Het is klaar met al die eisen!

Volgens de cognitieve of rationele therapie lijden mensen tegenwoordig aan emotionele stoornissen die veroorzaakt worden door de irrationele manier waarop we onszelf en de wereld in het algemeen beoordelen. Dit soort aannames zijn absolutistische eisen en onredelijke verplichtingen; een eindeloze voorraad van ‘zou moeten’.

Wanneer we dingen van onszelf eisen, hebben we de neiging om te denken dat ‘we alles helemaal goed moeten doen’. ‘Ik zou de perfecte moeder moeten zijn, een perfecte echtgeno(o)t(e), een perfecte werknemer…’ ‘Ik zou slank moeten zijn!’ En wanneer we dingen van de wereld eisen denken we doorgaans ‘Dit zou niet moeten gebeuren.’ ‘De wereld zou niet zo moeten zijn!’ ‘Het is zo oneerlijk dat dit precies mij is overkomen.’ Wanneer we dingen van anderen eisen, denken we: ‘Iedereen zou mij hetzelfde moeten behandelen als hoe ik hun behandel!’ ‘Mijn man zou moeten weten wat er met mij aan de hand is!’ ‘Mijn vrienden zouden het mij moeten laten weten wanneer ze plannen maken!’ etc.

De emotionele gevolgen van absolutistische eisen

Wanneer we onrealistische of absolutistische dingen van onszelf eisen, wekken we gevoelens van angst, depressie en schuld op, omdat we ons zo druk maken om te voldoen aan de verwachtingen die we van onszelf hebben, waardoor we uiteindelijk alleen maar gestrest en geblokkeerd raken.

Wanneer het ons dan niet lukt om aan die verwachtingen te voldoen, dan denken we dat we mislukkelingen zijn, dat we nutteloos en waardeloos zijn. En dit is niet eens een oplossing voor het probleem, maar zorgt er juist alleen maar voor dat we nog meer geblokkeerd raken.

Perfectionisme is grotendeels verantwoordelijk voor dit soort absolutisme. Perfectionisten leggen zichzelf vaak onrealistische doelen op en aangezien het ze niet zal lukken om dit allemaal perfect uit te voeren, doen ze uiteindelijk helemaal niets, waardoor ze hun eigen destructieve ideeën nog meer ondersteunen: ‘Ik ben nergens goed voor’, ‘Ik ben een mislukkeling’ etc…

Wanneer we daarentegen echter eisen dat de wereld in de door ons gekozen richting beweegt, treden we in de slachtofferrol en krijgen we last van depressie. Wanneer dingen niet zo verlopen als we graag zouden willen, hebben we last van iets dat ook wel lage frustratietolerantie genoemd wordt. Hierbij is sprake van de neiging om de ernst van een bepaalde situatie aan te dikken, tot op het punt dat de situatie gezien wordt als verschrikkelijk, ondraaglijk of catastrofaal.

Mensen die weinig tolerantie hebben voor frustratie denken dat ze nooit gelukkig kunnen zijn als hun levensomstandigheden niet precies naar wens zijn en dat ze gedoemd zijn om een verschrikkelijk, droevig en ondraaglijk bestaan te leiden.

Als we niet accepteren dat iedereen het recht heeft om, zelfs wanneer het ons pijn doet of stoort, vrij en naar eigen keus te handelen en we juist van hen eisen dat ze precies zo zijn als wij willen, dan wekken we hierdoor gevoelens van woede en passief-agressief of gewelddadig gedrag op. Hierdoor zullen onze relaties met anderen alleen maar negatiever worden en bereiken we uiteindelijk juist het tegenovergestelde van wat we willen bereiken.

Als we onszelf agressief beginnen te gedragen naar anderen toe, omdat ze zich niet zo gedragen als wij zouden willen, dan zullen we hierdoor alleen maar onszelf frustreren. We kunnen het gedrag van anderen namelijk niet controleren. Dit kan zo ver gaan dat we uiteindelijk zelfs de hele relatie kapot maken.

Wat zouden we dan moeten doen?

Probeer geen eisen meer te stellen. Misschien vraag je jezelf dan af: ‘Is dat niet een vorm van conformiteit?’ Nee. Het is geweldig om wensen en dromen te hebben, om dingen na te streven, te vechten om ervoor te zorgen dat de dingen in je leven goed verlopen, te willen dat anderen ons goed behandelen etc. Maar het is één ding om iets te willen of ergens een voorkeur voor te hebben en het is compleet iets anders om iets volledig te eisen. In deze eisen kunnen we de neurose herkennen – hoe graag je ook zou willen dat iets op een bepaalde manier gebeurt, het zal niet zo zijn. De wereld zit niet op die manier in elkaar.

Je kunt deze realiteit daarom maar beter accepteren en jezelf, anderen en de wereld niet langer dwingen om voorbij je eigen en hun grenzen te gaan. Denk liever: ‘Ik zou graag slank willen zijn, maar als ik dat niet ben, dan heb ik nog genoeg andere eigenschappen en positieve dingen die ik de wereld kan bieden’, ‘Ik zou graag willen dat mijn man ons jubileum herinnert, maar tegelijkertijd is hij ook maar een mens en maakt ook hij soms fouten. Toch heeft hij zo veel andere mooie eigenschappen.’ ‘Ik zou willen dat ik een baan kon vinden die aansluit op mijn studie, maar als dat niet lukt, dan kan ik ook wel leren om gelukkig te zijn in andere werkvelden.’

Je zult nooit volledig controle hebben over dingen en gebeurtenissen. En alleen wanneer je in staat bent dit te accepteren, kun je jezelf bevrijden van de emotionele stoornissen die veroorzaakt worden door de verplichtingen en de druk die je jezelf oplegt. Paradoxaal genoeg zal je leven juist door de teugels een beetje te laten vieren veel soepeler verlopen.