Wat is kritiek? Het antwoord van Immanuel Kant

Op het gebied van de moderne filosofie is het geschil tussen idealisme en empirisme welbekend. Immanuel Kant kwam om dit debat te doorbreken door zijn filosofische kritiek te postuleren.

Kritiek, ook wel transcendentaal idealisme genoemd, is de theorie voorgesteld door de Pruisische Immanuel Kant. Het is van mening dat menselijke kennis precieze grenzen moet hebben om een waar en geldig begrip te bereiken in overeenstemming met onze cognitieve vermogens.

Deze theorie probeerde een superieur antwoord te zijn. Op het idealisme, waarvan René Descartes de grootste exponent was, en ook op het empirisme van John Locke en David Hume. Daarom nam Kant de fundamenten van beide stromingen. Vervolgens creëerde hij een kritisch systeem dat de grenzen van alle mogelijke kennis probeerde vast te stellen.

Kritiek van Immanuel Kant

De filosofische leer van de kritiek heeft tot doel kennis te bekritiseren. Het betekent dat de rede wordt onderworpen aan een kritisch onderzoek om de omstandigheden te bepalen waaronder het mogelijk is om a priori rationele kennis te verwerven, dat wil zeggen voorafgaand aan enige verstandige ervaring.

Deze theorie werd voor het eerst tentoongesteld in 1781, toen het boek van Immanuel Kant getiteld Critique of Pure Reason werd gepubliceerd.

Vanuit dit uitgangspunt reflecteert dit idealisme in detail op de eigen kennis. Bij dit onderzoek ontdekt Kant dat de mentale structuren van het kennende subject een zeer actieve deelname hebben aan het proces van het begrijpen van de wereld om hem heen.

Achtergrond van de Kantiaanse filosofie

Om de oorsprong van het Kantiaans idealisme te begrijpen, is het van groot belang om rekening te houden met de context van die tijd en, op zijn beurt, met de pre-kritische fase van de auteur. In deze zin ontwikkelt de kritische filosofie zich in een periode van emancipatie en vertrouwen in de menselijke rede.

De denkers van de moderniteit hielden dus vol dat de enige ware, geldige en universele kennis die was die gebaseerd was op rationele grondslagen.

Alleen op deze manier kan het belang van Immanuel Kant bij het onderzoeken van de rede tot aan de uiteindelijke gevolgen ervan worden begrepen. En deze neiging is terug te vinden in zijn prekritische geschriften, vooral in zijn werk Dissertation uit 1770. Daarin wordt voor het eerst de opvatting van zintuiglijke kennis als een onmiddellijke intuïtie uitgelegd.

Dit betekent dat de objecten van de wereld zich manifesteren voor het subject, dat ze begrijpt vanuit de structurele omstandigheden van gevoeligheid, namelijk ruimte en tijd. Dit zal een fundamentele stelling van het transcendentaal idealisme zijn.

Kenmerken van kritiek

De kritische theorie vertegenwoordigde een voor en na in de reflectie van het vakgebied. Zijn postulaten stelden ons in staat enkele problemen van het rationalisme op te lossen; bijvoorbeeld de moeilijkheid om uit te leggen hoe we de buitenwereld alleen kennen via ideeën.

In dit opzicht was het voorstel van de Pruis altijd om de grenzen en reikwijdte van de menselijke kennis te onderzoeken. Laten we het in meer detail bekijken.

Wijst op dogmatisme

Er wordt vaak gezegd dat de Kantiaanse doctrine een overwinning vertegenwoordigt van idealisme en empirisme. Het empiristische voorstel van David Hume had veel met deze ontdekking te maken. Deze Schotse intellectueel beweerde dat de enige geldige bron van kennis zintuiglijke indrukken zijn, die de proefpersoon passief ontvangt.

Kant zelf stelt dat dit standpunt hem uit zijn dogmatische slaap heeft gewekt. Dit omdat hij besefte dat kennis niet alleen voortkomt uit aangeboren ideeën. Zijn voorstel richt zich echter op het ontdekken en onderbouwen van de mentale structuren die begrip mogelijk maken. Daardoor krijgt het onderwerp een leidende rol.

Uitgangspunt: kennis is een feit

Deze filosofie is gebaseerd op het feit dat kennis mogelijk is voor mensen. Als dit het geval is, wordt er niet aan getwijfeld of het haalbaar is of niet, omdat het gebaseerd is op het idee dat het subject het weet. Nu probeert zijn hele systeem te onthullen wat de voorwaarden voor mogelijkheid zijn, zodat de mens het kan weten.

Transcendentaal karakter

De term ‘transcendentaal idealisme’ verwijst naar de subjectieve omstandigheden die mensen in staat stellen de wereld om hen heen te ervaren en er kennis van te hebben. Op deze manier vestigt Kant gevoeligheid en begrip als aangeboren of a priori kennisstructuren.

De grenzen van de rede

In dit kritische onderzoek naar het begrip ontdekt en legt Kant het eindige karakter van de menselijke rede bloot. Dat wil zeggen: hoewel we een oneindig aantal dingen kunnen bedenken, kunnen veel ervan niet gekend worden. Dit komt omdat we beperkt worden door onze mentale structuren die ons alleen in staat stellen de verschijnselen of objecten te kennen die aan ons verschijnen.

Gezien dit gegeven worden in deze lijn van idealisme de grenzen van het weten vastgesteld. Kant beweert dat we alleen kennis kunnen hebben van verschijnselen en niet van dingen op zichzelf of van noumenon (wat het object is van puur rationele kennis).

Het komt omdat deze laatste geen objecten zijn van gevoelige intuïtie. Daarom ontsnappen ze aan de mentale structuren van het subject. Dit betekent echter niet dat ze geen plaats hebben in de Kantiaanse filosofie. Dit aangezien het noumenon of het ding op zichzelf in ieder geval gedacht kan worden, maar niet gekend.

Copernicaanse wending

Binnen de moderne filosofie wordt het transcendentaal idealisme beschouwd als een Copernicaanse wending. Volgens dit uitgangspunt mogen filosofische reflecties niet denken aan het subject dat rond het object draait, zoals de idealistische stroming voorstelde.

In plaats daarvan is het het object dat rond het onderwerp moet draaien. Als gevolg daarvan moeten de verschijnselen om ons heen zich aanpassen aan de manier waarop mensen weten.

Gevoeligheid en begrip

Gevoeligheid en begrip zijn typische structuren van het subject dat weet, en niet van het te kennen object. Zonder deze kunnen we de objecten om ons heen niet voelen of begrijpen. In dit aspect beweert Kant dat de werking van de gevoeligheid ruimte-temporeel is.

Dat wil zeggen dat de ruimte ons in staat stelt dingen of objecten buiten ons weer te geven. Op zijn beurt impliceert de tijd een zekere interne ordening van wat in de buitenkant gegeven wordt.

Begrip verschaft gevoeligheid met de concepten die dienen om de gevoelige veelheid op basis van categorieën te ordenen en te verenigen.

De oordelen van kennis

Volgens het Kantiaanse perspectief wordt wetenschappelijke kennis geformuleerd vanuit stellingen of oordelen van universele aard. Deze hebben de vorm van onderwerp en predikaat. Een voorbeeld zou de uitspraak kunnen zijn: “de stoel is wit.”

Nu deelt de Pruisische filosoof oordelen in twee grote groepen in. Aan de ene kant zijn er a priori analytische oordelen die universeel zijn, maar geen nieuwe gegevens voor het onderwerp opleveren. Ze vergroten de kennis niet.

Aan de andere kant zijn er de synthetische a priori -oordelen die Kant beschouwt als de uitspraken die wetenschap vormen. Daarom voegen ze altijd nieuwe inhoud van het onderwerp toe en nemen ze geen toevlucht tot ervaring. Daarom zijn ze a priori.

Latere kritiek op het transcendentaal idealisme

De door Immanuel Kant voorgestelde kritiek veroorzaakte veel controverses op filosofisch gebied, vooral omdat zijn filosofie niet volledig werd begrepen. In dit verband noemt een artikel (Spaanse link) gepubliceerd door het Journal of Fichte Studies twee bekende punten in de richting van de Kantiaanse theorie, gemaakt door Christian Garve en Friedrich Jacobi.

Garve’s kritiek stelt dat transcendentaal idealisme objecten reduceert tot louter schijn. Bijgevolg is het onmogelijk om het denkbeeldige van het echte te onderscheiden. Daarom kan elk illusoir object worden gepresenteerd in ruimte-tijdcoördinaten en zo een object van zintuiglijke intuïtie worden dat dat in werkelijkheid niet is.

Jacobi van zijn kant beweert dat objecten voor transcendentale idealisten louter subjectieve bepalingen van de geest zijn. Ze missen elke objectieve waarde, omdat objecten in het Kantiaanse perspectief worden gereduceerd tot subjectieve condities van de geest.

Op dezelfde manier is Jacobi van mening dat alles wat onze mentale wereld te boven gaat, niet gekend of gekend kan worden. Het lijkt er dus op dat we opgesloten zitten in ons eigen intellect.

Kritiek vandaag

Tegenwoordig wordt Kants theorie opgevat als een levenshouding. Dit betekent dat het een functie is die de wereld om zich heen op een zeer kritische manier waardeert. Vervolgens wordt elke kennis die door de meerderheid als waar wordt beschouwd gewoonlijk onderworpen aan een diepgaand onderzoek om de waarheid of onwaarheid ervan vast te stellen.

Daarom blijft niets onopgemerkt. En het is gebruikelijk dat in het licht van diepgewortelde overtuigingen, zoals religie en politiek, naar rationele fundamenten wordt gezocht. Die maken het mogelijk dat ze niet langer overtuigingen zijn, maar universele waarheden worden.

Een belangrijke theorie voor de ontwikkeling van de latere filosofische

De filosofie van Immanuel Kant introduceerde nieuwe interpretaties van de mogelijkheid van kennis voor mensen. Ondanks de beschuldigingen die hij heeft ontvangen, kan zijn intellectuele inspanning niet worden genegeerd. De inspanning die ons, kort gezegd, heeft verteld wat we wel en niet kunnen weten.

In die zin vernietigde de kritiek eeuwen van metafysische speculatie die probeerde kennis vast te stellen over dingen die in werkelijkheid de grenzen van onze ervaring overstijgen.

Maar niet alles is negatief, want het transcendentale idealisme gaf de discipline een nieuwe impuls. Zo werden de jaren na de formulering van deze doctrine gekenmerkt door de weerspiegeling van de speculatieve idealistische stroming en het positivisme. De eerste ligt meer op het gebied van de filosofie. De tweede beperkt zich tot de ruimte van de wetenschap.