Wat is de betekenis van analytische filosofie?

De analytische filosofische stroming is van mening dat de problemen van deze discipline kunnen worden opgelost door een logische analyse van onze taal. Laten we ons verdiepen in deze aanpak.

Filosofen zijn altijd op zoek naar een methode en een eigen taak die hen onderscheidt van andere disciplines. In het geval van de analytische filosofie gingen de denkers ervan, moe van het feit dat de reflecties die typisch zijn voor dit vakgebied geen betekenis hadden, de verhandelingen uitvoerig onderzoeken om een waardevolle en zekere betekenis te vinden.

De opkomst van dit perspectief viel samen met een tijd van wetenschappelijke en wiskundige vooruitgang. Hierdoor slaagden de belangrijkste vertegenwoordigers ervan, zoals Gottlob Frege, Bertrand Russell en Ludwig Wittgenstein, erin wiskunde en logica te combineren met het filosofische.

Wat noemen we analytische filosofie?

Dit is een trend die aan het einde van de 19e eeuw opkwam en zich gedurende de 20e eeuw consolideerde. Het bloeide vooral in de Engelssprekende landen van Europa en uiteraard in de Verenigde Staten. Er wordt aangenomen dat de oorsprong ervan te wijten is aan de ontoereikendheid van het Duitse idealisme om de problemen van de filosofie op te lossen.

Volgens analyses waren de moeilijkheden waar de discipline doorheen ging in werkelijkheid taalkundige of taalproblemen. In die zin waren de vertegenwoordigers van deze stroming van mening dat het conflict kon worden opgelost door de conceptuele analyse van de termen en stellingen die in de uitleg van het onderwerp werden gebruikt.

Een dergelijke conceptuele analyse was zelf een logische analyse van taal, wat betekent dat analytische filosofen op zoek waren naar de logische structuur achter natuurlijke of alledaagse taal. Daarom waren de meeste werken en ontwikkelingen vanuit dit perspectief logisch-wiskundige reflecties.

Epistemologische grondslagen van analytische filosofie

Er kan worden gezegd dat deze theorie wordt geconsolideerd dankzij de bijdragen van het logisch positivisme, waarvan de oorsprong in Wenen ligt.

In 1922 kreeg de oprichter, Moritz Schlick, een positie op de leerstoel filosofie van de inductieve wetenschappen. Gedurende deze tijd begon de professor studenten, artsen, collega’s en wiskundigen te ontmoeten in een oud café.

Dit is hoe deze groep werd geformaliseerd, met de publicatie van een manifest getiteld De wetenschappelijke conceptie van de wereld: de Weense Kring. Wat er tijdens deze bijeenkomsten gebeurde, waren discussies over wetenschappelijke en filosofische kwesties. Na verloop van tijd creëerden ze een tijdschrift genaamd Journal of Unified Science. Dat had tot doel ideeën en reflecties te verspreiden.

Op deze manier werd het logisch positivisme geboren tijdens de koffiegesprekken van de Weense Kring. Deze gesprekken werden vervolgens omgezet in boeken en essays die de theorie vormden zoals we die vandaag de dag kennen.

Het doel van de doctrine was om logica met filosofie te combineren. Het doel was om een preciezere gemeenschappelijke filosofische taal op te bouwen. Volgens haar vertegenwoordigers kon alleen op deze manier de langverwachte vooruitgang in de discipline worden bereikt, vergelijkbaar met de vooruitgang van de wetenschappen.

Kenmerken van analytische filosofie

Het meest interessante kenmerk van de analytische filosofie is dat ze niet alleen nadenken over hun problemen. Bovendien verwierf hij een beknopte methode om zijn denken te ontwikkelen.

Taalkundige wending

De nieuwe focus van filosofisch onderzoek ligt op de problemen die voortkomen uit de verbinding tussen taal, denken en de wereld, die voortkomen uit de taalkundige wending van de 20e eeuw. Daarom wordt natuurlijke en alledaagse taal geformaliseerd door middel van logische symbolen.

Op deze manier wordt de mogelijkheid van misleidende en foutieve interpretaties van de concepten die in de theorieën worden gebruikt geëlimineerd.

Deze verschuiving vindt zijn oorsprong in de reflecties van Gottlob Frege. Voor deze Duitse filosoof wordt het denken uitgedrukt door middel van taal. Hierdoor concentreerde zijn zorg zich op het vinden van een conceptuele taal die de structuur van wiskundig redeneren uitdrukte.

Conceptuele analyse

De methode die analytische filosofen gebruikten was taalanalyse, ook wel conceptuele analyse genoemd. Dit wijst erop dat de essentiële problemen van de filosofie kunnen worden opgelost door rekening te houden met de context van de uitspraak, de toepassing van concepten en hun structuur binnen de verklaring.

A priori karakter

De analytische tak probeerde zich te onderscheiden van empirische en natuurlijke kennis. De kennis die hij uitdrukte was a priori, dat wil zeggen: zijn uitspraken waren a priori. In deze zin kan elk idee dat uitsluitend uit onze geest komt, worden gedefinieerd door de analyse van onze eigen taaluitingen.

Geloof vs. weten

Door middel van conceptuele analyse is het mogelijk om te bepalen of onze ideeën overtuigingen zijn of veilige en ware kennis. Dit wordt bereikt door de rigoureuze reflectie van termen als geloof, kennis, waarheid en rede. We zullen dus in staat zijn om te onderscheiden wanneer en hoe we deze concepten gebruiken.

Onderscheid met andere wetenschappen

De filosofie heeft altijd gezocht naar die kenmerken die haar onderscheiden van andere wetenschappen, zoals wiskunde, natuurkunde en natuurwetenschappen. Tijdens de ontwikkeling van de analytische tak werd dit echter nog noodzakelijker omdat experimentele wetenschappen voor die tijd erg belangrijk waren.

Om deze reden werden analyses onderscheiden van pseudowetenschappen en natuur- en sociaalwetenschappelijke kennis. En zij bereikten dit door de ontwikkeling van de taalfilosofie.

Belangrijkste vertegenwoordigers van de analytische filosofie

De reflecties van verschillende filosofen en het logisch positivisme van Wenen maakten plaats voor de hier gepresenteerde ideeën. Bovendien gaven bepaalde denkers een fundamentele plaats aan wiskunde en formele logica voor het oplossen van filosofische problemen.

Hetzelfde veroorzaakte een duidelijke afstand tot de metafysica. Dit was een van de takken die het meest bekritiseerd werd door analisten die we hieronder zullen bespreken.

Gottlob Frege (1848-1925)

Hij was een belangrijke Duitse wiskundige en filosoof die grote bijdragen leverde, onder meer aan de logica, door de constructie van een formele taal. Hij ontwikkelde een filosofie die erop gericht was de betekenis van uitspraken nauwkeurig te verduidelijken. Gottlob Frege legde de basis voor de moderne logica en filosofische taal, die later door andere analisten werd uitgebreid.

George Edward Moore (1873-1958)

Samen met Bertrand Russell introduceerde George Edward Moore deze denkrichting in Engeland. De methode die hij hanteerde was de analyse van filosofische uitspraken.

Volgens deze intellectueel zou het rigoureuze onderzoek van stellingen in de filosofie de hoofdtaak moeten zijn van geleerden op dit gebied. Hij was ook geïnteresseerd in ethische kwesties, zoals blijkt uit zijn werken Principia Ethica (1903) en Ethics (1912), waarin hij probeerde te definiëren wat goed is en hoe men zou moeten leven.

Bertrand Russell (1872-1970)

Niet alleen was hij een analist, Bertrand Russell leverde ook belangrijke bijdragen op het gebied van de politiek en de praktische ethiek. Filosofisch staat hij bekend als de uitvinder van de logische constructie. Het is een methode waarmee denkers uit theoretische kruispunten kunnen komen.

Op dezelfde manier wijdde Russell zich aan het verduidelijken van concepten met behulp van logische analyse.

In zijn magnum opus Principia Mathematica (1910) wordt aangetoond dat logische nauwkeurigheid niet alleen vruchtbaar is voor de wiskunde, maar ook kan worden toegepast op filosofische problemen. Zijn bijdragen hadden een grote invloed op de ontwikkeling van het logisch positivisme.

Ludwig Wittgenstein (1889-1951)

Het denken van Ludwig Wittgenstein geeft een bevoorrechte plaats aan taalkunde en logica als wetenschappen die betekenis geven aan het filosofische denken. Volgens deze Oostenrijker is het probleem met de filosofie dat zij voortdurend uitspraken doet die nergens op slaan.

Wittgenstein stelt voor dat dergelijke vragen opgelost kunnen worden door een beroep te doen op het logische begrip dat achter onze taal verborgen ligt. De taak van discipline moet dus de logische verheldering van gedachten zijn.

In zijn werk Tractatus logica-philosophicus (1921) stelt de auteur waarheid vast als correspondentie. Dit aangezien proposities waar of onwaar zijn als ze al dan niet overeenkomen met de werkelijkheid.

Rudolf Carnap (1891-1970)

Rudolf Carnap’s studies en onderzoek probeerden een logische en wetenschappelijke basis voor de filosofie te leggen. Hij is een van de meest prominente leden van de Weense Kring en een centrale figuur van het logisch positivisme.

Carnap verwierp metafysische postulaten omdat ze de werkelijkheid proberen te kennen op basis van a priori uitspraken. In plaats daarvan verdedigt deze Duitse intellectueel een empiristisch en analytisch perspectief op kennis. Deze verdediging wordt ondersteund door wiskunde en de formele talen van de logica.

De erfenis van de analytische filosofie

We worden geconfronteerd met een tak die grote populariteit genoot onder intellectuelen van die tijd. Dit vanwege de belofte om filosofische problemen op te lossen. In deze stroming werd namelijk de oplossing gevonden in de constructie van een meer wetenschappelijk beeld van de wereld.

Vanuit dit uitgangspunt voorzag het ons van een manier om de filosofie en de eigen activiteit van de filosoof, gericht op de logische analyse van taal, te begrijpen.

Bijgevolg werd het belang van duidelijkheid en precisie bij de verdieping van concepten benadrukt. Achter deze manier om de discipline te begrijpen schuilde de noodzaak om de strengheid evenals de nauwkeurigheid van de natuurwetenschappen te imiteren.

En deze neiging heeft geleid tot een herwaardering van logica, taal en argumentatieve structuur. Dit alles zodat een dieper en systematischer begrip van de verschijnselen kan worden bereikt.