Hypatia van Alexandrië: wetenschap en religie
Hypatia van Alexandrië was de eerste filosoof, wiskundige en natuurkundige. Ze werd geboren in Egypte aan het einde van de 4e eeuw na Christus. Ze was onderwijzeres en hoofd van de Neoplatonische school van Alexandrië aan het begin van de 5e eeuw.
Hypatia was zeer deskundig in onderwerpen als geometrie en logica. Ze leidde een ascetisch leven zoals vastgelegd in de Neoplatonische voorschriften.
Zoals hierboven vermeld was ze een lerares aan een hoogwaardige school voor aristocraten, christenen en heidenen, die uiteindelijk hoge posities in de Alexandrijnse samenleving innamen. Zo werd ze een invloedrijke figuur in de samenleving, iets dat anderen jaloers maakte.
Onder haar wetenschappelijke prestaties zijn de primitieve astrolabia, die dienden om de status van de sterren in de hemel te bepalen. Daarnaast heeft ze de hydrometer uitgevonden, een instrument dat gebruikt wordt om de relatieve dichtheid van vloeistoffen te bepalen zonder dat er complexe wiskundige berekeningen nodig zijn.
Christenen en heidenen: wetenschap en religie
Alexandrië was het strijdtoneel van een bloedige burgeroorlog tussen christenen en heidenen. Nu was patriarch Theofilus de grootste vertegenwoordiger van het christendom in die tijd.
Hij was van plan een einde te maken aan elke niet-christelijke religie (heidendom in welke vorm dan ook). Tegelijkertijd steunde de intellectuele elite de verdedigers van de heidense tempel. Elke filosoof die het heidendom verdedigde, verliet Alexandrië om zijn leven te redden.
Hypatia van Alexandrië dacht echter dat filosofie, wetenschap en wiskunde niets te maken hadden met politiek-religieuze conflicten. Daarom ging ze door met lesgeven alsof deze oorlog niets met haar te maken had. Niet één persoon had haar tot dan toe lastig gevallen, misschien omdat ze altijd een neutrale houding innam.
Hypatia kiest een kant
Toen de onverbiddelijke Cyril in beeld kwam, was er een aanzienlijke toename in de vervolging tegen alles en iedereen die niet christelijk was. Deze keer kon Hypatia niet buiten de conflicten blijven. Ze koos voor de kant van Orestes, een keizerlijke afgevaardigde die de plicht had om standvastig te zijn en orde op zaken te stellen.
Hypatia had namelijk het gevoel dat alles wat traditioneel gezien haar vertegenwoordigd, omdat in de Griekse Aristotelische polis-religie slechts een deel van de politiek was en niet andersom. Haar idee was dat de politiek en het welzijn van de burgers altijd voor het religieuze gezag moesten komen.
Tot dan toe had Hypatia les gegeven aan de Alexandrijnse elite waar heidenen en christenen elkaar ontmoetten. Ze was het levende bewijs dat het christendom verenigbaar was met andere filosofische en religieuze ideeën. Er zijn bronnen die spreken over mensen uit alle sectoren en klassen die haar bewonderen.
Nou ja, bijna iedereen, want er was een onherleidbare christelijke sekte vol met religieuze fanatici die haar niet in hun stad wilden hebben. Bovendien is het belangrijk om op te merken dat haar invloed ook de lagere lagen van de bevolking heeft bereikt, alleen niet zo sterk als religie.
De heiden en heks Hypatia van Alexandrië
Christenen noemden Hypatia van Alexandrië een heiden. Het was niet moeilijk om geruchten te verspreiden over haar ‘hekserij’. Voor de analfabeten leken wiskundige tekens op het oproepen van de duivel. Bovendien vermengden ze astronomie met astrologie. Plotseling was Hypatia van Alexandrië een heks van de zwarte magie geworden.
Op een dag, in maart van het jaar 415, keerde Hypatia tijdens de vastentijd in haar koets terug naar huis. Plotseling viel een menigte haar aan, nam haar mee uit de koets en bracht haar naar de kerk van Caesareum van Alexandrië.
Daar werd Hypatia levend gevild met stukken aardewerk die van de muren waren gescheurd. Daarna verbrandden ze haar overblijfselen in een vreugdevuur. Deze moord was duidelijk religieus, politiek en filosofisch. Hij was filosofisch omdat Hypatia altijd de dialoog en de rede verdedigde tegen het fanatieke geloof.
Politiek omdat ze geloofde dat religie de politiek moest gehoorzamen. Ten slotte religieus omdat Hypatia van Alexandrië misschien wel de meest pijnlijke weergave is van de culturele strijd tussen het heidendom en het christendom.
