Kan darmflora je emoties beïnvloeden?

Hoewel het misschien vergezocht klinkt, suggereren onderzoeken dat de toestand van de darmbacteriën de stemming positief of negatief kan beïnvloeden.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Geschreven door Eva Maria Rodríguez

Laatste update: 10 februari, 2024

‘Mens sana in corpore sano‘: een gezonde geest is een gezond lichaam. Dit gezegde wordt al eeuwen gebruikt. Al is de betekenis die hier nu aan gegeven wordt behoorlijk anders dan de oorspronkelijke definitie, studies laten toch zien dat een gezond lichaam op verschillende manieren de vestiging van een gezonde geest is. Een belangrijke studie die deze aanname ondersteunt is een studie uit de afgelopen paar jaar. Hierbij werd gekeken naar de relatie tussen darmflora, de hersenen en emoties.

Relatief kort geleden stuitten onderzoekers op een verrassend verband tussen emoties en darmflora. Sterker nog, de darmflora is inmiddels veel onderzocht door onderzoekers deze afgelopen paar jaar.

De intieme relatie tussen de buik en het brein

Vlinders in je buik hebben, iedereen kent het wel. Recent onderzoek toont aan dat er een zekere waarheid in deze metafoor zit. Sinds het begin van de 21e eeuw hebben onderzoekers gekeken naar de relatie tussen de bacteriën in onze buik en onze mentale gezondheid.

Dit is echter geen nieuw onderzoeksveld. Zo vroeg als het begin van de 20e eeuw onderzochten doktoren en wetenschappers dit onderwerp al. Ze debatteerden over hoe de inhoud van de endeldarm konden bijdragen aan vermoeidheid, depressie en neuroses. Dit betrof met name de ‘slechte,’ ziekmakende bacteriën.

Wetenschappers wezen in het begin dit soort onderzoek en de bijbehorende hypotheses over de invloeden van darmflora op de hersenen af. Ze beschouwden deze als pseudowetenschap. Zo’n 15 jaar geleden kwamen ze echter terug op de verhouding tussen de buik en de hersenen. Terwijl onderzoekers dit onderwerp verder onderzoeken, ondervinden ze dat de communicatie tussen de hersenen en de buik in feite tweerichtingsverkeer is.

De hersenen beïnvloeden zowel het immuunsysteem als het maag-darmstelsel. De functies hiervan beïnvloeden de samenstelling van de darmflora. Bacteriën in het maag-darmstelsel produceren ook neuro-actieve stoffen, neurotransmitters en andere metabolieten. De oefenen op hun beurt invloed uit op de hersenen.

Darmflora en stemming

Een paar jaar geleden begon de wetenschappelijke gemeenschap onderzoek te doen naar het exacte effect van darmflora op emoties. Er werd ontdekt dat micro-organismen in onze buik een grote hoeveelheid chemische stofjes uitscheiden.

Onder deze vallen ook dezelfde stoffen die onze neuronen gebruiken om te communiceren en onze stemming te reguleren. Hieronder vallen dopamine, serotonine en Gamma-Aminobutyric Acid (Gamma-aminoboterzuur), ofwel GABA. Deze stoffen, ook wel neurotransmitters genoemd, lijken een rol te spelen in maag-darmstoornissen die samenvallen met ernstige depressies en angst.

Bovendien weten we inmiddels al langere tijd dat een groot deel van onze neurochemische voorraad uit onze buik komt. Dat is waar deze chemische signalen onder andere onze eetlust, spijsvertering en het ‘volle maag’ gevoel reguleert. Echter, pas vanaf enkele jaren geleden wordt er bij deze onderzoeken rekening gehouden werd met de rol van microben in de productie van deze speciale, chemische stoffen.

De rol van het samenspel tussen hersen- en darmmicroben

Recentelijk hebben onderzoekers van het UCLA (Universiteit van Californië – Los Angeles) de exacte microben in het darmstelsel aan kunnen wijzen die in verbinding staan met stemming en gedrag. Dit kan zomaar de eerste keer zijn dat wetenschappers de schommelingen in gedrag en neurobiologie in relatie tot de microbische samenstelling bij gezonde mensen hebben geïdentificeerd. Voorheen werd al dit onderzoek verricht met behulp van dierentests.

Dit onderzoek bevestigt dat het samenspel tussen hersen- en darmmicroben een belangrijke rol in onze gezondheid en gedrag kan spelen. Voorgaande studies impliceren dat de microben (alle micro-organismen in de darmen) invloed kunnen uitoefenen op gedrag en emotie.

Maar kan het darmstelsel van invloed zijn op de hersenen, of de hersenen op het darmstelsel? Het is niet duidelijk of de darmen van directe invloed zijn op de hersenen en de ontwikkeling hiervan, of andersom. Onderzoekers waarschuwen dat het moeilijk is om causale conclusies te trekken omdat er nog niet genoeg onderzoek naar dit verband is gedaan. De meeste studies van grotere schaal hierover zijn nog niet afgerond.

Het belang van darmflora

Onderzoek over de invloed van darmflora op hersenen loopt vooralsnog. We hebben nog veel te ontdekken en op te helderen. Tot zover geven verschillende onderzoeken de volgende uitleg:

• De microben van de buik omvat een enorme populatie die van groot belang is voor een gezond metabolisme en het goed functioneren van de hersenen.
• Communicatie tussen het darmstelsel en de hersenen verloopt via neuronale verbindingen.
• Darmmicroben zijn belangrijk tijdens vroegtijdige ontwikkeling. Ze kunnen namelijk van invloed zijn op het creëeren van verbindingen tussen stress circuits in de hersenen.
• Probiotica, ofwel ‘goede bacteriën,’ kunnen een positief effect hebben op ziektesymptomen gerelateerd de gemoedstoestand..

Concluderend: er is geen twijfel mogelijk dat de microben een belangrijke rol spelen in onze gezondheid en onze stemmingen. We kunnen ze het beste beschouwen als een deel van een complex, veelzijdig communicatiesysteem in ons lichaam. Deze microben zijn nodig om een gezonde balans in de hersenen te bewaren. Terwijl we dus op meer onderzoek hierover wachten, kunnen we het beste goed voor onze lichamen zorgen en luisteren naar de signalen die ze ons sturen.