Wat is morbide fascinatie en waar liggen de grenzen?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 27 juni, 2018

Mensen gebruiken de term ‘morbide fascinatie’ dikwijls zonder te weten wat het nou daadwerkelijk betekent. Morbide fascinatie heeft echter vaak te maken met seks. Daarom hebben we het vaak over het feit dat morbide dingen vaak als aantrekkelijk worden gezien door mensen.

Mensen passen deze term echter ook toe op andere soorten gedrag. Wanneer iemand alle details van andermans privéleven wilt weten, wordt dit in de volksmond ook wel morbide fascinatie genoemd. Hetzelfde geldt voor mensen die genot putten uit extreem bloederig en gewelddadig visueel materiaal.

Er bestaat zelfs een medische beschrijving voor de term die we hier bespreken. Deze worden ‘morbide staten’ genoemd. We kunnen morbide dingen dus in feite als alles zien dat ons aan mentale stoornissen doet denken. Mensen associëren het meestal met perversie, maar niet altijd. Wat is morbide fascinatie dan daadwerkelijk?

Een menselijke realiteit

Morbide fascinatie is een van onze oudste impulsen. Het maakt deel uit van ons instinct, waaronder ook basisbehoeften zoals eten, slapen, socialiseren en seks vallen.

We kunnen morbide fascinatie definiëren als een behoefte om iets dat verboden is te zien, voelen, horen, aanraken of anderszins mee te communiceren. Het is een kracht die je aanmoedigt om contact met die dingen te zoeken en ervan te genieten. Het is het plezier van het overschrijden van normen of het binnentreden van een wereld vol verboden dingen.

Het kan veel verschillende vormen aannemen. Pornografie bevredigt bijvoorbeeld iemands nieuwsgierigheid maar staat diegene ook toe om iets te zien dat verder gaat dan een ‘normale’ seksuele relatie. Mensen voelen zich hiertoe aangetrokken omdat het de gebruikelijke regels overtreedt wat op zich al een spannend gevoel is. De sleutel tot morbide fascinatie is het maken van een overtreding als een bron van voldoening.

De eigenschappen van morbide fascinatie

Het woordenboek zal je laten geloven dat het een obsessieve aantrekkingskracht is richting verboden dingen. Over het algemeen brengen we het in verband met ongezond zijn. Er bestaat echter ook een sterke band tussen deze term en extase op een bijna seksuele manier. Het is het wel waard om daar wat nuance aan toe te voegen. Niet alle morbide impulsen zijn schadelijk. Soms zijn ze gewoonweg speels en maken ze deel uit van een persoonlijke ontdekkingsreis.

Wat dit soort nieuwsgierigheid binnen mensen aanwakkert is meestal mysterieus van aard of geeft de indruk ‘onkenbaar’ te zijn. Dit omvat alles wat niet als gebruikelijke ervaring gezien kan worden of wat een onderbreking van het ‘normale’ is.

In pathologische gevallen betreft het een aantrekkingskracht ervaren tot dingen die verboden zijn. Deze worden dan vaak verboden door familienormen of je sociale kring, of ze zijn slecht voor je geestelijke gezondheid. In dit soort gevallen gaat het dikwijls om iemand die zich aangetrokken voelt tot een familielid, kinderen, enzovoorts. Morbide fascinatie is hier inderdaad een manifestatie van perversie.

Verboden dingen en gewenste dingen

Verbeeldingskracht speelt een rol bij seksualiteit. Seksuele aantrekkingskracht heeft vaak meer te maken met wat je je voorstelt dan met wat je ziet. Wat je niet aan de oppervlakte kunt zien, wordt uiteindelijk een bron van verlangen.

Er bestaan culturen waar vrouwen niks boven hun middel dragen. Mensen die deel uitmaken van deze samenlevingen schrikken hier niet van. Iemand die echter uit een samenleving komt waar vrouwen hun bovenlichaam wél bedekken, kan zich extreem opgewonden voelen door het zien van een blote borst.

Een groot onderdeel van erotiek is wat gesuggereerd wordt (nog meer dan wat daadwerkelijk vrijgegeven wordt). Passie ontwikkelt zich dan ook dikwijls wanneer een grens overschreven moet worden. Dat is hoe morbide fascinatie werkt.

Gezonde en ongezonde morbide fascinatie

Wanneer het hierop aankomt, vertoont dit grote gelijkenissen met seksualiteit. Over het algemeen is alles waarvoor beide partijen hun toestemming geven, gangbaar. Dit geldt ook voor dingen waarvan anderen misschien denken dat het “vies,” “wreed” of “bizar” is. De enige eis is dat de mensen die erbij betrokken zijn volledig in staat zijn met deze praktijken om te gaan.

Mario Vargas Llosa beweert dat de dingen die vooroordelen uitdagen binnen de erotische wereld volledig legitiem zijn. Het is echter onacceptabel wanneer het de seksuele praktijk en de beoefenaars hiervan kleineert. Dat wil zeggen: wanneer het iets puur fysieks wordt zonder enige emoties of gevoelens.

Dit geldt natuurlijk ook wanneer slechts een persoon een vrijwillige deelnemer is aan deze ontdekkingsreis. Zo wordt de ander gereduceerd tot een ding, een middel, een stuk gereedschap. Onder deze omstandigheden is hun morbide fascinatie iets pervers en extreem destructief voor degenen die hierbij betrokken zijn.