Alles dat je moet weten over astereognosie

Deze verandering van tactiele waarneming en integratie komt vaak voor bij mensen met hersenletsel of neurodegeneratieve ziekten, zoals de ziekte van Alzheimer.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sharon Laura Capeluto.

Laatste update: 01 november, 2024

Je reikt in je tas om je huissleutels te zoeken. Als je een klein voorwerp met gleuven aanraakt, weet je meteen dat je hebt gevonden wat je nodig hebt. Zelfs zonder ernaar te kijken. Welnu, iemand met astereognosie kan dit niet gemakkelijk doen. Dat komt omdat deze aandoening het vermogen om objecten te herkennen alleen door aanraking in gevaar brengt.

In dit artikel onderzoeken we verder wat deze aandoening is, hoe deze wordt gediagnosticeerd, wat de mogelijke oorzaken zijn en de behandelmethoden.

Wat is astereognosie?

Astereognosie is een neuropsychologische aandoening. Daarbij faalt stereognose (Engelse link), wat het vermogen is om objecten te herkennen aan de tastzin.

Iemand met deze aandoening identificeert dingen niet door ze alleen maar aan te raken, ook al blijft hun tastzintuiglijke vermogen behouden. Met andere woorden, het is iemand die het voorwerp met zijn handen kan voelen, maar niet weet wat het is. door zijn vorm, textuur of grootte zonder een ander zintuig, zoals zicht, te gebruiken.

Stel je voor dat iemand met dit probleem ‘s nachts de afstandsbediening voor de airconditioning op tafel naast zijn bed probeert te vinden. Ook al voel je de grootte, de structuur en het gewicht van het apparaat, je zult het niet identificeren zonder eerst het licht aan te doen om het te zien.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Diagnose van deze aandoening is moeilijk als de symptomen subtiel zijn, gemaskeerd worden door het gebruik van andere zintuigen, of verward worden met andere soorten somatosensorische agnosieën. Om deze uitdagingen te overwinnen, wordt een combinatie van neuropsychologische tests en klinische evaluaties gebruikt, zoals:

• Differentiële diagnose. Het is van cruciaal belang om astereognosie te onderscheiden van andere neurologische of cognitieve aandoeningen die soortgelijke symptomen kunnen veroorzaken.
• Cognitieve functietesten. Specifieke tests worden uitgevoerd om te evalueren hoe de hersenen werken op het gebied van perceptie en verwerking van informatie.
• Klinische geschiedenis. Gedetailleerde informatie wordt verzameld uit de medische geschiedenis van de patiënt en geïnterviewd om hun symptomen beter te begrijpen en hoe deze hun dagelijks leven verstoren.
• Stereognosetest. Identificatie, discriminatie en tactiele integratie worden geëvalueerd. Het begint met voorwerpen die de persoon kent, om ervoor te zorgen dat de hersenen over de nodige voorafgaande informatie beschikken.
• Aanvullende tests. Beeldvormingsstudies van de hersenen (zoals MRI’s of CT-scans) kunnen worden uitgevoerd om laesies of afwijkingen te identificeren in delen van de hersenen die verband houden met tactiele waarneming.

Oorzaken van deze aandoening

Onze huid heeft sensoren die contact detecteren met de objecten die we aanraken en via neuronen signalen naar de hersenen sturen. Deze signalen bereiken de somatosensorische cortex, het hersengebied dat verantwoordelijk is voor het interpreteren van tastsensaties. Maar bij mensen met astereognose wordt dit proces om verschillende redenen onderbroken. De oorzaken van de stoornis kunnen dus zijn:

• Hersentumoren. Tumoren in verschillende delen van de hersenen kunnen de neurale structuren die verantwoordelijk zijn voor tactiele waarneming samendrukken of beschadigen.
• Cerebrovasculaire accidenten (CVA). Dit zijn gebeurtenissen waarbij de bloedtoevoer naar de hersenen wordt onderbroken. Daardoor raken mogelijk de gebieden beschadigd die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van tactiele informatie.
• Neurodegeneratieve ziekten. Multiple sclerose is een auto-immuunziekte die zenuwvezels kan beschadigen en de overdracht van signalen tussen de huid en de hersenen kan verstoren. Het is ook mogelijk dat de ziekte van Alzheimer de tactiele waarneming beïnvloedt en stereognose veroorzaakt.
• Hersenletsel. Trauma’s aan de hersenen, zoals die optreden bij ongelukken of vallen, kunnen het pariëtale gebied, de somatosensorische cortex of zenuwbanen beschadigen. Als gevolg daarvan kunnen ze dit fenomeen veroorzaken. Geïsoleerde astereognosie na trauma (Engelse link) is echter zeldzaam.

Andere specifieke oorzaken

Daarnaast is het noodzakelijk om de volgende mogelijke specifieke oorzaken van deze aandoening te vermelden:

• Ischemische infarct in de pariëtale kwab.
• Arterioveneuze malformatie in de pariëtale kwab.
• Laesies in het voorste corpus callosum of in de thalamusstraling.
• Ischemische laesies in de hersenstam die de mediale lemniscus aantasten.

Een onderzoek gepubliceerd in het Chileense Journal of Neuro-Psychiatry (Spaanse link) bestudeerde de situatie van een man met gevoeligheid en fijne motorische problemen in een van zijn handen. In dit geval veroorzaakte schade aan de zenuwbanen en vezels in het ruggenmerg het onvermogen om objecten door aanraking te herkennen.

Behandeling

Hoewel tactiele agnosie geen universeel herstel kent, zal de behandeling zich richten op het aanpakken van het probleem dat dit veroorzaakt. Als het bijvoorbeeld wordt veroorzaakt door een beroerte, tumor of letsel, kan het behandelen van deze specifieke aandoening de symptomen helpen verbeteren.

Cognitieve revalidatie

Neuropsychologische of cognitieve revalidatie is nuttig om cognitieve tekorten veroorzaakt door trauma, tumoren, ongelukken of dementie te verbeteren. Binnen dit proces speelt sensorische training een belangrijke rol. Het bevat oefeningen waarmee de patiënt objecten en texturen kan aanraken en proberen te herkennen.

In de praktijk worden elementen van verschillende vormen gebruikt, zoals bollen, vierkanten of kubussen, en gevarieerde texturen: zacht (zoals een stof), ruw (zoals een steen) of ruw (zoals schuurpapier).

Je kunt ook voorwerpen met verschillende gewichten en afmetingen opnemen, zoals een kleine, lichte bal of een zwaar boek. Het doel van de activiteiten is het stimuleren van de zintuiglijke waarneming en de daarmee samenhangende hersenfunctie.

Strategieën gericht op het verbeteren van de kwaliteit van leven

Bovendien is het mogelijk om andere complementaire strategieën te gebruiken. Dit om een grotere onafhankelijkheid te bevorderen en de frustratie en angst die dit probleem met zich meebrengt te verminderen.

Ten eerste maakt psychotherapie een groot verschil bij het helpen van patiënten bij het ontwikkelen van hulpmiddelen om hun frustratie te beheersen en de motivatie tijdens revalidatie te verbeteren. Cognitieve gedragstherapie (CGT) en acceptatie- en commitment-therapie (ACT) zijn in deze context effectieve benaderingen.

Nu vergemakkelijkt het aanpassen van de omgeving van de persoon een grotere autonomie. Zo zijn praktische veranderingen in huis aan te raden. Denk bijvoorbeeld aan het toewijzen van objecten aan een specifieke plek zodat ze makkelijker te identificeren zijn.

Wat gebeurt er in combinatie met andere agnosieën?

Als tactiele agnosie vanzelf optreedt, is dit in het dagelijks leven misschien niet zo invaliderend. Het is echter mogelijk dat meerdere agnosieën tegelijkertijd optreden. Dit omdat hersengebieden die verband houden met perceptie en sensorische verwerking beschadigd kunnen raken.

Als astereognose dus samengaat met visuele agnosie en/of auditieve agnosie, kan de situatie veel moeilijker worden. De persoon zal niet alleen problemen hebben met het herkennen van objecten door ze aan te raken, maar ook met het zien ervan en het associëren van geluiden ermee.

Elk geval is anders

In dit artikel onderzoeken we astereognosie, hoe het zich manifesteert, waardoor het wordt veroorzaakt en hoe het wordt behandeld. Samenvattend begrijpen we dat het een complexe aandoening is die kan worden veroorzaakt door een verscheidenheid aan neurologische en fysieke problemen.

Door deze diversiteit aan oorzaken is er niet één oplossing voor alle gevallen. De behandelaanpak moet dus gepersonaliseerd zijn en aangepast aan de behoeften van elke patiënt. Het doel zal zijn om het tactiele herkenningsvermogen te verbeteren en uiteindelijk een grotere onafhankelijkheid te vergemakkelijken voor degenen die met deze aandoening te maken hebben.