Hypochondrie: wanneer de angst ziek te zijn werkelijkheid wordt

Hypochondrie of ziektevreesstoornis (zoals de DSM-5 het noemt) is één van de meestvoorkomende redenen waarom patiënten in psychotherapie op consultatie komen. Deze stoornis verwijst naar mensen die voortdurend in een angst leven die te maken heeft met de vrees dat ze aan een ziekte lijden. De angst ziek te zijn beheerst hun leven.

Hypochonders voelen op een reële manier de angst voor ziekten die een progressieve achteruitgang op lange termijn inhouden. Dit zijn enkele voorbeelden: kanker, AIDS en fibromyalgie. Er zijn echter ook vele hypochonders die hartziekten of aandoeningen van de luchtwegen vrezen. Bij die ziekten is er sprake van een snellere en ernstigere ontwikkeling.

Eén van de belangrijkste kenmerken van hypochondrie is de angst ziek te zijn en aandoeningen te hebben die het lichaam geleidelijk laten aftakelen. De angst voor ziekten die sneller verlopen zoals hartaanvallen of verstikking, is meer kenmerkend voor een paniekstoornis.

Het maakt eigenlijk niet uit welke ziekten de hypochonder vreest. Op lange termijn zullen hun gevoelens, gewaarwordingen en handeling hen uiteindelijk “ziek maken” (psychologisch gezien).

De voornaamste elementen van hypochondrie zijn de angst ziek te zijn en voortdurend proberen een diagnose te verkrijgen (medische testen, onderzoek, enzovoort). Toch zijn er nog meer psychologische factoren die de ontwikkeling, de intensiteit en de duur van deze stoornis beïnvloeden.

In dit artikel leggen we uit hoe de irrationele angst van de hypochonder werkelijkheid wordt. Dit is het resultaat van een uitputtende zoektocht naar controle over hun lichaam. Het is bovendien een gevolg van het niet kunnen omgaan met onzekerheid en van de verkeerde manier waarop ze met hun angst omgaan.

Hoe de angst ziek te zijn de eigenlijke ziekte uitlokt

Een persoon met de angst ziek te zijn ontwikkelt niet zomaar hypochondrie. Meerdere factoren zijn hiervoor nodig. Een aantal psychologische factoren zijn kenmerkend en zorgen er uiteindelijk voor dat de angst ziek te zijn werkelijkheid wordt. Daartoe behoren onder andere onrealistische verwachtingen en vooroordelen over hoe het menselijk lichaam moet werken.

De rol van onrealistische verwachtingen, veeleisend zijn en de behoefte aan controle zijn bepalend in de ontwikkeling van hypochondrie

Iemand kan onrealistische en ongegronde verwachtingen hebben over hoe hun lichaam elke dag moet voelen. Het gevolg is dan dat elke normale lichamelijke gewaarwording (een samentrekking of een niet-specifieke pijn) een waarschuwingssignaal wordt dat erop wijst dat er iets verkeerd is.

Voortdurende pijn en ongemak zijn inderdaad signalen. (Als ik merk dat ik elke dag pijn heb, dan kan het waar zijn. Er moet iets fout zijn.) Mensen met een irrationele angst voor ziekten interpreteren de vermelde signalen als duidelijke aanwijzingen van een aandoening.

De angst ziek te zijn wordt nog groter als je een geestelijk patroon bezit dat zegt dat er iets moet mis zijn met jou. Misschien ben je ziek omdat je lichaam zich op een bepaalde manier voelt. Hypochondrie ontwikkelt zich gemakkelijker wanneer iemand al vooraf een vaststaande mening heeft over hoe het lichaam moet zijn.

Deze vorm van redeneren komt erg vaak voor bij mensen die een lage tolerantiedrempel hebben voor onaangename lichamelijke gewaarwordingen. Deze mensen denken dat hun lichaam altijd hetzelfde (geen nieuwe littekens of vlekken) moet zijn. Het moet vrij zijn van pijn en in het algemeen “normaal.”

Lichamelijk ongemak en het stellen van eisen aan het lichaam

Lichamelijk ongemak is normaal en maakt deel uit van in leven zijn (het lichaam is een organisme dat voortdurend in verandering is). Als je hieraan echter te veel aandacht schenkt, zal je uiteindelijk het ongemak vermeerderen.

De poorttheorie heeft hiervoor een verklaring gegeven. Het is wetenschappelijk bewezen dat aandacht schenken aan een gewaarwording in het lichaam het versterkt. Afleidingstechnieken zijn daarom enkele van de sleutels voor succes bij de psychologische behandeling van hypochondrie.

Om hypochondrie te laten ontwikkelen moet de persoon ook heel veeleisend zijn voor zijn lichaam en het ongemak op een dwingende manier willen laten verdwijnen.

De angst ziek te zijn en het niet kunnen omgaan met lichamelijke storingen zijn dus niet voldoende. Er moet ook sprake zijn van veeleisendheid en de drang naar controle. Pas dan kunnen we van hypochondrie spreken.

Vermijden dat je lichamelijk ziek wordt, maakt jou psychologisch ziek

Sommige mensen verdragen geen vervelende lichamelijke gewaarwordingen. Bovendien eisen ze van het lichaam dat het ophoudt met die dingen te voelen. Ze controleren ook in extreme mate wat er met het lichaam gebeurt. Deze mensen zullen uiteindelijk psychologisch ziek worden. Het is immers moeilijk om twee dingen tegelijkertijd in het oog te houden.

Stel dat iemand toezicht houdt op wat pijn doet, hoeveel pijn het doet en hoe het hem of haar beïnvloedt. Dan verspilt die persoon zijn tijd in pogingen te controleren wat niet te controleren is: de normale manier waarop zijn organisme werkt.

Wanneer de lichamelijke gewaarwordingen groter worden (dankzij de hoeveelheid aandacht die ze krijgen), dan begint de persoon zich steeds angstiger te voelen. Ze beginnen artsen te raadplegen of zoeken informatie online. Ze willen namelijk weten wat pijn doet of waarom ze zich zo voelen.

Het proces waarbij mensen informatie online zoeken, is heel gevaarlijk. Het kan de persoon informatie verschaffen die ze tegen hun lichaam kunnen gebruiken. Dit fenomeen kennen we ook als self-fulfilling prophecy.

Wanneer iemand een negatieve diagnose krijgt (bij hypochondrie is er geen echte ziekte aanwezig), dan kan hij tijdelijk gerustgesteld zijn. Het is echter ook mogelijk dat dit hen afhankelijk zal maken van de meningen van beroepsdeskundigen. Wanneer hypochonders zich in de positie van een “zieke persoon” bevinden, dan beginnen ze zichzelf op die manier te zien, ook al is het niet waar.

Hoe kunnen we de angst ziek te zijn op de juiste manier beheersen?

De geest is heel krachtig. Vaak “kiest” hij vol vertrouwen de verkeerde weg. Je twijfelt aan wat beroepsdeskundigen je zeggen. Bovendien blijf je beweren dat je nog steeds ziek bent, ook al zeggen artsen iets anders. Dit is niet de juiste manier waarop je moet omgaan met hoe jij je voelt.

In het geval van hypochondrie moet de persoon beseffen dat de uitputtende zoektocht naar medisch bewijs ervoor zorgt dat ze in angst leven. Ze moeten aanvaarden dat ze het mis hebben, zelfs al zijn ervan overtuigd dat wat ze voelen, echt is.

Stappen om de angst ziek te zijn aan te pakken

De angst ziek te zijn is normaal en heeft een aanpassingsfunctie. Deze angst is handig en zet ons aan tot het nemen van veiligheidsmaatregelen. Zoeken naar diepgaande informatie over vermeende symptomen is echter niet de juiste manier om deze angst te beheersen.

Deze mensen moeten eerst ophouden met elke lichamelijke gewaarwording te willen controleren en stoppen met medische tests te ondergaan. Op die manier stappen ze uit de rol van “zieke persoon.”

Ten tweede moeten ze begrijpen dat de eigenlijke ziekte niet het probleem is. Niet in staat zijn de angst ziek te zijn te verdragen is het probleem. Telkens als ze iets doen om die angst te sussen, maken ze het groter.

Het is belangrijk dat ze beseffen dat angst niet het probleem is. Het echte probleem is de manier waarop de persoon met zijn angst omgaat. Dit is wat de ontwikkeling van hypochondrie veroorzaakt.

Je moet dus aan je angst werken want dat is een goede manier om het te leren beheersen. Waarom treedt het op? Wat kan je eraan doen? Dat moet je onderzoeken. Probeer ook om het aanvaarden. Samenwerken met een psycholoog is een uitstekende manier om je angsten te leren beheersen, ook de angst ziek te zijn.

Als je deze angst niet op de juiste manier aanpakt, dan is de kans groot dat je een psychologische stoornis zal ontwikkelen.