De zes soorten verdriet

Verdriet is een staat waarin alle mensen zichzelf vele malen bevinden gedurende hun bestaan. Zelfs voor onze geboorte beginnen we al met het ervaren van verlies. Op zijn beurt impliceert elk verlies een lijden dat zou moeten worden verwerkt en overkomen.

De gemeenschappelijke deler in elk soort verdriet is dat het een verlies impliceert. Maar aangezien verlies erg in soort kan verschillen, zijn er ook verschillende typen verdriet. We spreken van ‘evolutionair verdriet’ wanneer we verwijzen naar een verlies waarbij we van een tijdperk overgaan in een ander tijdperk. Er is ook het ‘sociale verdriet’, zoals het verlies van een baan, pensioen, verbanning, etc.

Maar het verdriet dat de meeste moeilijkheden met zich meebrengt is het verdriet dat ontstaat na het verlies van een geliefde, vooral als iemand komt te overlijden. Dit komt voornamelijk door het feit dat, in de meeste gevallen, de band verbroken is. Maar al het andere intact blijft. De liefde waaruit de band bestond, en de dromen, de fantasieën en hoop die daarbij komen kijken. Dat is waarom het lijden zo intens is en waarom het een hoop moeite vereist om het te overwinnen. In relatie tot affectief verlies bestaan er verschillende typen verdriet die we hieronder zullen beschrijven.

Anticiperend verdriet

Dit verdriet vindt plaats wanneer je je bewust bent dat je door een dreigend verlies zult lijden, maar dit verlies nog niet heeft plaatsgevonden. Dit gebeurt, bijvoorbeeld, wanneer je in een scheiding ligt of voor lange tijd op reis gaat. Of wanneer iemand lijdt aan een ongeneeslijke ziekte of besloten heeft euthanasie te plegen.

Het verschil tussen dit en andere typen verdriet is dat bij anticiperend verdriet de gevoelens veel ambivalenter en minder stabiel zijn. Aangezien de persoon er nog steeds is, zullen de degenen die om hem rouwen afwisselen tussen de drang naar nabijheid en de drang naar afstand. Ze willen de aanwezigheid van die ene persoon voor de laatste keer voelen. Maar tegelijkertijd zijn ze bang voor de gehechtheid dat dit verlangen genereert. In deze gevallen is het het beste om je gevoelens openlijk te uiten en het erover te hebben met de persoon die je zal ontvallen.

Afwezig verdriet

In dit geval is de desbetreffende persoon geneigd om zijn gevoelens te blokkeren. Hij probeert te doen alsof er niks is gebeurd. Sterker nog, wanneer erover gesproken wordt, besteedt hij er net zo veel aandacht aan als aan elk ander onderwerp.

In deze gevallen past iemand onbewust een ontkenningsmechanisme toe. De impact van de gebeurtenis is zo heftig dat de persoon zich niet in staat acht om het te confronteren. Dat is de reden waarom hij zich bezighoudt met de andere aspecten van zijn leven. Het probleem is alleen dat het verborgen leed altijd terugkomt. Dit kan onder andere zijn in de vorm van geïrriteerdheid, angst of lichamelijke klachten.

Chronisch verdriet

Chronisch verdriet komt naar boven wanneer iemand er niet in slaagt om het verlies van een geliefde te verwerken. Op de een of andere manier weigert hij te accepteren wat er gebeurd is. In plaats daarvan focust hij zich obsessief op het in leven houden van de herinneringen aan de persoon die hem is ontvallen. Zodoende raakt zijn hele leven verlamd en houdt hij de continue pijn alleen maar in stand.

Mensen met depressieve neigingen hebben meer kans om zich te nestelen in dit soort verdriet, wat ook kan veranderen in een manier van leven. Het wordt gekenmerkt door angst, droefheid en schuldgevoelens, evenals een gevoel van onbekwaamheid en desillusie. In dit soort gevallen is professionele hulp vereist.

Vertraagd verdriet

Dit is, normaliter, een effect van afwezig verdriet. Ook al lijkt de persoon in eerste instantie de pijn te negeren, na een tijdje komt het met grote kracht opnieuw terug, misschien op een moment dat hij het het minst verwacht. Soms kunnen er zelfs meerdere jaren voorbijgaan voordat dit type rouw begint.

Het kan ook zijn dat iemand het verdriet niet kan verwerken op het moment van het verlies, als gevolg van speciale omstandigheden. Bijvoorbeeld, een belangrijke werkverbintenis of een drukkende familiesituatie. Deze uitgestelde pijn verschijnt dan op later moment en presenteert zich met enkele complicaties, aangezien iemand het dan in zijn eentje moet verwerken.

Geremd verdriet

Dit type verdriet wordt ervaren door mensen die veel moeite hebben met het uiten van hun gevoelens. In het geval van kinderen bijvoorbeeld, die de situatie niet onder woorden lijken te kunnen brengen. In veel situaties negeren volwassenen hun pijn en helpen ze hen niet om het te overwinnen. Volwassenen denken simpelweg ‘kinderen begrijpen het gewoon niet’.

Het rouwproces wordt ook geremd wanneer iemand lijdt aan een soort cognitieve stoornis. Of in situaties waarin een vader of moeder zich sterk probeert te houden om zo de kinderen niet te beïnvloeden. Of simpelweg wanneer iemand erg gereserveerd is en niet de mogelijkheid krijgt om te praten over wat hij voelt. In elk geval gaat deze inhibitie op een gegeven moment over in obsessie, constante depressie, angst, etc.

Onbevoegd verdriet

Bij onbevoegd verdriet wordt het verdriet dat iemand ervaart door zijn omgeving of de mensen om hem heen afgewezen. Vroeg of laat zullen anderen altijd proberen de pijn te overstemmen, in de ogen van degenen die deze lijdensweg niet hebben moeten afleggen, moet de rouwer namelijk leren om zijn pijn los te laten en verder te gaan met zijn leven.

Maar er zijn ook specifieke situaties waarin rouwen vanaf het begin openlijk wordt afgewezen. Bijvoorbeeld wanneer een man of vrouw die betrokken was in een buitenechtelijke relatie overlijdt. De minnaar(ares) ‘heeft geen recht’ om zijn/haar leed te uiten. Soms kan dit ook gebeuren bij de dood van een huisdier. Hoewel dit iemand een hoop pijn kan bezorgen, zullen anderen toch de neiging hebben dit soort type lijden af te keuren.