De gevolgen van eenzaamheid in de kindertijd
Je zou kunnen denken dat eenzaamheid exclusief is voor volwassenen. Veel kinderen voelen zich echter extreem eenzaam, ondanks dat ze omringd zijn door andere kleuters. Voor hen is eenzaamheid een schrijnende emotie die hen verhindert zich goed te voelen en vooruit te komen.
Een definitie van deze emotie is “het verschil tussen de niveaus van verwantschap en verbondenheid met anderen, wat we waarnemen en wat we willen” (Perlman et al., 1981). Eenzaamheid, zoals elke menselijke ervaring, ‘raakt’ ook de copingmiddelen van kinderen en overweldigt ze, waardoor ze kwetsbaarder worden voor belangrijke klinische entiteiten zoals depressie.
“Eenzaamheid in de kindertijd is een kwaad dat geen naam heeft en dat de ziel beetje bij beetje doodt.”
Eenzaamheid in de kindertijd
Kinderen worden vaak omringd door andere kleuters op school, in het park, of zelfs op verjaardagsfeestjes van andere kinderen. Maar ondanks hun rijkdom aan sociale contacten kunnen ze zich buitengewoon eenzaam voelen.
Het feit dat ze in contact staan met anderen redt hen inderdaad verre van voor zulke gevoelens. Het is immers bekend dat ervaren eenzaamheid (Engelse link) kan samengaan met individuen met een rijke sociale omgeving. (Cacciopo et al, 2006).
De levensperiode die de kindertijd en de adolescentie afbakent wordt geplaagd door veranderingen, waarvan sommige behoorlijk ingrijpend zijn.
Bijvoorbeeld het feit dat kinderen en adolescenten naarmate ze ouder worden van school moeten veranderen, kan hun hele interactieve context veranderen of beïnvloeden. In feite kunnen dit soort veranderingen factoren worden die hun risico op gevangenschap door eenzaamheid vergroten.
“Eenzaamheid in de kindertijd is het grootste verdriet dat in de wereld kan bestaan, want het is het verdriet van een onschuldig wezen.”
Waarom voelen sommige kinderen zich extreem eenzaam?
Zowel kinderen, adolescenten als volwassenen voelen zich soms eenzaam. Dat hoort bij het leven. Uit onderzoek (Engelse link) is namelijk gebleken dat ongeveer drie tot vier van de tien kinderen tot 15 jaar zich eenzaam voelen (Yange et al. 2020).
Meisjes ervaren deze emotie vaker en intenser dan jongens. Bovendien neemt de beleving van deze ongemakkelijke emotionele toestand toe in de volgende gevallen (Xerxa et al., 2021):
- Het hebben van een handicap.
- Het hebben van een moeder met een depressie.
- Gepest worden of ruzie hebben met andere kinderen.
- Het verkiezen van virtuele relaties, in plaats van fysieke.
- Het hebben van een andere seksuele geaardheid dan de norm.
- Het hebben van ouders met depressie, angst en/of middelenmisbruik.
Om deze redenen, en om de redenen die we hieronder zullen toelichten, is eenzaamheid bij kinderen in de publieke belangstelling gekomen. In feite is het, behalve een aanzienlijke invloed op het geestelijk welzijn, een krachtige risicofactor voor lichamelijke ziekten. Om kinderen die aan eenzaamheid lijden te kunnen helpen, moeten we daarom weten hoe we ze kunnen herkennen.
“Geen enkel kind zou zich alleen moeten voelen in deze wereld, want eenzaamheid is een gif dat het hart wegvreet.”
-JK Rowling-
De effecten van eenzaamheid bij kinderen
Het ervaren van eenzaamheid verhoogt vaak het risico om ook aan verschillende ziektebeelden te lijden. Onderzoek naar eenzaamheid bij kinderen suggereerde een specifieke koppeling, van sociale angst en depressie (Maes et al., 2019).
Bovendien weten we dat personen die deze emotie vaker waarnemen meer kans hebben om vroegtijdig te sterven, ongeacht hoeveel geld ze verdienen, de opleiding die ze hebben, hun geslacht of hun etniciteit. Dit komt door de invloed die eenzaamheid uitoefent op de volgende parameters (Engelse link) (Yang et al. 2016):
- Hypertensie.
- Ontsteking gemedieerd door C-reactief proteïne.
- Verhoogde body mass index en middelomtrek.
“De omvang van dit effect is vergelijkbaar met dat van roken en obesitas of lichamelijke inactiviteit.”
-Yllza Xerxa-
Als eenzame kinderen opgroeien, kan hun eenzaamheid chronisch worden en kunnen ze psychiatrische symptomen krijgen. Tekenen van angst of middelenmisbruik, samen met depressie, zijn in deze gevallen de meest ontdekte groepen van klinische entiteiten.
Aan de andere kant betekent eenzaamheid in de kindertijd dat de beschreven psychiatrische symptomen het emotionele en psychologische universum van een individu gedurende zijn hele leven kunnen beïnvloeden (Xerxa et al., 2021). Eenzaamheid is ook gerelateerd aan zelfmoordgedachten (Goodfellow et al., 2023).
Hoe eenzame kinderen te helpen
Het is van vitaal belang om interventies te creëren, te ontwikkelen en uit te voeren die het functioneren van het kind op school centraal stellen. Het doel is het verlichten van de negatieve effecten die deze emotie heeft als ze niet slechts incidenteel, maar chronisch is. Het bevorderen van een grotere band met de schoolcontext zou bijvoorbeeld een beschermende factor zijn tegen mogelijke eenzaamheid.
Deze interventies moeten ook rekening houden met de rol die het gezin speelt. In feite bevorderen gezinnen die hun kinderen ondersteunen, wat betreft de eenzaamheid die zij ervaren, hun psychologisch welzijn. In die zin zijn adequate communicatie en een goed inlevingsvermogen in de kinderen essentieel.
“Eenzaamheid in de kindertijd is de donkerste nacht die in de ziel van een kind kan zijn, maar liefde is de ster die het kan leiden.”
-Victor Hugo-
Zoals je ziet is eenzaamheid een emotie die een verwoestend effect kan hebben op de geest van zuigelingen. De schoolpedagoog is bijzonder behulpzaam bij eenzaamheid bij kinderen.
Programma’s die interactie met andere kinderen bevorderen, evenals verschillende cognitief-gedragstherapeutische technieken, gaan de effecten van deze emotie tegen, zoals depressie, angst en zelfs zelfmoord.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Cacioppo, J. T., Hawkley, L. C., Ernst, J. M., Burleson, M., Berntson, G. G., Nouriani, B., & Spiegel, D. (2006). Loneliness within a nomological net: An evolutionary perspective. Journal of Research in Personality, 40(6), 1054–1085. doi:10.1016/j.jrp.2005.11.007.CrossRef
- Goodfellow, C., Willis, M., Inchley, J., Kharicha, K., Leyland, A. H., Qualter, P., Simpson, S., & Long, E. (2023). Mental health and loneliness in Scottish schools: A multilevel analysis of data from the health behaviour in school-aged children study. The British journal of educational psychology, 10.1111/bjep.12581. Advance online publication. https://doi.org/10.1111/bjep.12581
- Maes, M., Nelemans, S. A., Danneel, S., Fernández-Castilla, B., Van den Noortgate, W., Goossens, L., & Vanhalst, J. (2019). Loneliness and social anxiety across childhood and adolescence: Multilevel meta-analyses of cross-sectional and longitudinal associations. Developmental Psychology, 55(7), 1548. doi: 10.1037/dev0000719
- Perlman, D., & Peplau, L. A. (1981). Toward a social psychology of loneliness. In Gilmour, R & Duck, S (Eds), Personal relationships 3: Personal relationships in disorder (pp. 31–56). London: Academic Press. https://peplau.psych.ucla.edu/wp-content/uploads/sites/141/2017/07/Perlman-Peplau-81.pdf.
- Xerxa, Y., Rescorla, L. A., Shanahan, L., Tiemeier, H., & Copeland, W. E. (2023). Childhood loneliness as a specific risk factor for adult psychiatric disorders. Psychological Medicine, 53(1), 227-235.
- Yang, K., Petersen, K. J., & Qualter, P. (2020). Undesirable social relations as risk factors for loneliness among 14-year-olds in the UK: Findings from the millennium cohort study. International Journal of Behavioral Development, doi:0165025420965737. https://doi.org/10.1177/0165025420965737.
- Yang, Y. C., Boen, C., Gerken, K., Li, T., Schorpp, K., & Harris, K. M. (2016). Social relationships and physiological determinants of longevity across the human life span. Proceedings of the National Academy of Sciences, 113(3), 578–583. doi:10.1073/pnas.1511085112.
