Verstoorde slaap is gevaarlijker dan niet genoeg slaap

Een van de gevolgen van onderbroken slaap is depressie. Elke nacht veel wakker worden kan ernstige gevolgen hebben voor je lichamelijke en psychische gezondheid. Laten we dit verder analyseren.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Een verstoorde slaap kan schadelijker zijn dan niet genoeg slapen. Dit klinkt misschien moeilijk te geloven, maar heb je ooit wel eens een nacht gehad waarin je steeds wakker werd? Hoe voelde je je de volgende dag? Waarschijnlijk uitgeput, in een slecht humeur, apathisch en ongemotiveerd.

Slaapstoornissen komen vaker voor en zijn ernstiger dan je denkt. ‘s Nachts wakker worden is als kleine scheurtjes in het weefsel van je normale slaapcyclus.

Zoals je waarschijnlijk weet, volgen deze slaapfasen zeer concrete patronen en tijden. Als je ze onderbreekt, worden de balans van de hersenen en andere metabolische processen die je lichaam ‘s nachts uitvoert verstoord.

Goed slapen is goed leven. Daarom is het belangrijk om te doen wat je kunt om ervoor te zorgen dat je voldoende rust krijgt. Slaap is tenslotte een biologische noodzaak waarvan je lichamelijke gezondheid en psychisch welzijn afhankelijk zijn.

Wat zijn de effecten van een verstoorde slaap?

Er zijn verschillende negatieve bijwerkingen van een verstoorde slaap. De meeste nieuwe ouders en mensen die in ploegen werken zijn zich hier goed van bewust. Als we het hebben over een goede nachtrust, is het aantal uren dat je krijgt net zo belangrijk als continuïteit (het vermijden van onderbrekingen).

Frequent wakker worden is een vorm van slapeloosheid, een soort slaapstoornis dus. Je kunt bijvoorbeeld om 23.00 uur gaan slapen en meteen in slaap vallen.

Als je de komende acht uur echter twintig keer wakker wordt, krijg je geen gezonde of herstellende slaap. Helaas is dit voor duizenden mensen de realiteit. Laten we eens kijken naar enkele gevolgen van dit probleem.

Minder diepe slaap betekent een hoger risico op depressie

Volgens een onderzoek aan de Johns Hopkins Universiteit in Baltimore is een verstoorde slaap drie dagen achter elkaar al voldoende om je minder positief te voelen. Patrick Finan, hoogleraar psychiatrie en onderzoeksdirecteur, legt het volgende uit:

• Een verstoorde slaap is erger voor je humeur dan een gebrek aan slaap.
• Wanneer je slaap ‘s nachts wordt verstoord, verandert dit je slaapcycli.
• Onderbrekingen maken het onmogelijk om van de niet-REM-fase naar de REM-fase te gaan, wat cruciaal is voor je lichaam en hersenen.
• Deze veranderingen verminderen het aantal langzame golven dat de hersenen ervaren.
• De afname van diepe slaap correleert met een groter risico op aandoeningen zoals depressie.

Geheugenproblemen en cognitieve problemen op de lange termijn

De effecten van een verstoorde slaap kunnen gevaarlijk zijn, vooral als ze zich gedurende lange tijd voordoen. Studies zoals deze (Engelse link) van de Slaap & Cognitie-groep van het Nederlands Herseninstituut laten bijvoorbeeld zien dat een van de meest voorkomende bijwerkingen van slaaponderbreking geheugenverlies is.

• De structuur van slaap en slaapcycli is essentieel om goed te consolideren wat je leert terwijl je wakker bent. Dat geldt voor alles wat je ziet, voelt, ervaart, enz.
• Tijdens de diepe slaap en later in de REM-fase integreren je hersenen de gebeurtenissen in je declaratieve geheugen (lange termijn) en consolideren ze correct.
• Andere bijwerkingen van een verstoorde slaap zijn concentratieproblemen en besluiteloosheid. Een gebrek aan goede kwaliteit slaap vertraagt je reactietijd en maakt het moeilijk om op de problemen van het leven te reageren.

Er is ook nog een ander belangrijk aspect van het ervaren van slaaponderbrekingen op de lange termijn. Deze aandoening kan namelijk cognitieve tekortkomingen veroorzaken. Je brein wordt kwetsbaarder en minder vaardig. Het maakt minder neurale verbindingen en geeft je meer kans op neurodegeneratieve aandoeningen, zoals de ziekte van Alzheimer.

Effect van verstoorde slaap: migraine

Slaapstoornissen die weken of maanden duren veroorzaken vaak hoofdpijn. De meeste mensen hebben dit waarschijnlijk ooit in hun leven wel eens meegemaakt. Het is dat klassieke mistige gevoel in de ochtend dat langzaam verandert in een migraine.

Onderzoek toont aan dat wanneer de hersenen de REM-fase niet bereiken, een van de meest voorkomende bijwerkingen het ontstaan van deze vervelende conditie is. Studies zoals die van de afdeling Neurologie van de Universiteit van Californië (Engelse link) brengen het probleem van verstoorde slaap in verband met het ontstaan van migraine.

De oorzaak kan een genetische mutatie zijn. Deze fascinerende aanduidingen voor veelvoorkomende problemen zullen de komende jaren ongetwijfeld verder worden onderzocht door wetenschappers.

Behandelingen voor slaapstoornissen

Een verstoorde slaap kan worden veroorzaakt door een initiërende factor die belangrijk is om te determineren. Daarom moet je naar je arts gaan als je het gevoel hebt dat je geen goede nachtrust krijgt. Als je vermoeider wakker wordt dan toen je ging slapen of als je last hebt van geheugenverlies en hoofdpijn, maak dan een afspraak met een arts.

Het rustelozebenensyndroom en slaapapneu worden ook vaak geassocieerd met nachtelijk wakker worden. Een andere veel voorkomende factor is stress. Het is gemakkelijk om slaappillen zonder recept te gebruiken, in plaats van de oorzaak van het probleem te vinden en op te lossen.

Door gezonde gewoonten in je leven op te nemen en je gebruik van technologie twee uur voordat je gaat slapen te beperken, kan dit helpen voorkomen dat je ‘s nachts wakker wordt. Wat je aanpak ook is, pak deze slaapproblemen zo snel mogelijk aan voordat ze een chronisch probleem worden.