Uri Geller en het verhaal van een collectieve zwendel
De naam Uri Geller was erg populair in de jaren ’70, toen een nieuwe golf filosofie de rage was. In die tijd waren de mensen zeer ontvankelijk voor allerlei bovennatuurlijke verschijnselen. Mensen waren zelfs op zoek naar dit soort verhalen. Alles wat te maken had met paranormale activiteit was erg trendy.
Uri Geller profiteerde van de collectieve gemoedstoestand van die tijd. De manier waarop hij het grote publiek wist te misleiden is legendarisch. Duizenden, misschien wel miljoenen mensen over de hele wereld geloofden in zijn krachten, waardoor hij een ontzettend succesvolle miljonair werd. In feite heeft hij nog steeds volgelingen over de hele wereld.
“Er is een duidelijk verschil tussen een open geest en een gat in je hoofd waar je hersenen uitvallen.”
-James Randi-
Het kan moeilijk te begrijpen zijn hoe één persoon zoveel mensen voor de gek kan houden. Hoewel Uri Geller een van de bekendste illusionisten is, is hij niet de enige die erin geslaagd is om ongefundeerde overtuigingen op te wekken.
Veel politieke en religieuze leiders doen hetzelfde. Zelfs verkopers misleiden potentiële klanten. Ze bedriegen mensen, en ze zullen talloze anderen blijven bedriegen.
Wie is Uri Geller?
Uri Geller werd in 1946 geboren in Tel Aviv, Israël. Geller zegt dat hij, toen hij vier jaar oud was, een enorme bliksemschicht in de lucht zag die hem met energie raakte, en hem vervolgens het bewustzijn liet verliezen. Daarna ging hij naar huis om te lunchen. Toen hij een lepel pakte om te eten, brak hij die met zijn blote handen.
Zijn familie verhuisde naar Cyprus toen Uri 11 jaar oud was. Hij woonde daar tot hij 17 jaar oud was. Toen ging hij in dienst bij het Israëlische leger en werd hij skydiver. Hij vocht in de Zesdaagse Oorlog en raakte gewond in de strijd. Daarna werd hij model.
Na het modelleren begon Geller met het opvoeren van goochelshows in kleine nachtclubs in Israël. Het duurde niet lang voordat hij beroemd werd.
In tegenstelling tot andere goochelaars beweerde Uri Geller psychische krachten te hebben. Hij werd vooral bekend om zijn vermogen om lepels te buigen, zelfs op afstand, en om de wijzers van een klok te stoppen of te versnellen.
Een beroemdheid
Het duurde niet lang voordat Uri Geller een beroemdheid werd. Tv-programma’s van over de hele wereld nodigden hem uit als gast. Hij deed in alle shows zijn trucs om de lepel te buigen en de wijzers van de klok te beïnvloeden.
Geller stelde ook zijn telepathische “krachten” tentoon. Hij vroeg zijn assistenten om iets te tekenen. Dan zou hij de tekening perfect reproduceren zonder ooit het origineel gezien te hebben.
Iedereen was door hem gefascineerd. Hij werd zo populair en bekend, dat zelfs de CIA erbij betrokken raakte. Volgens openbare CIA-documenten nodigde het Amerikaanse inlichtingenbureau Uri Geller uit om zijn capaciteiten te testen.
Ze sloten hem op in een kamer en lieten hem tekeningen van CIA-agenten namaken, die duizenden kilometers verderop waren. Aan het einde van de test concludeerden ze dat hij paranormale krachten had en hij ging werken voor de CIA.
Ondanks zijn beroemdheid en populariteit geloofde de goochelaar en illusionist James Randi hem niet. Hij was mede-oprichter en lid van het Committee for Skeptical Inquiry, een organisatie die zich toelegt op het ontmaskeren van pseudowetenschappelijke mythen en het ontkrachten van bedriegers.
Randi zei altijd dat de truc om lepels te buigen makkelijk was, dat zelfs een kind het kon doen. Het verschil tussen Geller en een willekeurig kind was de marketing die Geller gebruikte om zijn collectieve illusie te creëren.
De show is klaar
In 1973 regelde James Randi dat Johnny Carson Uri Geller zou uitnodigen om in zijn show te verschijnen. Randi daagde Geller uit om zijn routine te doen, maar onder andere omstandigheden.
Allereerst liet hij Geller niet de lepels gebruiken die hij altijd bij zich had. Hij gaf Geller nieuwe lepels. Hij stond Geller ook niet toe om te kiezen wie de tekening voor hem zou maken om te repliceren.
Uiteindelijk kon Geller zijn zogenaamde “paranormale” krachten niet bewijzen. Hij boog geen lepels en kopieerde geen tekeningen. Hij stelde dat ze hem te veel onder druk zetten en dat dit zijn krachten blokkeerde. Later klaagde hij Randi aan, die Geller op zijn beurt ook aanklaagde, en na vele jaren de zaak won.
Dit was niet de enige keer dat Geller’s “krachten” hem in de steek lieten. Bij een andere gelegenheid zei hij dat hij de Big Ben zou stoppen, maar er gebeurde niets. Hij zei hetzelfde over de klok in Puerta del Sol in Madrid, maar ook daar deed hij niets.
Ondanks dat alles geloven veel mensen nog steeds in Geller en zijn krachten. Hij verschijnt zelfs nog steeds op tv en beweert dat hij nog steeds grote bovennatuurlijke krachten zou hebben.