Hoe je kunt ophouden je op je gebreken te concentreren

Een van de meestvoorkomende vormen van zelfmisbruik is het overdreven benadrukken van je fouten. Dit komt door de overmatige aandacht die je besteedt aan je gebreken. In dit artikel geven we enkele handige strategieën.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Sergio De Dios González.

Geschreven door Edith Sánchez

Laatste update: 27 februari, 2023

Je richten op je gebreken is geen daad van eerlijkheid of een manier om je meer bewust te worden van wie je bent. Hoewel zelfevaluatie belangrijk is, zodat je van je fouten kunt leren, is het ver verwijderd van het focussen op die fouten, er op voortbouwen en jezelf genadeloos bekritiseren.

Tot de grote capaciteiten van het menselijk brein behoort het vermogen om onze eigen activiteit bijna ‘van buitenaf’ te zien op het moment dat we die uitvoeren. Met andere woorden, we observeren onszelf terwijl we handelen en beoordelen wat we doen.

Helaas wordt dit vermogen soms te scherp. Het betekent dat we ons overmatig richten op onze gebreken. In plaats van gezonde zelfkritiek (Spaanse link) slaan we onszelf daarom in elkaar en kleineren we onszelf uiteindelijk. Waarom gebeurt dit? Is er een manier om het te overwinnen? Laten we het uitzoeken.

Waarom richt je je zo op je gebreken?

Je overmatig richten op je gebreken is een oefening die je meestal ongemerkt uitvoert. Je hebt het waarschijnlijk als een gewoonte aangenomen zonder het zelf te beseffen. In feite beschouw je het misschien zelfs als een positieve actie, omdat je gelooft dat het een manier is om jezelf te verbeteren.

Je bent echter geneigd geen rekening te houden met het feit dat overmatige zelfkritiek verre van een weg naar groei is. Inderdaad, je richten op je fouten verbetert je niet, maar schaadt je juist. Het is een vorm van zelfbeschadiging die uiteindelijk je acties beperkt en tegelijkertijd je onzekerheid vergroot.

Waarom doe je het? Er zijn twee mogelijke oorzaken:

• Opvoedingspatroon. Je hebt een jeugd gehad waarin kritiek de hoofdrol speelde. Daarom internaliseerde je het idee dat het gepast was om je fouten altijd aan te wijzen en onder ogen te zien. Bijgevolg is het te veel focussen op je eigen gebreken in overeenstemming met dit idee.
• Het onbewuste schuldgevoel. Er is iets in je leven waarvoor je je schaamt of schuldig voelt, maar je bent je er niet van bewust. Misschien heb je iets gedaan of willen doen dat je als verwerpelijk beschouwt. Als gevolg daarvan is ernstige zelfkritiek een manier om jezelf voortdurend te straffen.

Tekenen van overmatige zelfkritiek

Je te veel richten op je eigen gebreken kan iets zijn wat je als volkomen normaal beschouwt. Je beseft niet eens dat je het vaak doet. Hoe weet je dan of je in de val van een zelfdestructief patroon trapt of je gewoon bewust wilt zijn van je fouten?

De volgende zijn tekenen dat je overmatig kritisch bent op jezelf:

• Latent schuldgevoel. Telkens als er iets negatiefs gebeurt, denk je dat je iets had kunnen doen om het te voorkomen.
• Je generaliseert je eigen gedrag. Je betrapt jezelf erop dat je dingen zegt als “Ik ben niet in staat om iets goed te doen” of “Situaties lopen altijd uit de hand,” enz.
• Enorme zelfoverschatting. Wil je iets wat je gedaan hebt als goed beschouwen, dan moet het eigenlijk perfect zijn. Als dat niet zo is, beschouw je het als een mislukking.
• Je feliciteert jezelf niet. Als je een fout maakt, sla je jezelf in elkaar. Aan de andere kant, als je iets goed doet, laat je het gewoon gaan alsof het niets is.
• Dichotoom denken. Alles is of zwart of wit. Als je niet alles bereikt hebt, heb je het gevoel dat je niets bereikt hebt.
• Je vergelijkt jezelf met anderen. Hierdoor verlies je uiteindelijk.
• Je bent bang voor risico’s.
• Je denkt dat jezelf vergeven neerbuigend en onaanvaardbaar is.

Zelfcompassie is de uitweg

Zelfcompassie is niet hetzelfde als zelfmedelijden. In feite is compassie met jezelf hebben bijna een plicht. Het betekent solidair zijn met jezelf, een begripvolle houding aannemen ten opzichte van je fouten, en jezelf met spontaniteit en vreugde vergeven.

Zelfcompassie betekent niet dat je toegeeflijker bent in wat je doet. In feite is het juist het tegenovergestelde. Als je het beeld dat je van jezelf hebt versterkt en, in plaats van je te veel te richten op je eigen gebreken, besluit om jezelf gewoon te laten zijn, is het zeer waarschijnlijk dat je grotere prestaties zult behalen in alle aspecten van je leven.

Zelfcompassie motiveert en bevordert spontaan positieve veranderingen in je. Daarentegen vernietigt ernstige en overmatige zelfkritiek je kansen om vooruit te komen alleen maar en vermindert ze. Door te leren een goede vriend voor jezelf te zijn, win je daarom veel meer dan wanneer je je gedraagt als je eigen beul.