Tevredenheid: de minst populaire emotie bij je hersenen

Wist je dat de krachtigste emotie in de mens tevredenheid is? Onze hersenen zijn er echter op geprogrammeerd dat we die niet al te vaak voelen. Wil je weten waarom?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 15 december, 2022

Wanneer heb je je voor het laatst tevreden gevoeld? Het is zeer waarschijnlijk dat je moeite hebt om je dat te herinneren. Het is immers vrij moeilijk om het punt te bereiken waarop je het gevoel hebt dat alles naar je zin gaat.

Betekent dit dat je een masochist bent? Het antwoord is ja. Dat komt omdat het menselijk brein niet geprogrammeerd is om bevrediging zo vaak te ervaren als we zouden willen. Onderzoek heeft zelfs bewezen dat wanneer we ons tevreden voelen, we stoppen met zoeken naar verbeteringen en meer voordelen. Met andere woorden, we worden zelfgenoegzaam en minder creatief.

Daarom is de meest intense en buitengewone menselijke emotie de emotie die ons ontzegd wordt. Dit verklaart waarom we geobsedeerd raken door perfectie, waarom sommigen van ons lijden aan het impostorsyndroom, en waarom we zelden tevreden zijn met alles wat we doen. Daarom voelen we altijd een bijna aangeboren behoefte om onszelf te “verbeteren” en het een beetje beter te doen.

Tevredenheid is de heilige graal waar we elke dag voor vechten, maar die we zelden bereiken.

De eerste neef van geluk

Tevredenheid is iets willen bereiken en het krijgen. Tevredenheid is constateren dat plotseling aan al onze verwachtingen is voldaan. De tevreden mens vibreert en licht op van vreugde en welzijn omdat hij zich goed voelt bij wat hij bereikt heeft of bij wat hem omringt. Er is geen enkele barst in hun houding waar ongemak of onrust kan binnensluipen.

In je dagelijks leven ervaar je momentane bevredigingen die je op een bepaalde manier een zeker gevoel van vreugde en evenwicht geven. Je kunt bijvoorbeeld tevreden zijn dat je koffiezetapparaat goed werkt en je elke dag een heerlijk kopje koffie geeft. Je bent ook blij dat je een baan hebt, goede vrienden, en gelukkige en gezonde kinderen.

Daarom zou het je vergeven kunnen worden als je denkt dat tevredenheid en geluk twee kanten van dezelfde medaille zijn. Ze zijn echter verschillend. Dat gezegd hebbende, vullen ze elkaar wel degelijk aan.

Tevredenheid is de cognitieve evaluatie die je maakt wanneer je nagaat of een bepaalde dimensie is aangepast aan je wensen en verwachtingen. Geluk daarentegen is een incidentele intense emotionele ervaring, veel vluchtiger dan tevredenheid.

Je kunt je beter tevreden voelen dan gelukkig

Je doel in het leven moet niet zijn om ‘gelukkig te zijn’, maar om je tevreden te voelen met jezelf en met het leven dat je hebt. Deze opvatting bouwt de basis voor echt psychologisch welzijn. Daniel Kahneman, de psycholoog en Nobelprijswinnaar gaf dezelfde boodschap in enkele van zijn onderzoeken (Engelse link) en ook in zijn podcasts.

Het is heel gewoon voor ons, als mensen, om ons te richten op doelen als het hebben van een goede baan met een hoog inkomen, om later te ontdekken dat niets daarvan ons echt gelukkig maakt. Het probleem ligt in onze focus. Tevredenheid is de meest lonende emotie en degene die ons een duurzamer gevoel van positiviteit kan bieden.

Het probleem is dat het voor de meesten van ons niet zo gemakkelijk is om zich echt tevreden te voelen met iets. We zijn extreem veeleisend en zoeken misschien zelfs bevrediging op de verkeerde gebieden, in gebieden die meer angst dan rust voeden.

De moeilijkheid om je tevreden te voelen

Het zou fantastisch zijn om je altijd tevreden te voelen. Toch zijn onze hersenen niet geprogrammeerd om ons zo te voelen. In feite hebben ze liever dat we gedrag van inspanning en verbetering blijven ontwikkelen. Dit wordt bevestigd in een studie (Engelse link) gepubliceerd in de Review of General Psychology.

Onze voorouders moesten duizend en één moeilijkheden en uitdagingen overwinnen en omgevingen veranderen om hun overleving te garanderen. Als ze tevreden waren geweest met een leven in een grot, jagen en zaden verzamelen, zouden we waarschijnlijk niet zijn waar we nu zijn.

Als mensen zullen we ons nooit helemaal tevreden voelen, omdat we meer prikkels nodig hebben om verder te gaan en te verbeteren. Daarbij komt nog de menselijke eigenschap van de negativiteitsbias.

Het betekent dat onze geest van nature gericht is op aandacht voor het negatieve en niet zozeer op het positieve. Dit stelt ons in staat te anticiperen op risico’s en strategieën te bedenken om eventuele bedreigingen in te dammen.

De kosten van al deze vooroordelen vertalen zich vaak in buitensporige lasten van angst die we gedwongen worden te verwerken.

Welzijn te midden van ontevredenheid

Ontevredenheid bevordert de ontwikkeling van onze soort. Als we dit soort ongemakkelijke en vervelende gevoelens nooit zouden ervaren, zouden we in het nadeel zijn ten opzichte van anderen. We zouden geen moeite doen en het zonder slag of stoot opgeven. De sleutel is om een evenwicht te vinden.

Het belangrijkste is om je tevreden te voelen met het leven dat je hebt. In grote lijnen is het goed om te voelen dat wat je bent en hebt aanvaardbaar en voldoende is. Natuurlijk is het geen sprookje en zijn er aspecten waaraan je nog een beetje moet werken.

Dat gezegd hebbende, is de ontevredenheid die door je dagelijkse routine wordt gegenereerd verdraaglijk. Bijvoorbeeld, de ontevredenheid die je voelt over het huidige project waaraan je werkt zet je aan tot verbetering.

Het is oké om te erkennen dat je nog veel te leren hebt en dat je je ontevreden voelt over jezelf, want er zijn oneindig veel dingen te ontdekken, te verbeteren en te leren. De schaduw van ongemak stelt je in staat om, op een gegeven moment, je beste versie te bereiken. Maar alleen na het investeren van moeite en werk, natuurlijk.