De metafoor van de vuilnisbak

We maken vaak gebruik van metaforen om bepaalde aspecten in ons leven die verborgen zijn gebleven of niet zijn opgelost wat duidelijker te maken voor onszelf. In sommige nieuwe therapievormen, zoals de Acceptance and Commitment Therapy van Wilson en Hayes, wordt ook in een klinische capaciteit gebruik gemaakt van metaforen.

In dit artikel behandelen we een van deze metaforen. We leggen uit wat de metafoor betekent en hoe je de metafoor kunt toepassen op je dagelijkse bezigheden.

De kracht van gedachten

Stel jezelf voor dat je een vuilnisbak hebt en stop deze vuilnisbak vol met allerlei soort rommel en vuilnis. Vraag jezelf vervolgens of je bereid zou zijn om in deze vuilnisbak te graaien. De kans is groot dat je antwoord hierop nee is.

Stel jezelf dan nu voor dat er onderin de vuilnisbak iets heel belangrijks ligt. Misschien geld, de kans op een relatie met de persoon waar je van houdt, herstel van wat voor soort pijn dan ook etc. Zou je nu wel bereid zijn om in de vuilnisbak te graaien?

Als de reden waarom je in de vuilnisbak moet duiken iets heel belangrijks is, dan zul je vast en zeker wel bereid zijn om een beetje vies te worden. Zou je een afkeer of walging voelen? Waarschijnlijk wel. In tegenstelling tot in de eerste situatie heeft de walging in de tweede situatie tenminste een doel.

Ik zeg niet dat je het geweldig moet vinden of blij moet zijn om je hand in een vuilnisbak te steken of zelfs dat je moet denken dat je daarna zult ruiken alsof je een dure parfum hebt opgedaan. Wat ik met deze metafoor wil zeggen, is dat we soms dingen doen die (lichamelijk of psychologisch) onaangenaam zijn, omdat we een groter doel voor ogen hebben. Dit is het punt waarop het belang van normen en waarden erbij komt.

Wat kan ik uit deze metafoor halen?

Het doel van deze metafoor is om je te helpen de grens te zien tussen je gedachten en je gedrag.

Laten we het even in een context plaatsen.

Je wordt ’s ochtends wakker en eerlijk gezegd zijn de gedachten die in je hoofd opkomen nu niet bepaald positief. Je hebt de neiging om mentaal voortdurend rondjes te draaien en je geest begint dingen te echoën als: ‘Ik ben een ramp’, ‘Ik ben rotzooi’, ‘Ik zal nooit georganiseerd raken voor deze baan’ etc.

In dit geval probeert de metafoor die we zojuist met je hebben gedeeld een boodschap op je over te brengen: wat zal je met deze gedachten doen?

Oftewel… ben je bereid om vermoeidheid en een onbekend lot te verduren? Om diep in die vuilnisbak te graven en datgene eruit te halen wat zoveel voor je betekent, dat daar voor het grijpen ligt op de bodem? Een salaris om je huis af te betalen, een verhoging op je werk misschien? Of kies je voor het tegendeel: zul je met deze gedachten vergaan en aangezien je toch al denkt dat je rotzooi bent, jezelf ook gewoon in de vuilnisbak gooien?

Welke van de twee zal je kiezen?

De keuze is aan jou

Als het doel dat je wilt bereiken de pijn werkelijk waard is, dan is de boodschap die je uit deze metafoor kunt halen dat het soms nodig is om stressvolle dagen of een zware werklast te verdragen om datgene te bereiken wat je graag wilt hebben. Dit staat volledig los van hoe je jezelf op dat moment voelt. Gedachten en gevoelens zijn automatisch, maar dit betekent niet dat je hierdoor moet opgeven.

Soms wordt je verleid door de gedachten dat je niet verder kunt en raak je ontmoedigd. Dit is echter normaal. Wat werkelijk belangrijk is, is dat je je bewust bent dat deze gedachten slechts deel uitmaken van het proces. Er zullen goede tijden zijn en slechte tijden en wat je niet moet vergeten is dat als je iets wilt, je waarschijnlijk iets anders op zal moeten geven om dit te krijgen. Daarnaast moet je onthouden dat je geest je op sommige momenten voor de gek zal houden.

Als je bijvoorbeeld veel waarde hecht aan je baan en je je baan niet kwijt wilt raken, dan is het niet ongewoon dat je sterk overeind moet blijven staan in moeilijke situaties. Tegelijkertijd zal dit er ook voor zorgen dat je efficiënt en constant zult zijn en dat je in staat bent om weerstand te bieden. Denk na over de voor- en nadelen die je kunt overhouden wanneer je loslaat en jezelf volledig laat leiden door je gedachten. Denk eens na over de gevolgen hiervan.

Als je handelt zonder je gedachten de controle te laten nemen, dan zul jij juist degene zijn die controle heeft over jouw gedachten. Omdat je je gedachten de ruimte geeft om te bestaan, zul je toch in staat zijn om functioneel te handelen.

Je best doen, goed op weg blijven, doorzetten en moeilijke tijden doorbreken zijn allemaal dingen waarvan de waarde duidelijk wordt op het moment dat je datgene krijgt of bereikt waar je van gedroomd hebt: de genoegdoening van de wetenschap dat je je doel op eigen kracht hebt bereikt.

Probeer je dus deze metafoor te herinneren op momenten dat je bereid bent om alles overboord te gooien, met jezelf erbij.