Alles over de gevolgen van slaaptekort

Slaaptekort gaat gepaard met cognitieve, emotionele en fysieke problemen. Zoveel slapen als nodig is, moet dus een prioriteit zijn voor je welzijn.

Slaaptekort komt vaak voor bij tieners en volwassenen. In een wereld die verzadigd is door onmiddellijke bevrediging, overprikkeling en gebrek aan geduld, worden basisbehoeften zoals slapen vaak op een tweede plan gezet.

Ook de voortdurende veranderingen in de werktijden en de verschillende kunstmatige verlichting en technologieën die overal aanwezig zijn, versterken dit nog.

De gevolgen van deze veranderingen manifesteren zich op verschillende niveaus, zoals cognitief, emotioneel en biologisch. Vandaag de dag is het zover dat er nieuwe aandoeningen ontstaan, zoals het syndroom van onvoldoende slaap. Alles is een prioriteit in deze maatschappij, maar slapen hoort daar niet bij.

Het slaapproces

Slapen is een essentiële fysiologische toestand. Het impliceert een afname van alertheid en bewustzijn om processen van integratie van hersenactiviteit te ontwikkelen en fysiologische processen te wijzigen. Bovendien helpt het circadiaans ritme bij de afwisseling tussen waken en slapen.

Het is ook belangrijk te weten dat er twee belangrijke slaapfasen zijn die altijd in dezelfde volgorde moeten plaatsvinden.

De eerste fase is de NREM-slaap, waarin er geen snelle oogbewegingen zijn. Het is onderverdeeld in vier fasen:

• NREM1. Een lichte slaap waarbij iemand gemakkelijk wakker kan worden en nog interne en externe prikkels waarneemt.
• NREM 2. Hier treedt een blokkade van de zintuiglijke toegang in het lichaam op, waardoor de spierspanning en de hartslag dalen. Ook de hersengolven beginnen te dalen, zodat de hersenen hun activiteit kalibreren.
• NREM 3. In deze blijven de hersengolven afnemen en is de zintuiglijke blokkade groter. De groeihormoonproductie neemt toe.
• NREM 4. Dit en het vorige stadium zijn de fasen van de diepste slaap en er is een overheersing van deltagolven.

De tweede is de REM slaap. De aanwezigheid van snelle oogbewegingen is het belangrijkste kenmerk. Hier neemt de spierspanning af en worden het ademhalings- en hartritme onregelmatig. Dit is het moment tijdens de slaap waarop de hersenen het meest actief zijn en lucide dromen ontstaan met een geleidende draad.

Hersenactivatie en slaapgebrek

Via cerebrale beeldvorming werd een globale vermindering van de hersenactiviteit vastgesteld wanneer de slaaptijd van een persoon afnam.

Desondanks specificeerden de wetenschappers dat de grootste afname van deze activiteit plaatsvond in de prefrontale cortex en in de pariëtale kwab. Deze meting gebeurde specifiek bij verbale activiteiten en onderzoekers denken dat het een gevolg is van het extra werk van de hersenen terwijl ze wakker en alert proberen te blijven.

Heeft slaaptekort invloed op je cognitieve functies?

Tegenwoordig is het duidelijk dat slapen essentieel is om overdag goed cognitief te kunnen functioneren. Onderzoekers ontdekten dat een afname van 1,3 uur slaap per week in één week leidt tot een afname van 32% in het niveau van alertheid. Dit heeft gevolgen voor zowel de fysieke als de cognitieve activiteiten.

Geheugen en leren

Geheugen en leren zijn processen die verband houden met een goede slaap. Wetenschappers hebben ontdekt dat de informatie die mensen overdag verwerven, tijdens de slaap wordt geconsolideerd. Ook is slaap essentieel om te leren.

Daarom beïnvloedt een vermindering van de dagelijkse slaap deze functies. Er zijn verschillende aspecten van het geheugen die verband houden met de verschillende slaapfasen binnen de genoemde onderzoeken.

Zo zijn de consolidatie en de codering van nieuwe informatie in het geheugen afhankelijk van de REM-slaap en de NREM 2 fase. Het niet kunnen voltooien van al deze fasen levert dus problemen op voor de consolidatie van herinneringen. De effecten kunnen zich vertalen in bijvoorbeeld slechte academische prestaties.

Er is ook een verband met het aanleren van nieuwe informatie. In dit geval vermindert een gebrek aan slaap de activiteit van de hippocampus, een vitale structuur voor het coderen van het geheugen. Het is dus ook een belemmering voor het vasthouden van informatie.

Aandacht

Onderzoekers stelden ook vast dat een slaaptekort leidt tot slaperigheid overdag, waardoor de aandacht van de persoon rechtstreeks wordt aangetast. Hier neemt het waarnemingsvermogen af, waardoor meestal de relevante elementen die nodig zijn om een activiteit uit te voeren, verloren gaan of worden weggelaten.

Het is ook moeilijk om gedurende lange tijd geconcentreerd te blijven op dezelfde activiteit. Als je daar nog de toename van je reactietijd aan toevoegt, kan dat een probleem veroorzaken, zoals een verkeersongeval of het niet slagen voor een test.

Reactietijd

Bij gebrek aan slaap neemt de reactietijd meestal aanzienlijk toe. Ook is de kans groter dat iemand fouten maakt bij bepaalde activiteiten. Iemand heeft dus meer tijd nodig om iets te doen en zelfs dan kan hij of zij moeite hebben om het goed op te volgen.

Dit beïnvloedt meerdere facetten van het leven, zoals academische prestaties, aangezien het ertoe kan leiden dat hij of zij een taak niet begrijpt of niet naar behoren uitvoert. Ook kun je problemen zien bij geautomatiseerde activiteiten, zoals autorijden. Dit komt doordat ze in een dagelijkse situatie misschien niet snel genoeg reageren.

Heeft slaaptekort invloed op de emotionele stemming?

Dit is een ander belangrijk aspect van slaapgebrek. Onderzoekers ontdekten dat slaaptekort tijdelijke veranderingen in de stemming veroorzaakt, waardoor bij een persoon gevoelens van depressie en angst ontstaan.

Ook beïnvloedt weinig slaap je emotionele intelligentie en constructief denken. Het heeft verschillende uitkomsten. De eerste is het intrapersoonlijk functioneren. Dit komt omdat slaaptekort assertiviteit, gevoel van onafhankelijkheid en persoonlijke groei vermindert.

De tweede is dat het invloed heeft op het interpersoonlijk functioneren, omdat het inlevingsvermogen in anderen vermindert, samen met de kwaliteit van je relaties. Wetenschappers hebben vastgesteld dat er een afname is in het herkennen van emotionele gebaren met betrekking tot vreugde en boosheid. Als gevolg daarvan heeft het een aanzienlijke invloed op je relatie met anderen.

Ten slotte zijn er problemen met een goede stressbeheersing. Daarom heeft iemand met slaaptekort moeite om bepaalde impulsen in dergelijke situaties onder controle te houden. Ook is er een vertraging in de activering van het bevredigingssysteem, wat de stress kan verhogen tijdens het ontstaan van bepaalde situaties.

De relatie tussen slaapgebrek en fysiologische activiteiten

Slapen is nauw verbonden met fysiologische activiteiten en het is belangrijk om je cognitieve, emotionele en fysieke activiteit te reguleren. Onder de belangrijkste systemen:

• Immuunsysteem. Slaaptekort verzwakt je immuunsysteem en dwingt de organen om harder te werken, waardoor je risico om ziek te worden toeneemt.
• Cardiovasculair. Onderzoekers ontdekten dat mensen met slaapproblemen een groter risico lopen op hoge bloeddruk, hartziekten en hartfalen.
• Endocrien. Slaapgebrek verhoogt het cortisolniveau en verlaagt de schildklierhormonen. Daardoor is er een groter risico op zwaarlijvigheid, diabetes en chronische vermoeidheid.

Slaapstoornis

Dit is een aandoening waarbij een persoon ‘s nachts niet de slaap krijgt die hij nodig heeft om overdag alert te blijven. Het is niet biologisch van oorsprong, maar te wijten aan externe factoren. Hoofdzakelijk is het te wijten aan een vrijwillige slaapbeperking die wordt ingegeven door andere belangen die een rol spelen, zoals plezier maken of overwerken.

Dit komt vaak voor bij tieners en studenten, omdat velen overdag vaak moe zijn. Ook hebben ze hulp nodig bij het opstaan ‘s morgens, om dat niet te laat te doen.

Enkele van de factoren die verband houden met slaaptekort zijn:

• de veranderingen tijdens de adolescentie.
• het gebruik van elektronische apparaten (Engelse link).
• roosters en academische belasting.
• het gebruik van stimulerende middelen.
• emotionele problemen of stress.

Conclusie

Laten we tot slot benadrukken dat je zoveel moet slapen als je nodig hebt. Zoals je ziet, heeft niet slapen negatieve emotionele, cognitieve en fysieke gevolgen. Daarom is slapen van fundamenteel belang voor je prestaties op vele verschillende niveaus, niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk.

Zoals je ziet, moet je nadenken over de risico’s van te weinig slaap. Maak er dus een punt van om slaap voorrang te geven boven andere activiteiten. Op lange termijn zult je het resultaat van een dergelijke inspanning in je lichaam voelen en je zult zich er geweldig bij voelen.