Savitribai Phule, een inspirerende Indiase vrouw

Savitribai Phule wordt herinnerd als een vrouw die, ondanks dat ze tot het laagste niveau van een rigide en onwrikbaar sociaal systeem behoorde, vocht voor de rechten van mensen zoals zij. Dit artikel gaat over haar leven.

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Geschreven door Sonia Budner

Laatste update: 07 december, 2023

Savitribai Phule was een van de belangrijkste vrouwen in de geschiedenis van India. Ze werd zelfs als een echte bedreiging beschouwd dankzij haar strijd tegen het kastensysteem. Ze verdedigde ook het recht op onderwijs voor de Dalit-kinderen, de “onaanraakbaren.”

Het kastensysteem is er een van sociale gelaagdheid. Het niveau waartoe mensen behoren kan alleen worden bepaald door hun geboorte. Daarom is het een solide en onwrikbaar systeem. In feite is het vrijwel onmogelijk voor mensen om hun positie daarin te veranderen.

Dit systeem is de spil van de hindoereligie. Vanuit een theoretisch perspectief is het gebaseerd op twee principes. Het eerste is karma. Dit houdt in dat de geboorte in de ene of de andere kaste afhangt van handelingen in vorige levens. Het tweede principe is Dharma. Dit is een complex concept dat in feite voorschrijft dat mensen in de kaste moeten blijven waarin ze geboren zijn.

Savitribai Phule stond niet alleen in haar strijd. Haar man, Jyotirao Phule, was een revolutionair die dezelfde doelen voorstond. Hij vocht inderdaad onvermoeibaar om het hiërarchische, discriminerende en onwrikbare systeem van zijn land omver te werpen. Jyotirao was ook een groot filantroop en opvoeder en een buitengewoon schrijver.

Beiden waren Dalits. Met andere woorden, de laagste laag van de Hindoeïstische cultuur, die buiten het kastensysteem valt. Ze staan onderaan de sociale ladder en lijden onder armoede, werkloosheid, slechte gezondheid en huisvesting. De term Dalit betekent “onderdrukt” in de Marathi taal. Het verwijst naar degenen die als “te vuil” worden beschouwd om opgenomen te worden in het kastensysteem.

Vroeg leven

Savitribai Phule werd geboren in Maharashtra in 1831. Ze trouwde op negenjarige leeftijd toen haar man twaalf was. Het was een gearrangeerd kindhuwelijk. Beiden behoorden tot de Dalits. Sommige familieleden waren echter welgestelde boeren.

Op aandringen van kennissen van de familie was haar man erin geslaagd om zijn middelbare school af te maken. Hij werd zakenman en gemeentelijk aannemer. Hoewel het echtpaar nooit kinderen kreeg, adopteerden ze wel de zoon van een Brahmaanse weduwe.

Dalitscholen

Savitribai en haar man werden al snel activisten tegen het onrecht dat vrouwen werd aangedaan. Ze protesteerden ook tegen het sociale kastensysteem in het algemeen.

Helaas had het slechte onderwijs aan niet-kaste kinderen ernstige gevolgen voor hun toekomst en veroordeelde hen tot seksuele en arbeidsuitbuiting. Daarom opende het echtpaar een school voor meisjes. Dit keerde hun familie echter tegen hen.

Vervolgens openden ze nog twee scholen voor Dalit jongens en meisjes. Dankzij particuliere donaties uit Europa slaagden ze er de volgende tien jaar in om de scholen draaiende te houden. Toen kwam er een onderbreking in de donaties. Zonder steun van de overheid moesten ze de scholen sluiten.

Savitribai Phule en haar verdediging van weduwen

Naast het helpen van kinderen zette het echtpaar hun werk voort door een wet te lanceren ter ondersteuning van het recht van weduwen om te hertrouwen. Lang bestaande tradities verhinderden dit vanwege problemen met de overdracht van eigendom. In feite behoorde een weduwe tot de familie van de overleden echtgenoot. Ze waren echter niet verplicht om haar te onderhouden.

Weduwen verloren al hun rechten. Ze werden kaalgeschoren en kregen te horen dat ze in feite dood waren. Ze werden niet vastgehouden, maar ze waren ook niet vrij. Helaas waren sommigen van hen meisjes die nog niet eens in de puberteit waren.

Savitribai opende een opvanghuis voor weduwen van de lagere kasten. Ze nam ook veel pasgeboren meisjes op om ze te beschermen tegen kindermoord. Bovendien bood ze Dalits de mogelijkheid om schoon water te drinken.

Vechten tot het einde

Toen haar geadopteerde zoon ouder was, opende ze samen met hem een kliniek in Pune. Daar verzorgden ze mensen die leden aan de derde pandemie van de builenpest in 1897. Terwijl ze daar werkte, raakte Savitribai zelf besmet. Ze stierf nog hetzelfde jaar, op 66-jarige leeftijd.

Savitribai was een vrouw die vocht tegen een van de meest afschuwelijke sociale onrechtvaardigheden die de mens had gecreëerd, het kastensysteem. Bovendien ondernam ze haar dappere strijd tegen alle verwachtingen in, omdat ze zowel vrouw als Dalit was.

De sociale ernst van het kastensysteem

De oorsprong van het kastensysteem gaat 3.000 jaar terug. Dit fundamenteel religieuze systeem maakt onderscheid tussen vier hiërarchieën of kasten. Aan de top staan de Brahmanen. Zij worden geassocieerd met zuiverheid en de kleur wit. Ze vertegenwoordigen intelligentie. De kaste bestaat uit priesters, artsen en intellectuelen.

Op de tweede plaats staan de Kshatriya’s. Zij worden geassocieerd met energie en de kleur wit. Zij worden geassocieerd met energie en de kleur rood. De derde kaste zijn de Vaishya’s. Zij worden geassocieerd met de kleur geel.  Zij zijn meestal landeigenaren en kooplieden. Op het laatste niveau staan de Shudra’s. Zij zijn gekoppeld aan de kleur zwart en omvatten arbeiders en boeren.

Het kastensysteem omvat niet eens de Dalits. In feite staan ze hiërarchisch gezien onder iedereen. De Indiase regering verbood discriminatie op basis van het kastensysteem echter in 1950. Toch komt het in veel gebieden nog steeds voor. In feite worden de Dalits nog steeds als onrein beschouwd en zijn ze nog steeds ondergeschikt aan de hogere kasten.

Zelfs vandaag de dag moet de regering beleid opleggen om de sociale uitsluiting en discriminatie van deze traditie, die zeker een van de wreedste in de menselijke beschaving moet zijn, te beteugelen. Daarom blijft de erfenis van Savitribai Phule tot op de dag van vandaag bestaan.