De angst voor controleverlies

Wanneer bezorgdheid het denken voor jou doet, wordt alles op den duur wazig. De angst voor controleverlies krijgt gemakkelijk vat op je omdat het een van de minst handelbare emoties is. Als dit eenmaal de drijfveer achter je handelingen wordt, zullen indringende gedachtes bedreigende scènes op je geest projecteren waar je jezelf tegen moet verdedigen. Op zo’n moment word je bang dat je iemand pijn zal doen. Dat maakt het belangrijk dat je leert je angst onder controle te houden (in plaats van andersom).

Het zal je niet verrassen dat dit een van de meest voorkomende angsten is die mensen ervaren. Mensen die bijvoorbeeld continu met vermoeidheid door hun werk te maken krijgen, worden bang dat op elk moment de stille spanning die zich in hun heeft opgehoopt kan exploderen.

Nog een voorbeeld: ouders dragen natuurlijk veel verantwoordelijkheid. Dit kan ervaren worden als een enorme, oneindige lus van problemen en zorgen. Dit zijn situaties waar iemand constant in een staat van angst voor controleverlies leeft . Hierbij zijn ze bovendien bang om iets te doen of te zeggen waarmee ze de persoon kunnen kwetsen van wie ze het meeste houden.

De realiteit is voor niemand iets vreemds. Maar terwijl het normaal is om tot een zekere hoogte bang te zijn in onze dagelijkse levens, kunnen we die emotie niet alle macht geven. Op die manier is het haast alsof je met een andere versie van jezelf samenleeft; een Mister Hyde die het slechtste in je naar boven haalt.

Wanneer angst de controle krijgt

Neem dit voorbeeld: Robert heeft veel pieken en dalen gehad, wat hem veel angst heeft bezorgd. Doordat hij al bijna een jaar werkeloos is, voelt hij zich gekweld in zo’n beetje elk gebied van zijn leven. Zijn ouders, die bezorgd zijn over zijn situatie, proberen hem aan te moedigen en nodigen hem elke dag uit om ‘s avonds bij hun mee te eten. Tijdens de laatste maaltijd die Robert echter met hun had, realiseerde hij zich iets: hij voelde een zekere angst voor controleverlies. Het kon zomaar op elk moment gebeuren.

Vorig weekend tijdens avondeten maakte zijn broer een opmerking over zijn situatie. Robert interpreteerde dit op de meest negatieve manier die je je kunt voorstellen. Hij reageerde over-emotioneel: hij was boos, verhief zijn stem en zei een aantal dingen waar hij later spijt van had. De maaltijd eindigde met een huilende moeder en zijn broer die met zijn vuist op tafel sloeg. Robert wist dat hij een probleem had, maar hij had niet de nodige middelen om het fatsoenlijk te hanteren.

Deze situatie komt je misschien wel bekend voor. In dat geval is het belangrijk dat je eerst leert begrijpen hoe angst je gedachten en gedrag kan beïnvloeden — met name in reactie op bepaalde stimuli.

De angstdemoon

Wanneer mensen teveel zorgen, angsten en onzekerheden met zich meedragen, interpreteert het brein deze op een bijna Spaanse manier. “Wees voorzichtig, want alles om je heen is bedreigend.” Met deze conclusie bepaalt het brein dat zelfverdediging tegen alles en iedereen de enige uitweg is.

• Je oordelen zijn niet langer rationeel en je geeft de controle af aan je meest instinctieve, minst nadenkende, minst logische automatische piloot.
• Je voelt een oncomfortabel soort disconnectie van de realiteit. Hierbij voelt niks meer ‘echt’ en lijkt alles onbekend te zijn. Dit heet derealisatie.
• Je komt terecht in een continue staat van oplettendheid. Je staat altijd klaar om tot je eigen verdediging te komen, reageert te sterk op kleine gebeurtenissen, vormt obsessieve en negatieve gedachten en denkt continu aan dingen die al dan niet gaan gebeuren in de toekomst.

Hoe je je angst voor controleverlies kunt hanteren

Zelfhulp boeken beamen vaak het volgende: “Iedereen heeft in elke situatie de kans om te kiezen hoe ze reageren. Het is je eigen verantwoordelijkheid om het beste pad te kiezen en bewandelen.” Hoe inspirerend dit ook mag klinken, het is erg moeilijk om het juiste pad te kunnen vinden wanneer je last hebt van zoveel angstgevoelens.

Een angstig persoon denkt niet; hij reageert. Een angstig persoon heeft niet de volledige controle over zichzelf en maakt daarom niet altijd de beste keuzes. Dit dwingt ons te begrijpen dat het hanteren van deze situaties geen simpele taak is. Goede bedoeningen voldoen niet wanneer er een brok in je keel zit waardoor je niet kunt ademen en helder kunt nadenken.

Laten we nu eens kijken naar wat effectieve strategieën om de angst voor controleverlies te verminderen.

Stappen om te voorkomen dat angst de overhand krijgt

• Probeer jezelf niet in te houden. Denk er eens over na. Je spendeert het merendeel van je tijd aan het beheersen van je frustratie, het verbergen van je gedachten, het censureren van je emoties en het neppen van je stemming. Je houdt zoveel in dat je iets moet doen waarmee je jezelf kunt bevrijden hiervan. Leg alles wat je normaal gesproken binnenhoudt eens op tafel en zeg hardop wat je voelt, zonder angst.
• Praat over je angst en onderhandel ermee. Een manier om kracht van je angst weg te nemen, is door het een naam te geven en ermee te praten. ‘”k ben bang om mijn familie kwijt te raken omdat ik me ervan bewust ben dat ik de controle verlies over mijn emoties. Daardoor zeg ik dingen waar ik later spijt van heb.”
• Beheers je gedachten om je emoties onder controle te houden. Dit is een onderdeel van cognitieve gedragstherapie, een van de beste behandelingen voor mensen die bang zijn voor controleverlies.
• De laatste stap vergt dat je je lichaam bevrijdt en zo ook je geest. Dit kun je op verschillende manieren doen. Denk onder andere aan Jacobson’s progressieve spierontspanning, mindfulness, yoga of elke andere vorm van beweging. Deze strategieën zullen je helpen de lichamelijke spanning in je lichaam los te laten. Zo leer je in je gedachten ook een meer ontspannen houding aan te nemen.

Het is mogelijk om de controle over jezelf terug te winnen. Je moet er alleen wat moeite voor doen!