Wat is actief luisteren, het belang ervan en voorbeelden om het te oefenen
Je hebt vast wel meer dan eens het gezegde gelezen of gehoord: ‘De meeste mensen luisteren niet om te begrijpen, maar om te reageren . ‘ De waarheid is dat deze zin een realiteit bevat die we vaak tegenkomen in onze dagelijkse interacties. Een deel van de bevolking mist die belangrijke vaardigheid in elk communicatief scenario: actief luisteren.
Dergelijk psychologisch vakmanschap vereist een flinke dosis empathie, cognitief geduld, de bereidheid om anderen te begrijpen en adequate emotionele validatiestrategieën. Over het algemeen lijken al deze toetsen je misschien wat ingewikkeld.
Wij verzekeren je echter dat dit dimensies zijn die heel gemakkelijk te integreren zijn en dat ze het voor jou gemakkelijker zullen maken om niet alleen een goede gesprekspartner te zijn. Bovendien kun je meer verrijkende links consolideren.
Actief luisteren: definitie en belang
Actief luisteren is een communicatieve vaardigheid waarbij volledige aandacht aan de gesprekspartner wordt besteed, hem wordt begrepen en vertrouwen wordt getoond.
Het is ook bedoeld om hem aanwezig te laten zijn in het gespreksweefsel, zodat hij waarneemt dat wat hij uitdrukte zonder oordeel of kritiek wordt geaccepteerd. Iedereen die gehoord wil worden, moet dus eerst leren een goede luisteraar te zijn. Hieronder leggen we de relevantie van deze dimensie uit.
Lees ook dit artikel: Wie weet hoe hij moet luisteren, voelt jou ook als je niets zegt
Het is een vorm van validatie
Actief luisteren is ook een validatieoefening waarin een basisverlangen van de mens wordt versterkt: rekening gehouden worden.
Een veel voorkomende klacht in therapie is bijvoorbeeld het voortdurende verwijt dat de partner, kinderen, ouders of vrienden niet naar hen luisteren. Die emotionele behoefte is een constante. We willen allemaal gesprekken voeren waarin we gehoord, verzorgd en begrepen worden.
Versterkt relaties
Door op deze manier te luisteren, geef je blijk van empathie en begrip, wat de vertrouwensband bevordert die de interpersoonlijke banden versterkt.
Laten we altijd onthouden dat goede communicatie de sleutel is tot elke bevredigende relatie, maar in die formule is het niet voldoende om te weten hoe je jezelf moet uitdrukken. Het is essentieel om oprechte interesse te tonen, evenals empathie en de bereidheid om te begrijpen.
Meer dan horen is het het verlangen om verbinding te maken
De term ‘actief luisteren’ werd geïntroduceerd door psychotherapeuten Carl Rogers en Richard E. Farson in het gelijknamige boek, waarin zij uiteenzetten waaruit deze competentie bestond. In de therapeutische context kwam het naar voren als een zeer effectief hulpmiddel om veranderingen bij mensen teweeg te brengen.
Op dezelfde manier is deze manier van luisteren voor Rogers de sleutel tot empathisch begrip. Zonder dit kan er geen veilige ruimte worden gecreëerd in het psychotherapeutische proces.
Hetzelfde gebeurt bij elke interactie buiten de klinische setting. Dit vermogen demonstreert vooral het verlangen om contact te maken met anderen door middel van respect en emotionele openheid.
Het is de sleutel tot het oplossen van conflicten
Iedereen die actief naar anderen weet te luisteren, zal misverstanden vermijden en de oplossing van conflicten vergemakkelijken.
Dit wordt bereikt omdat het het voor alle partijen gemakkelijker maakt om hun standpunten te uiten zonder te worden onderbroken. Op deze manier wordt de dialoog wendbaar en comfortabel om verschillende standpunten op elkaar af te stemmen om tot overeenstemming te komen.
Het is een pijler van communicatie
Als er iets is dat we allemaal willen als we naar de dokter, de psycholoog, een maatschappelijk werker gaan of, simpelweg, als we een vriend over een slechte ervaring vertellen, dan is het dat hij of zij naar ons luistert. We willen begrip, zodat ze onze emotionele realiteit kunnen ondersteunen en kunnen begrijpen wat we uiten. De motor die dit proces mogelijk maakt is actief luisteren.
Onderzoek gepubliceerd in het International Journal of Listening (Engelse link) herinnert ons eraan dat reflectief of dialogisch luisteren een essentieel communicatiemiddel is op allerlei beroeps- en therapeutische gebieden.
Wanneer we met iemand praten, verwachten we daarom dat deze communicatieve competentie wordt geactiveerd. Omdat wij niet altijd advies inwinnen, is de eerste stap om volledig gehoord te kunnen worden.
Wellicht vind je dit artikel ook interessant: Zeven manieren om empathisch luisteren te vernietigen
Kenmerken en voorbeelden van actief luisteren
Er zijn mensen met natuurlijke gaven op het gebied van communicatie en actief luisteren. Anderen zijn op hun beurt middelmatige luisteraars, met wie elke dialoog vruchteloos en zelfs ongeldig is. Nu is er een onbetwist feit: we kunnen deze relationele communicatieve competentie allemaal nog veel verder ontwikkelen en verbeteren. Wij leggen uit hoe.
Luister zonder een oordeel te vellen
We hebben er hierboven al op gewezen: wanneer we met iemand praten, willen we meestal niet dat hij of zij ons adviseert en, nog minder, over ons oordeelt. We willen gewoon ‘bezocht’ en ‘begrepen’ worden.
Luisteren zonder oordeel betekent open en empathisch opletten, en interne evaluaties of kritiek vermijden terwijl de ander spreekt. Hierdoor voelt de gesprekspartner zich gemakkelijker geaccepteerd en begrepen.
Voorbeeld:
Een vriend zegt: “Ik voel me gefrustreerd omdat niets op het werk gaat zoals ik wil.” In plaats van te reageren met “je zou positiever moeten zijn”, kun je zeggen: “Ik begrijp dat dit een moeilijke tijd voor je is.”
Maak actieve stiltes
Zoals ze duidelijk maken in een werk gepubliceerd in Social Sciences (Engelse link) : “stilte is geen afwezigheid van communicatie.” Actieve stilte definieert het vermogen om aanwezig te zijn in het communicatieve proces, te luisteren zonder te onderbreken.
Het is het toepassen van dat emotionele en cognitieve geduld waarbij de een het spreken of uiten vermijdt, om tijdens de dialoog op zijn beurt ruimte te laten voor de ander.
Voorbeeld:
Als iemand een ervaring, mening of gevoel met je deelt, kun je oogcontact houden en zachtjes met je hoofd knikken zonder tussenbeide te komen.
Gerichte aandacht tonen
Assertief of reflectief luisteren vereist dat je authentieke en gerichte aandacht kunt tonen. Wat betekent dit? Het gaat om het gebruik van non-verbale taal waarbij je gezichtsuitdrukking en je lichaam de interesse in je gesprekspartner weerspiegelen. Dit mechanisme laat de ander zien dat je aanwezig bent en dat je geïnteresseerd bent in wat hij of zij zegt, voelt en uitdrukt.
Voorbeeld:
Tijdens een vergadering met andere collega’s is het van essentieel belang dat je je mobiele telefoon weglegt, lichtjes naar de spreker leunt en te allen tijde oogcontact houdt.
Parafrase
Dit is herhalen wat de ander heeft gezegd, maar dan in je eigen woorden. Dit dient om je gesprekspartner te bevestigen en aan te tonen dat je goed hebt begrepen wat hij heeft gezegd en dat je bovendien hebt opgelet.
Voorbeeld:
Op de opmerking: ‘Ik ben de laatste tijd erg gestresseerd vanwege de druk die mijn baas op mijn werk op mij uitoefent’, zou je kunnen antwoorden: ‘Dus je hebt het gevoel dat de hele lading verantwoordelijkheden die je leidinggevende je oplegt is erg overweldigend, toch?”
Stel verhelderende vragen
De kunst van het actief luisteren vereist het stellen van verhelderende vragen om meer te weten te komen over de persoon tegenover je. Hieruit blijkt dat er oprechte belangstelling is voor een beter begrip van de gesprekspartner. Maar wees voorzichtig, het moeten respectvolle vragen zijn, vragen die op geen enkel moment een waardeoordeel vormen.
Voorbeeld:
Als een vriend je vertelt “het gaat niet goed met mijn partner”, kun je vragen: “Dus, waar maak je je het meeste zorgen over in je relatie?”
Pas emotionele validatie toe
In het hele artikel benadrukken we de relevantie die dit gebied heeft bij actief luisteren. Bij emotioneel valideren gaat het om het herkennen en accepteren van de gevoelens van de ander, waardoor deze zich begrepen en geaccepteerd voelt. In werkelijkheid is het een gebied dat we allemaal zouden moeten oefenen in elk gesprek met anderen.
Voorbeeld:
Als een collega tegen je zegt: ‘Ik voel me heel verdrietig omdat ik de promotie niet heb kunnen krijgen’, kun je reageren: ‘Ik begrijp dat je je teleurgesteld voelt, ik weet dat je heel hard hebt gewerkt om die positie te bemachtigen. Het spijt me echt.”
Misschien vind je dit artikel ook interessant: Anderen respecteren betekent leren luisteren
Luisteren vanuit het hart, de kunst van elke dialoog
Als er iets is waar we allemaal behoefte aan hebben, dan is het om gehoord te worden, ongeacht of we gelijk hebben of niet. In feite maakt het niet uit of wat we uiten weinig logica heeft en wordt gefilterd door angst en wanhoop. Op het moment dat er een ruimte voor luisteren, begrip en validatie voor ons wordt geopend, wordt de angst verzacht.
Laten we niet aarzelen om dit instrument op elk moment, elke context en elke situatie in de praktijk te brengen. Zowel in persoonlijke als professionele scenario’s zal actief luisteren het instrument zijn dat samenleven, overeenkomsten en welzijn mogelijk maakt.
In een samenleving die wordt gedomineerd door haast en individualisme, hebben we meer empathische en geduldige luisteraars nodig. Wees een van hen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Müller, N., Tavares, P., & Simão, J. (2024). How should we interpret silence in qualitative communication studies? Social Sciences (Basel, Switzerland), 13(6), 310. https://www.mdpi.com/2076-0760/13/6/310
- Rogers, C. R., & Farson, R. E. (2015). Active Listening. Martino Publishing.
- Weger, H., Jr, Castle Bell, G., Minei, E. M., & Robinson, M. C. (2014). The relative effectiveness of active listening in initial interactions. International Journal of Listening, 28(1), 13-31. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/10904018.2013.813234#d1e307
