De metafoor van de drie wijze aapjes, een richtlijn voor een gelukkig leven

De metafoor van de drie wijze aapjes is een illustratieve stelregel van Confucius. Het moedigt de weigering van iemand aan om slechte dingen te zien, te horen of erover te praten. Dit zou een garantie zijn voor een gelukkig leven.

De meeste mensen hebben de drie wijze aapjes ooit weleens gezien. Meestal is het het beeld van drie aapjes waarbij de ene zijn mond bedekt, de andere zijn oren en de laatste zijn ogen. Dit is een houten sculptuur uit de zeventiende eeuw. Het verwijst naar de manieren waarop we op meerdere vlakken een goed leven kunnen leiden.

De sculptuur werd in het Tõshõ-gu-heiligdom in Japan vervaardigd. Elk van de drie wijze aapjes heeft ook een naam: Mizaru, Kikazaru en Iwazaru. Deze namen betekenen respectievelijk niet zien, niet horen en niet spreken. Wat heeft dat echter te maken met een gelukkig leven leiden?

Alles lijkt erop te wijzen dat deze sculptuur een spreekwoordelijk principe van Confucius belichaamt. Deze beroemde stelregel zegt “Zie geen kwaad, hoor geen kwaad en spreek geen kwaad.”

Het fundamentele principe houdt echter niet in dat je van alles in de wereld afstand moet nemen. Het betekent wel dat je weigert om in contact te komen met slechte dingen. Dit maakt dus deel uit van de kunst om een gelukkig leven te leiden.

Confucius en de drie wijze aapjes

Dit principe van Confucius zegt ons om het kwaad te vermijden. Is dit logisch? Het eerste waaraan we hierbij denken, is dat we kunnen weigeren om kwaad te zien, te horen of te spreken. Dat betekent echter niet dat het uit de wereld zal verdwijnen. We kunnen onszelf wel een andere vraag stellen. Wat bereiken we in het leven als we het kwaad kennen of erover spreken?

Diep vanbinnen in onszelf bevindt zich een paranoïde karaktertrek die voldoening vindt in slechte dingen. Een andere mogelijkheid is dat we tegen onszelf zeggen dat we automatisch tegen elke bedreiging beschermd worden als we ons bewust zijn van verdorvenheid.

Als je bijvoorbeeld weet dat in een bepaald steegje vele misdaden gebeuren, dan zal je deze plaats kunnen mijden en het risico op beroving laten dalen.

Dat klinkt logisch. Als je deze redenering echter van dichterbij bekijkt, dan is het eigenlijk niet logisch. Waarom? Het kwaad in de wereld is de uitzondering en niet de regel. Er zijn veel meer eerlijke en goede mensen.

Bovendien is het bewezen dat zenuwachtig of gespannen zijn één van de dingen is die dieven checken vóór ze iemand aanvallen. Slachtoffers en daders hebben dus beiden bepaalde dingen gemeenschappelijk.

Interesse in het kwaad en een gelukkig leven leiden

We kunnen leven zonder de laatste doorbraak op het gebied van de kwantumfysica te kennen. Waarom zouden we dan niet in staat zijn om te leven zonder op de hoogte te zijn van het kwaad in de wereld?

We moeten hier ook vermelden dat er redenen zijn om te denken dat getuige zijn van wrede misdaden, of het nu persoonlijk of op de televisie is, onze neiging een misdaad te plegen of ons potentieel om slachtoffer te worden, verhoogt.

Dit heeft te maken met spiegelneuronen. De hersenen zijn niet altijd in staat om een onderscheid te maken tussen werkelijkheid en fantasie. Dat is bijvoorbeeld de reden waarom we bang zijn tijdens een horrorfilm. We weten perfect dat het fictie is. Toch veroorzaakt het nog steeds bepaalde emoties in ons.

Kwaad zien, horen of spreken kan dus een giftig effect hebben op onze geest. Het is mogelijk dat het kwaad onze angstgevoelens voedt of het monster dat zich diep in ons verbergt. Misschien had Confucius het dus toch bij het rechte eind met de metafoor van de drie wijze aapjes.

Geestelijke hygiëne

De sculptuur van de drie wijze aapjes is een richtlijn om een gelukkig leven te leiden. Het is een fundamenteel principe van geestelijke hygiëne. Slechte dingen zien, ernaar luisteren of erover spreken kan tot een toestand van angst leiden.

Plotseling vergeten we dan dat er op statistisch en wiskundig vlak in de wereld meer goede dan slechte mensen zijn. We geloven dan het tegenovergestelde. We hebben het gevoel dat we in een werkelijkheid leven waar er ons op elk moment iets verschrikkelijk kan overkomen.

Vele mensen denken  “Wat als ik het slachtoffer ben van echt kwaad?” Hier kan je het principe van Confucius perfect toepassen. We moeten hieraan werken en deze gedachten wegduwen.

Slechte en ongepaste dingen zijn onderwerpen die verkopen. Het maakt allemaal deel uit van een vorm van pornografie van de pijn. Het maakt je bang en fascineert je tegelijkertijd.

Horror en fascinatie zijn neurotisch. Een deel van de kunst om een gelukkig leven te leiden is ons perspectief op de wereld veranderen. Het is ook nodig dat we de manier waarop we op basis van dit perspectief handelen, veranderen. Het is dus volledig gerechtvaardigd om te weigeren getuige te zijn van of deel te nemen aan slechte daden.