Twee alternatieve leermethoden: Waldorf en Montessori

Als er één ding kenmerkend is voor zowel de Waldorf als de Montessori leermethode, dan is het wel dat beide formeel onderwijs zoals wij dit tegenwoordig kennen volledig afwijzen. Dat wil zeggen, beide leermethoden bieden alternatieven voor de strenge educatieve standaarden en gebruiken die normaal zijn op andere scholen.

Om deze leermethoden goed te kunnen begrijpen, moeten we eerst kijken naar hun achtergrond en hun ontwikkelingscontext. Daarom richten we ons in dit artikel op de basisprincipes van beide leermethoden, en geven we een korte omschrijving van hun evolutionaire ontwikkeling.

Ongeacht de verschillen tussen deze leermethoden, is het het doel van beide om de educatie van kinderen te verbeteren, en daarmee tegelijkertijd ook de sociale en menselijke ontwikkeling. Laten we op basis hiervan eens wat dieper ingaan op zowel de Waldorf als de Montessori leermethode.

Het Waldorfonderwijs

Deze school werd in 1919 opgericht door de filosoof Rudolf Steiner, eigenaar van de sigarettenfabriek Waldorf-Astoria, een bedrijf dat zeer veel interesse toonde in de educatie van zijn werknemers. Steiner was van mening dat de educatie van jongeren zich in drie fases voordoet, die elk zeven jaar duren. Dit idee werkte hij uit in het volgende educatieve model:

• Van nul tot zeven jaar: In deze eerste fase van het leerproces leren kinderen aan de hand van imitatie en zintuiglijke benaderingen. Brood kneden, bonen malen, verven met waterverf, knutselwerkjes maken etc.
• Van zeven tot veertien jaar: In de tweede fase wordt de verbeelding van kinderen onderbouwd door middel van verschillende soorten activiteiten: snijwerk, didactische spelletjes, textiel, muziek, zwemmen, atletiek etc.
• Van veertien tot eenentwintig jaar: Deze fase wordt gekenmerkt door de zoektocht naar werkelijkheid en waarheid. Onafhankelijk denken en de zoektocht naar het essentiële wordt ondersteund door middel van activiteiten als naaien met een naaimachine, breien, metaalwerk, vlechtwerk, restauratie, cinematografische kunst, elektriciteit etc.

Binnen het Waldorfonderwijs wordt vooral nadruk gelegd op de spirituele aspecten van iemands educatieve ontwikkeling en wordt elke student aangemoedigd om zijn artistieke expressie op een complexe en holistische manier te ontwikkelen. Dit onderwijs is erop gericht de groei van elk individu te omvatten in samenhang met zijn sterktepunten.

Over de hele wereld bestaan er waldorfscholen, en misschien vind je het interessant om te weten dat beroemdheden als Jennifer Aniston en Sandra Bullock ook op dit soort scholen hebben gezeten.

Eén puntje van kritiek dat je zou kunnen hebben op de Waldorf filosofie is dat deze ideeën niet onderbouwd zijn met empirisch bewijs of enig onderzoek.

De Montessori pedagogiek, kinderen onderwijzen met plezier

Tegenwoordig is de Montessori pedagogiek een van de meest wijdverspreide vormen van educatie. Eind negentiende en begin twintigste eeuw ontwikkelde een Italiaanse lerares, Maria Montessori, een pedagogische methode die gebaseerd was op het idee dat een kind zijn vaardigheden op een vrije manier zou moeten kunnen ontwikkelen.

Met andere woorden, het zou niet de volwassene moeten zijn die het kind instrueert welke activiteiten hij moet ondernemen, maar juist het kind dat zijn omgeving aanpast op zijn niveau van ontwikkeling en zijn interesses. Deze methode suggereert dus dat kinderen zich in een holistisch gestructureerde omgeving op een open manier zouden moeten ontwikkelen.

Gerichte leermaterialen helpen studenten om nieuwe concepten te ontdekken en meer te weten te komen over hun eigen wereld. Er bestaan bepaalde gevoelige periodes waarin de potentie voor neuro-emotionele ontwikkeling erg groot is, en kinderen dus zeer goed kunnen leren. Het is zelfs zo dat het voor kinderen van essentieel belang is om hun wereld tussen nul en elf jaar zo onafhankelijk mogelijk te onderzoeken.

Montessorischolen worden gekenmerkt door een microheelal of de microwerelden binnen dit heelal. Dit is de creatie van een puur kinderlijke omgeving: kindermeubels, speeltjes die kinderen aansturen om hun wereld te onderzoeken en hun cognitieve flexibiliteit te ontwikkelen etc.

De inzet van ouders is binnen het montessorionderwijs van essentieel belang. Ouders moet actief deelnemen aan het leerproces van hun kinderen en genegenheid en respect opbrengen voor het individuele ritme van hun kind.

Toch verwijzen we met montessorionderwijs niet alleen naar een pedagogische methode, maar eerder naar een educatief model dat alle vormen van leren omvat en gebaseerd is op concrete voorstellen.