Cyberziekte: wanneer technologie je overweldigt

Het lijdt geen twijfel dat technologie je beïnvloedt. Je bent zelfs in staat om visuele omgevingen te creëren die zo meeslepend zijn dat ze je perceptuele systeem gek kunnen maken. Dit is cyberziekte.
Cyberziekte: wanneer technologie je overweldigt
Ebiezer López

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Ebiezer López.

Laatste update: 27 december, 2022

Heb je ooit hoofdpijn of vermoeide ogen gevoeld nadat je veel tijd voor een scherm had doorgebracht? Als het je vaak overkomt, is de kans groot dat je last hebt van cyberziekte. Je hebt dit woord misschien nog niet eerder gehoord, maar het is tegenwoordig een steeds vaker voorkomende aandoening in de samenleving. Om die reden is het belangrijk om te weten hoe je de symptomen kunt herkennen.

Hoewel het een mild probleem lijkt, is de kans groot dat het chronisch wordt. Op deze manier beïnvloedt het uiteindelijk je vermogen om normaal te functioneren en kan het zelfs ongelukken veroorzaken. Om deze reden is het een voorwaarde die niet mag worden genegeerd.

Cyberziekte

Vertigo zorgt ervoor dat je je evenwicht en oriëntatie verliest. Andere relatief veelvoorkomende symptomen zijn misselijkheid en een draaierig gevoel. Verder zijn er verschillende soorten duizeligheid. In dit geval gaan we ons concentreren op bewegingsziekte.

Bewegingsziekte treedt op wanneer er een mismatch is tussen je zintuiglijke informatie. Als je bijvoorbeeld op een boot zit, kan je middenoor de beweging van golven voelen. Je ogen nemen echter geen beweging waar. Het is die onsamenhangendheid die duizeligheid veroorzaakt.

Cyberziekte is een aandoening die verband houdt met het gebruik van technologieën zoals smartphones, computers, enz. De symptomen die het veroorzaakt zijn vergelijkbaar met die van gewone reisziekte. Waaronder:

Vermoeide vrouw met mobiel

Oorzaken

Iedereen die wordt blootgesteld aan schermen kan deze symptomen ervaren. Maar op welke manier maakt technologie je duizelig?

Wanneer je een apparaat gebruikt, word je blootgesteld aan een grote hoeveelheid visuele informatie die voortdurend in beweging is. Als je bijvoorbeeld naar een galerij met afbeeldingen kijkt waar je doorheen bladert.

In feite nemen je ogen beweging waar, maar je beweegt niet. Daarom sturen je oor en je andere zintuigen het signaal naar je hersenen dat je stil bent. Vanwege deze inconsistentie wordt cyberziekte gegenereerd.

Over het algemeen wordt aangenomen dat cyberziekte en simulatorziekte hetzelfde zijn. Een onderzoek (Engelse link) waarin acht experimenten werden uitgevoerd met verschillende virtuele systemen gaf echter aan dat de klinische profielen verschillend zijn.

Het concludeerde dat bij cyberziekte desoriëntatie de overhand heeft als symptoom, terwijl het bij simulatorziekte oculomotorische aandoeningen zijn (Stanney, Kennedy & Drexler, 1997).

Factoren die bijdragen aan cyberziekte

De factoren die ervoor zorgen dat iemand cyberziekte krijgt, weten we nog niet zeker. In dit verband publiceerden Weech, Varghese en Barnett-Cowan (2018) een onderzoek (Engelse link) naar de sensomotorische componenten die betrokken zijn bij cybersickness. Ze concludeerden dat bepaalde variabelen, zoals de vatbaarheid voor reisziekte, het risico op cybersick voorspellen.

Er zijn echter andere maatregelen die moeten worden overwogen wanneer er grote individuele verschillen zouden zijn. Om deze reden beweren de auteurs dat het nodig zou zijn om methoden te ontwikkelen om individuele variabelen te evalueren. Daarom moeten elektronische en virtual reality-apparaten worden aangepast aan de behoeften van elke gebruiker om cyberziekte te voorkomen.

In feite bevatten VR-headsets zoals de Oculus Rift aanpassingen die indien nodig kunnen worden gekalibreerd. Het is inderdaad belangrijk voor technologiebedrijven om methoden te ontwikkelen om cyberziekte te verlichten, zodat ze hun producten kunnen verkopen. Er zijn echter meer specifieke tools nodig om de ervaring te verbeteren.

Bijbehorende risico’s

Het komt vaak voor dat mensen de neiging hebben om de gevaren die gepaard gaan met de symptomen van cyberziekte te onderschatten. Dit kan zijn omdat de symptomen in de regel slechts enkele minuten of uren aanhouden. Toch zijn er ernstige gevallen waarin cyberziekte tot 24 uur aanhoudt. Daarom vormt het een gezondheidsrisico, omdat het de normale functies schaadt.

Iemand die cyberziekte ervaart, kan bijvoorbeeld proberen een voertuig te besturen en bij een ongeval betrokken raken. Ook het hanteren van gevaarlijke gebruiksvoorwerpen zoals messen of ander gereedschap kan leiden tot letsel. Vertigo kan ook gevaarlijke vallen en botsingen veroorzaken.

Als jij een van de symptomen van cyberziekte hebt, kun je het beste elke riskante activiteit vermijden en hulp zoeken.

Duizelige man achter een computer

Wat kun je doen?

De beste strategie voor het omgaan met virtuele reisziekte is om technologie op een gezondere manier te gebruiken. Als je bijvoorbeeld vanuit huis werkt, is het belangrijk om regelmatig pauzes te nemen zodat je ogen kunnen ontspannen. Het is geen goed idee om te wachten tot je je slecht voelt om dit te doen.

Onthoud ten slotte dat werken op afstand betekent dat veel mensen nu veel meer uren achter een scherm doorbrengen. Derhalve wordt cyberziekte steeds vaker waargenomen.

Bovendien heeft virtual reality – en de technologie die dat mogelijk maakt – de afgelopen jaren grote stappen gemaakt. Het betekent dat je fysiek op de ene plek kunt zijn en mentaal op de andere. Dit is een situatie die bevorderlijk is voor inconsistenties in de informatie die je van je zintuigen ontvangt.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Stanney, K. M., Kennedy, R. S., & Drexler, J. M. (1997, October). Cybersickness is not simulator sickness. In Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society annual meeting (Vol. 41, No. 2, pp. 1138-1142). Sage CA: Los Angeles, CA: SAGE Publications.
  • Weech, S., Varghese, J. P., & Barnett-Cowan, M. (2018). Estimating the sensorimotor components of cybersickness. Journal of neurophysiology, 120(5), 2201-2217.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.