Drie visies op de liefde van Erich Fromm
In zijn boek Liefhebben, een kunst, een kunde, heeft Erich Fromm ons een ontzettend inspirerende en diepgaande visie op de liefde nagelaten. Fromm was in staat de liefde te zien als een kunst, een gevoel dat we allemaal kunnen ervaren, maar dat zorg vereist om behouden te worden.
Het is de enorme volwassenheid die weerklinkt in de observaties van deze humanist, psycholoog, en filosoof die ze zo bijzonder maakt. Hij zag de liefde als een kunst, een kunde, die de vrucht is van eerdere lessen. Hij begreep dat het iets is waar men voor moet zorgen, wat men moet ontwikkelen, zodat het leerproces niet wordt verstoord.
“De eerste stap die we moeten zetten is ons ervan bewust worden dat de liefde een kunst is, net zoals het leven een kunst is; als we willen leren liefhebben, dan moeten we op dezelfde manier te werk gaan als dat we te werk gaan wanneer we welke andere kunst dan ook willen leren, laten we zeggen muziek, schilderen, houtbewerking, of de geneeskunde of ingenieurswetenschap.
-Erich Fromm-
Volwassen liefde volgens Erich Fromm
In deze visie maakt de auteur een onderscheid tussen volwassen liefde en kinderlijke liefde. Hij beschrijft de liefde als een behoefte, en hij heeft het over het nodig hebben van de andere persoon als een gevolg van de liefde:
“Kinderlijke liefde volgt het principe: ‘Ik heb lief omdat anderen mij liefhebben.’
Volwassen liefde volgt het principe: ‘Anderen hebben mij lief omdat ik liefheb.’
Onvolwassen liefde zegt: ‘Ik heb je lief omdat ik je nodig heb.’
Volwassen liefde zegt: ‘Ik heb je nodig omdat ik je liefheb.’-Erich Fromm-
Dit principe trekt de manier waarop wij ons verhouden tot anderen in de maatschappij in twijfel, en stelt dat we eerder liefhebben uit noodzaak dan uit volkomenheid. Onthoud dat het delen van jouw gevoelens vereist dat je met ze in verbinding staat, dat je ze begrijpt en voor ze zorgt, op zo een manier dat je uiteindelijk niet op zoek hoeft te gaan naar externe manieren om de behoeften te vervullen die jij zelf niet kunt vervullen.
De liefde gebruiken om eenzaamheid te ontvluchten
Wanneer je de liefde gebruikt om je eigen ongemak te ontvluchten, ben je gedoemd haar te vernietigen. Als je dit gevoel gebruikt als toevluchtsoord om je te verbergen voor dingen die je niet aankunt in jouw leven, ren je alleen maar weg van jezelf.
“Liefde als wederzijdse seksuele bevrediging, en liefde als ‘teamwork’ en als een veilige haven tegen eenzaamheid, zijn twee ‘normale’ vormen van de desintegratie van liefde in de moderne westerse maatschappij, de sociaal gepatroonde pathologie van liefde.”
-Erich Fromm-
Dit slaat om in projectie, aangezien je in anderen begint te zien wat je van jezelf niet kunt tolereren. Het is een kinderachtige manier om de verantwoordelijkheid voor jouw eigen bestaan te ontwijken. Als je de liefde gebruikt als een middel, als een manier om jezelf te ontvluchten, dan verlies je jouw vermogen om lief te hebben en eerlijk te zijn in jouw relaties.
De actieve energie van liefde
Liefde is het teveel aan energie dat overblijft nadat je jouw basisbehoeften hebt vervuld. Fromm begreep dat deze energie gemobiliseerd moet worden. Het is niet voldoende om haar slechts te voelen, je moet haar ook beleven, en dit is alleen mogelijk als je voor haar zorgt en haar voedt.
Sommige moeilijkheden in relaties zijn onvermijdelijk, en zelfs noodzakelijk. Sommige obstakels roepen negatieve emoties op waar we mee moeten dealen. Het is belangrijk om deze emoties een plek te geven en om te begrijpen dat ontwrichtingen zich doorgaans voordoen wanneer er niet voor de dingen wordt gezorgd. Emoties zijn onze meest intieme en persoonlijke taal, en ze dienen om ons te helpen om ons op een eerlijkere wijze tot anderen te verhouden.
“De liefde, voor wie deze ervaart, is een continue uitdaging; het is geen rustplaats, het is samen bewegen, groeien, werken; ook al is er harmonie of ruzie, vreugde of verdriet, dit is bijzaak vergeleken met het fundamentele feit dat twee mensen zichzelf ervaren, in plaats van zichzelf te ontvluchten. Er is slechts één bewijs voor de aanwezigheid van liefde: de diepte van de relatie, en de levendigheid en kracht in elke betrokken persoon; dit is de vrucht waaraan we de liefde kunnen herkennen.”
-Erich Fromm-
Uit deze visie kunnen we opmaken hoe belangrijk het is dat twee mensen zich tot elkaar verhouden vanuit hun diepste essentie. Alleen als een stel beschikt over diepe kennis van elkander zal het in staat zijn om een solide basis op te bouwen van waaruit de liefde zich kan ontwikkelen. Onthoud dat het een vergissing is om lief te hebben alleen zodat je jezelf kunt ontvluchten, omdat het ontwikkelen van een gezonde en wederzijdse ontmoeting zo onmogelijk zal zijn.