Patria, de tv-serie: hoe lang kan wrok je leven bepalen?
Patria is een tv-bewerking van de roman van Fernando Aramburu. Scenarioschrijver en uitvoerend producent Aitor Gabilondo paste het boek aan het kleine scherm aan. Nadat de serie van acht afleveringen werd uitgezonden op het filmfestival van San Sebastian, werd deze uitgebracht op HBO.
De serie vertelt het verhaal van twee families wier leven wordt gevormd door de ETA. Dit is een terroristische groepering die 853 mensen heeft vermoord om druk uit te oefenen op de regering om het Baskenland onafhankelijkheid te geven.
Het mooie van Patria is echter dat het geen politieke analyse van de ETA is. In plaats daarvan is het een heel menselijke afspiegeling van hoe het was voor degenen die de ETA steunden en degenen die door de groep werden bedreigd en vermoord. Het probeert de tegengestelde kanten van de kwestie niet vrij te pleiten, te vergelijken of te relativeren.
Patria, de tv-serie: het is niet het verhaal, het is hoe ze het vertellen
Veertig jaar lang gebruikte de terreurgroep ETA geweld om macht te verwerven en de enige vertegenwoordiger te zijn van het standpunt en de verlangens van de mensen in Baskenland. Vaak waren leden van het maatschappelijk middenveld het slachtoffer van hun aanvallen, chantage en bedreigingen.
Spanje vocht terug met paramilitaire groepen (GAL) die werden gefinancierd door de staat. Leden van GAL hebben ook ETA-militanten vermoord en gemarteld, evenals degenen die ervan verdacht werden lid te zijn. Dit soort pogingen om de ETA te elimineren, dienden vaak alleen om de acties van de terrorist te rechtvaardigen en meer mensen voor hun zaak te winnen.
In 2011 verklaarde de ETA een permanent staakt-het-vuren. In 2017 begonnen ze ook hun wapens in te leveren. Uiteindelijk, in mei 2018, gingen ze officieel uit elkaar. Wat ze niet deden was om vergeving te vragen. De mensen om hen heen weigerden hen over te dragen aan de autoriteiten. Als gevolg daarvan lopen veel moordenaars nog vrij rond.
Twee vrouwen, twee ideologieën
Patria vertelt het verhaal van drie decennia in het leven van twee Baskische families die verwoest zijn door gewapende conflicten. In 2011 kwam de aankondiging dat de ETA zou worden ontbonden.
Dit inspireerde een weduwnaar, Bittori genaamd (gespeeld door Lena Irureta) om terug te keren naar haar geboorteplaats San Sebastian. Bittori moest haar huis ontvluchten na de moord op haar man Txato (gespeeld door José Ramón Soroiz), een Baskische zakenman.
Haar terugkeer opent veel oude wonden, vooral bij haar voormalige vrienden Miren (gespeeld door Ane Gabarain) en haar man Joxian (gespeeld door Mikel Laskurain). De twee families waren erg hecht totdat de ETA een van hen aanviel.
Miren wil antwoorden, maar niet vanwege een gevoel van ideologische wraakzucht. Ze wil gewoon weten of Joxe Mari (Jon Olivares), de zoon van haar vrienden, degene was die haar man heeft vermoord. Ze weet dat hij in de gevangenis zit, maar ze weet niet wat zijn rol was bij het misdrijf.
Een verhaal over vroeger en nu
Naarmate de serie vordert, zijn er flashbacks naar het verhaal van de vriendschap tussen de twee families. Je leert al snel dat er gebeurtenissen zijn die een voor en na in hun relatie markeren. De noodzaak om een standpunt in te nemen over familiale, geografische en politieke kwesties vernietigt uiteindelijk zelfs de sterkste emotionele banden.
De serie keert vele malen terug naar de dood van Txato en toont de scène vanuit verschillende perspectieven. Het laat zien hoe de ETA mensen afperste en uitdaagde en hoe die angst en gebrek aan respect relaties beïnvloeden.
Patria is eerlijk over de pijn die de slachtoffers ervaren, maar de serie gaat ook de uitdaging niet uit de weg om eerlijk te zijn over wie ze waren en waarom ze zijn zoals ze zijn.
Patria, de serie: wanneer wrok regeert, kan er geen vooruitgang zijn
De serie toont de emotionele vernietiging die grote schade aanricht aan de gezinnen die door de ETA zijn geraakt. Het feit dat de ETA bijvoorbeeld hun wapens inleverde, betekende niet dat er geen mensen waren die dachten dat moord de enige manier was om hun doel te bereiken.
Zoals we al zeiden, probeert de serie de kijker een idee te geven van de tragedie rond het conflict. Zonder te proberen de terroristen op enigerlei wijze vrij te pleiten, beeldt het de transformatie af van een jonge Baskische nationalist die zich met een vriend bij de groep voegt omdat het avontuurlijk en opwindend lijkt. Wat begint als wat gestoei, wordt echter een persoonlijke hel.
Het verhaal is soms zo evenwichtig dat het lijkt – of is, afhankelijk van wie je het vraagt – te aardig te zijn voor degenen die mensen op korte afstand hebben vermoord nadat ze hen hadden ontvoerd en die ook kinderen vermoordden.
Gabilondo neemt de kijker mee in het leven van een kleine gemeenschap en laat zien hoe het is om onder bedreiging te leven. Hij volgt de ontwikkeling van een levenslange vriendschap tussen twee families die tot haat ontaardt. Je ziet hoe politieke ideologie hen transformeert en hun relaties ontmenselijkt.
In Patria is er geen plaats voor oppervlakkige ideeën of emoties
Vooral de rol van Miren is hartverscheurend, een moeder die alleen maar wrok lijkt te voelen jegens haar zoon, maar geen mededogen. Haar antithese is haar dochter Arantxa (Loreto Mauleon) die dapper genoeg is om het enige echt revolutionaire te doen en de menselijkheid in anderen te erkennen.
Ze vecht voor het goede in mensen, ook al heeft ze zelf zoveel geleden. Arantxa is een klein vlammetje van hoop dat flakkert in de duisternis dat Patria is.
Kortom, de serie richt zich minder op wat we geloven en meer op wie we zijn: kleine stukjes geschiedenis bepaald door een context die soms het ergste naar boven haalt. De serie roept ook vragen op, zoals hoeveel mensen terrorisme zouden kunnen steunen of omarmen.
Hoe kan een ideologie iemand zo verblinden dat ze andere mensen kunnen bedreigen, ontvoeren of vermoorden? Waarom weten we nog steeds niet de identiteit van de moordenaars die vrijgelaten zijn? Degenen die zulke wreedheden hebben begaan, waarom hebben zij zich niet verontschuldigd voor wat ze hebben gedaan?
