Afwijkende ervaringen en symbolisatie

Wat is een afwijkende ervaring? Ondanks de reputatie heeft het niets met waanzin te maken. In feite hebben we allemaal wel eens dit soort ervaringen gehad.

We definiëren afwijkende ervaringen als buitengewone gebeurtenissen die moeilijk logisch te interpreteren zijn. Meestal gaat het om perceptuele fouten of hallucinatoire verschijnselen. Ze treden op wanneer de hersenen bepaalde zintuiglijke prikkels niet adequaat kunnen verwerken.

In dit artikel leggen we uit wat deze ervaringen veroorzaakt. Ook analyseren we hoe mensen ze verwerken en betekenis geven. Dit proces zal namelijk altijd afhankelijk zijn van culturele factoren, persoonlijkheid en overtuigingen.

Stel bijvoorbeeld dat iemand een schaduw of een gezicht ziet terwijl er niets is. Dit kan voor verschillende mensen ook verschillende dingen betekenen.

Wat zijn afwijkende ervaringen?

We denken aan abnormale ervaringen als ervaringen die afwijken van het gewone. Die kunnen we zowel positief als negatief interpreteren. We kunnen ze echter nooit herleiden tot louter pathologische gebeurtenissen.

Thomas Rabeyron, van de afdeling psychologie van de Universiteit van Nantes, suggereert dat de belangrijkste afwijkende ervaringen zijn:

• Ongebruikelijke perceptuele interactie. Met andere woorden, mensen voelen, ruiken of zien iets raars of ongewoons.
• Visie en verschijning van een ongewone en pseudo-hallucinerende aanwezigheid. Mensen kunnen bijvoorbeeld een schaduw of een meer gedetailleerde vorm zien.
• Buitenlichamelijke ervaring. Fenomenen van sensorische desynchronisatie. De persoon ziet zijn lichaam vanuit het perspectief van een derde partij.
• Bijna-doodervaringen. Comapatiënten of betrokkenen bij ongevallen hebben veelzeggende visioenen of ervaringen.
• Communicatie met de doden. Mensen beweren de aanwezigheid van de overledene te voelen of ermee te communiceren.
• Mystieke ervaringen. Mensen ervaren astrale reizen of verbindingen met goden en vreemde wezens.
• Ontvoeringen door buitenaardse wezens. Mensen beweren dat ze contact hebben met wezens uit een andere wereld. Deze ervaringen zijn vaak cultureel afhankelijk.

Studiemodel van afwijkende ervaringen

Het is belangrijk op te merken dat deze ervaringen zijn geclassificeerd volgens de rapporten van patiënten. Daarom is het doel van de wetenschappelijke benadering hier niet om de authenticiteit van deze ervaringen te analyseren.

In plaats daarvan is het om de psychologische en organische mechanismen te bestuderen die bijdragen aan hun vorming. Interessant is dat deze ervaringen veel vaker voorkomen dan mensen geneigd zijn te geloven.

Momenteel bestuderen de volgende disciplines dit onderwerp:

• Neurowetenschap. Vooruitgang op dit gebied stelt wetenschappers in staat de neurologische processen te begrijpen die optreden bij afwijkende ervaringen. Bijvoorbeeld sensorische verwerkingsgebieden en hoe deze worden veranderd door externe factoren.
• Psychologie. Dit veld richt zich op het vinden van de psychologische variabelen die worden geassocieerd met afwijkende ervaringen. Het creëert ook benaderingsmodellen.

Het taboe op afwijkende ervaringen

De meeste proefpersonen die afwijkende ervaringen hebben gehad, hebben de neiging om geen professionals te raadplegen. In feite vermijden ze het psychiatrische circuit meestal helemaal.

Daarom zal de manier waarop ze hun ervaringen interpreteren altijd gekoppeld zijn aan hun individuele overtuigingen. Dit betekent dat de ware organische oorzaak van de gebeurtenis wordt genegeerd.

Veel onderzoeken suggereren dat afwijkende ervaringen veel voorkomen in de algemene bevolking. Dergelijke studies suggereren dat ze optreden als gevolg van een specifieke misclassificatie in de hersenen.

Emotionele en omgevingscondities

Emotionele en omgevingsfactoren kunnen afwijkende ervaringen positief of negatief beïnvloeden. In feite zullen de persoonlijke geschiedenis en levensstijl van het onderwerp cruciaal zijn in hoe ze deze begrijpen.

Dynamische psychologie suggereert dat ze worden veroorzaakt door een slechte integratie van emotionele ervaringen. Op deze manier zouden proefpersonen bijvoorbeeld geneigd zijn hun gedachten en ideeën die niet in een intern systeem passen, uit te besteden.

Betekent hallucineren waanzin?

We hebben de neiging om hallucinaties te associëren met vormen van waanzin. Het is namelijk inderdaad waar dat personen met psychotische persoonlijkheidskenmerken hallucinaties ervaren.

Mensen met andere persoonlijkheidskenmerken ervaren ze echter ook. Een voorbeeld is slaapverlamming. Dit is een vrij algemeen verschijnsel. In feite koppelen experts het begin ervan aan traumatische ervaringen.

Culturele analyse

Met betrekking tot het specifieke geval van slaapverlamming, zouden we de abnormale ervaring kunnen zien als een manier voor het onderwerp om hun trauma onder ogen te zien. In feite, in de meeste gevallen die therapie vereisen, vormt het weten wat de oorzaak is van het fenomeen een fundamenteel onderdeel van de behandeling.

Helaas komen veel onderwerpen tot hun eigen informele en culturele beslissingen met betrekking tot deze ervaringen. Ze kunnen ook “alternatieve” therapieën en hulp zoeken. Ze doen dit om koste wat kost het psychiatrische systeem te vermijden. Helaas betekent dit meestal ook dat hun symptomen de neiging hebben om te verergeren.

Geassocieerde persoonlijkheidsfactoren

Persoonlijkheid wordt van jongs af aan gevormd. Daarom kan een traumatische ervaring ervoor zorgen dat de persoon zijn toevlucht neemt tot fantasie als verdedigingsmechanisme. Bovendien hebben proefpersonen die deze verschijnselen ervaren de neiging om bepaalde kenmerken te delen. Onder hen zijn:

• Psychische permeabiliteit. Deze mensen worden vaak overladen met buitenaardse ervaringen. Ze ontwikkelen vaak empathiestoornissen.
• Een hoge mate van fantasie. Ze vermijden rationele verklaringen. Bovendien kunnen ze hun toevlucht zoeken in een denkbeeldig vliegtuig.
• Overgevoeligheid en suggestibiliteit. Elke gebeurtenis in of buiten hun omgeving raakt doordrongen in hun bewustzijn. Het kan dan gemakkelijk worden omgezet in opdringerige gedachten.
• Openstaan voor ervaringen. Ze staan open voor het ervaren van allerlei verschillende fenomenen. Meestal noemen we deze mensen mystici.

Het proces van symbolisering

Hier komen verdedigingsmechanismen om de hoek kijken. Mensen nemen ze in dienst als ze een idee of een gebeurtenis absoluut ondraaglijk vinden. Daarom zullen ze het ofwel een fictieve betekenis geven, het volledig onderdrukken of het externaliseren. Rabeyron beweert dat dit proces in twee fasen verloopt:

• Primaire symbolisatie. De proefpersoon interpreteert en transformeert zijn ervaringen op non-verbaal niveau.
• Secundaire symbolisatie. De proefpersoon maakt een verbale beschrijving van hun ervaring. Wat ze vertellen over hun afwijkende ervaring, zegt dus veel over hun soort interne verwerking.

Conclusie: meer een wetenschap dan een taboe

We kunnen daarom concluderen dat de manier waarop een individu een abnormale ervaring interpreteert, rechtstreeks zijn leven beïnvloedt, evenals elke mogelijke pathologische ontwikkeling.

Door vooruitgang in de wetenschap kunnen biologische en psychologische verklaringen nu voorrang krijgen op die van de mystieke en paranormale. In feite heeft de wetenschap onlangs bewezen dat afwijkende ervaringen ook kunstmatig kunnen worden veroorzaakt.

Ten slotte weten veel gezondheidswerkers niet echt wat ze moeten doen als ze met deze gevallen worden geconfronteerd. Ze hebben ongetwijfeld de juiste tools nodig zodat ze niet automatisch hun toevlucht nemen tot medicatie of psychiatrische verwijzingen.