de studie van het menselijk bestaan?
Er is veel literatuur over het onderwerp liefde (Engelse link). Romans, films en verhalen, maar ook wetenschappelijk en filosofisch onderzoek zijn er in overvloed. Maar hoe zit het met haat? Wat gebruiken we om de psychologie ervan te begrijpen?
Haat
Er zijn vele definities en opvattingen over haat. Daarom bestaat er geen exacte en eerlijke conceptualisering van. Men beschouwt dit op verschillende manieren: als een emotionele houding, een normatief oordeel, een gevoel, een motivatie, een algemene evaluatie… de lijst gaat door.
Maar ondanks de conceptuele discrepanties is er één component die in alle definities wordt aanvaard: het verlangen om kwaad te doen. Dit verlangen kan een middel zijn tot een doel of een doel op zich.
Zo kan iemand ernaar verlangen een ander kwaad te doen om een gevestigde orde te herstellen, zichzelf te verheffen, plezier te beleven, zijn autonomie te laten gelden, of om verlating te voorkomen. In al deze gevallen, ongeacht de intentie, is het doel om te schaden.
Op interpersoonlijk niveau is beweerd dat haat verschillende functies vervult. Bijvoorbeeld zelfherstel, wraak, het communiceren van een emotionele toestand of het herstellen van autonomie. Op intergroepsniveau wordt het beschouwd als een functioneel middel voor politiek gedrag, zoals verbondenheid en cohesie binnen een groep.
Haat, opgevat als een korte- of langetermijngevoel, wordt veranderd en versterkt door andere emoties, zoals wraak, woede en minachting. Verschillende factoren grijpen in op de complexiteit, chroniciteit en stabiliteit van dit gevoel, vooral motivationele.
Haat wordt dus beïnvloed door een motivatie die de basale neigingen tot actie versterkt. Roseman (2008) heeft gesuggereerd dat deze handelingsneigingen een inherent onderdeel zijn van de emotionele ervaring. Hij bestempelde ze als ’emotionele’ componenten van het emotionele systeem.
Haat en andere emoties
Hoewel haat beïnvloed wordt door andere emoties, zoals woede, afkeer en minachting, moet het daarmee niet gelijkgesteld worden. In feite beweert onderzoek (Engelse link) dat het opwindender is dan deze drie morele emoties en dat het dichter bij walging en verachting staat dan bij woede en afkeer.
Dus terwijl het gezonde verstand suggereert dat haat dichter bij woede staat, vertelt onderzoek ons iets anders. Dat is nauwelijks verrassend, want zoals vaak het geval is, is gezond verstand in feite helemaal niet zo gewoon.
De verschillen tussen haat en woede
Haat en woede kan men onderscheiden vanuit drie gezichtspunten: waardering, handelingsneigingen en motivationele doelen.
Wat betreft waardering verschilt haat van woede. Dat komt omdat het object van boosheid wordt gezien als gedrag dat beïnvloed en veranderd kan worden. Bij haat daarentegen wordt het gezien als stabiel en niet in staat om zijn negatieve eigenschappen te veranderen. Bovendien zijn bij haat de evaluaties gericht op de persoon zelf en niet op zijn daden, zoals bij woede.
In relatie tot handelingsneigingen en motivationele doelen verschilt haat van woede in die zin dat het gericht is op het beschadigen, vernederen of vernietigen (doden) van de ander, terwijl woede gericht is op het dwingen van de ander. Hoewel beide bepaalde overeenkomsten hebben, zijn hun emotionele doelen totaal verschillend.
Het neurale correlaat
Uit één onderzoek (Engelse link) bleek dat het zien van een gehaat gezicht de activiteit verhoogt in de mediale frontale gyrus, het rechter putamen (Engelse link), de premotorische cortex, de frontale kwab en de mediale insula.
De onderzoekers in dit onderzoek vonden ook drie gebieden waar de activatie lineair correleerde met de mate van haat: de rechter insula, de rechter premotorische cortex, en de rechter frontale mediale gyrus.
Het onderzoek toonde aan dat er een uniek patroon van activiteit is in de hersenen wanneer iemand haat voelt. Hoewel dit patroon anders is dan dat van romantische liefde, hebben de twee emoties twee gebieden gemeen: de putamen en de insula.
De driehoekstheorie
Net als Sternbergs theoretische model van de driehoekstheorie van de liefde, heeft ook haat een driehoeksstructuur. De drie componenten van Sternbergs structuur zijn intimiteit, passie en betrokkenheid. In het geval van haat worden ze voorgesteld in hun negatieve versie.
Privacy
De eerste component is de ontkenning van intimiteit. Terwijl in de liefde intimiteit emotionele nabijheid impliceert, impliceert de ontkenning ervan een actieve zoektocht naar emotionele afstand en onthechting.
Deze afstand is het gevolg van het feit dat het individu of de groep afkeer of walging opwekt bij degenen die haat ervaren. Deze gevoelens kunnen jarenlang sluimeren.
Passie
Passie bij haat bestaat uit angst of woede als reactie op een bedreiging. De emotie van woede leidt tot een benadering van het object van haat om het aan te vallen of te vernietigen, terwijl angst leidt tot het vermijden ervan.
De vecht- of vluchtreactie hoort erbij, omdat de gehate persoon wordt gezien als een reëel of ingebeeld gevaar. Daarom moeten we van hem of haar wegrennen of hem of haar elimineren.
Verbintenis
Kenmerkend voor deze component zijn de devaluaties en houdingen van minachting ten opzichte van wat gehaat wordt, of dat nu een groep of een persoon is. Het is uiterst gebruikelijk dat het object van haat wordt gezien als iets onmenselijks.
Het doel van degenen die haat propageren is dat de groep of persoon door anderen wordt gedevalueerd en wordt gezien als iets dat het waard is om te worden afgewezen, vernietigd of geschaad.
Net als in de driehoekstheorie van de liefde vormt de combinatie van deze drie componenten verschillende soorten haat.
- Koud. Walging (ontkenning van intimiteit). Kenmerkend hiervoor zijn gevoelens van walging.
- Heet. Woede/angst (passie). Gebaseerd op gevoelens van woede of angst. Het lokt de vecht-of-vluchtreactie uit.
- Koud. Devaluatie/vermindering (compromis). Een koude haat die gebaseerd is op gedachten van onwaardigheid tegenover de gehate persoon of groep.
- Kokend. Walging (ontkenning van intimiteit + passie). Gekenmerkt door gevoelens van walging in combinatie met woede of angst jegens het object van haat.
- Sudderen. Walging (ontkenning van intimiteit + betrokkenheid). Gebaseerd op gevoelens van afkeer en gedachten van onwaardigheid tegenover de gehate persoon of groep. Ook gevoelens van walging.
- Koken. Belediging (passie + verbintenis). Gekenmerkt door gevoelens van kwetsing. Voor degene die deze vorm van haat ervaart, is de ander altijd een bedreiging geweest en zal dat ook altijd blijven.
- Branden. Vernietiging (ontkenning van intimiteit + passie + betrokkenheid). Gebaseerd op een heftig verlangen om de ander te vernietigen en te vernietigen.
Haat is destructief
Haat is een gevoel dat op onze planeet veel verwoesting heeft aangericht. In feite heeft het niet alleen miljoenen mensen gedood, maar ook dieren. Hoewel dit type gevoel geëvolueerd is voor aanpassingsdoeleinden, beïnvloedt de manier waarop we het gebruiken niet alleen onze overleving als individu, maar ook als soort.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Aumer, K. (2016). The psychology of love and hate in intimate relationships. Springer.
- Fischer, A., Halperin, E., Canetti, D., & Jasini, A. (2018). Why we hate. Emotion Review, 10(4), 309-320.
- Martínez, C. A., van Prooijen, J. W., & Van Lange, P. A. (2021). Hate: Toward understanding its distinctive features across interpersonal and intergroup targets. Emotion.
- Roseman, I. J. (2008). Motivations and emotions: Approach, avoidance, and other tendencies in motivated and emotional behavior. In A. J. Elliot (Ed.), Handbook of approach and avoidance motivation (pp. 343–366). New York: Psychology Press.
- Sternberg, R. J., & Sternberg, K. (2008). The nature of hate. Cambridge University Press.
