Het economische model van de psychoanalyse

Het economische model van de psychoanalyse verschaft een nieuwe kijk op de persoonlijkheid. Het is een visie die zich focust op energie en impulsen. Lees meer over het onderwerp in dit artikel!
Het economische model van de psychoanalyse
María Alejandra Castro Arbeláez

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog María Alejandra Castro Arbeláez.

Laatste update: 27 december, 2022

Door de jaren heen hebben vele mensen de persoonlijkheid bestudeerd. Het is een variabele die een grote invloed heeft op het gedrag. Sigmund Freud, de vader van de psychoanalyse, benaderde het vanuit andere perspectieven. In dit artikel bespreken we één van die uitgangspunten: het economische model van de psychoanalyse.

Heb jij ooit gehoord van libido, psychische energie en drift? Wel, deze begrippen zijn heel bekend. Ze zijn zelfs zo bekend dat jij ze soms ook gebruikt zonder hun ware definitie of oorsprong te kennen. Freud gebruikte die concepten om zijn economische theorie van de persoonlijkheid voor te stellen.

Blijf verder lezen in dit artikel en ontdek verder dit psychoanalytisch model. Het zal jou absoluut helpen om meer te leren omtrent een andere kijk op de menselijke persoonlijkheid.

Bovendien zal je ook zien welke begrippen met dit model verbonden zijn. Hoe werkt energie op onze psyche? Uit welke andere modellen bestaat de Freudiaanse persoonlijkheidstheorie?

Wat is het economische model van de psychoanalyse?

Dit model is verbonden met het onderzoek van de persoonlijkheid vanuit een Freudiaans perspectief. Het betreft de manier waarop energie in onze psyche werkt. Dankzij de wetenschappelijke en filosofische geest van de vader van psychoanalyse heeft het zich ontwikkeld.

Sigmund Freud geloofde dat onze psychische processen te maken hadden met de circulatie en de verdeling van energie. Volgens dit model is de kans groot dat de energie van ons psychisch apparaat zal stijgen, dalen of gelijk blijven.

Volgens deze theorie is het psychische apparaat verantwoordelijk voor de omzetting in energie, voor het uitstel van de ontlading en voor de uitwerking van ervaring. We kunnen dit uitgangspunt daarom omschrijven als al die ladingen, ontladingen, overladingen en gelijkstellingen die in ons psychisch apparaat geactiveerd worden.

Sigmund Freud

Begrippen verbonden met het economische model van de psychoanalyse

  • Psychische uitwerking. De omzetting van energie.
  • Drift. De kracht die ons ertoe brengt om innerlijke verlangens te bevredigen. Die hoeven niet noodzakelijk seksueel te zijn.
  • Cathexis. Het vermogen dat we hebben om onze drift op een object of een afbeelding te richten. Dit verwijst in feite naar ontladingen van psychische energie. Volgens Freud is het ego de bron van de cathexis. Het ego is de structuur die probeert om door middel van genot behoeften te bevredigen.
  • Libido. Dit is de basis van de dynamiek tussen de geest en de psychoseksuele ontwikkeling. Deze energie gaat verder dan de seksuele energie. Eigenlijk is het rechtstreeks afkomstig van onze driften en helpt het om ons gedrag te sturen. Daarom kan het verband houden met alles wat ons genot verschaft, zoals bijvoorbeeld eten.

De fundamentele driften

Deze begrippen uit het economische model van de psychoanalyse zijn overal bekend. Freud was echter gedreven om meer te weten te komen over de driften. Uiteindelijk splitste hij ze op in twee soorten:

  • De levensdrift. Dit zijn de impulsen die individuen motiveren om genot niet op te geven ten gunste van overleven en welzijn.
  • De doodsdrift. Dit verwijst naar de neiging tot zelfdestructie. Als het goed gestuurd wordt, dan kan het echter heel assertief zijn.

Dit model was gebaseerd op de theorieën die Freud van 1914 tot ongeveer 1920 ontwikkelde. Je kan meer informatie vinden in zijn boeken Voorbij het Genotsprincipe en Over Narcisme: een Inleiding.

Andere persoonlijkheidsmodellen

Andere modellen

Om zijn persoonlijkheidstheorie tot stand te brengen formuleerde Freud bovendien meerdere modellen. Die zijn ook bekend als thema’s. Eén van die thema’s is het economische model waarover we al uitgebreid gesproken hebben. Hier zijn de andere:

  • Topografisch. Het verwijst naar een perspectief waarbinnen we verschillende niveaus van bewustzijn vinden. Het onbewuste, het voorbewuste en het bewuste. Vele mensen kennen dit als het ijsbergmodel. Men gebruikt immers een ijsberg als voorbeeld van hoe diep het bewustzijn kan zijn.
  • Psychodynamiek. Dit model heeft te maken met de impulsen die voldoening zoeken en de impulsen die door middel van verdedigingsmechanismen streven naar remming.
  • Genetisch. Deze theorie stelt dat onze psychoseksuele ontwikkeling mogelijk is dankzij de zoektocht naar bevrediging in de erogene zones. Er zijn verschillende stadia: het orale, anale, fallische, latente en genitale stadium.
  • Structureel model. Dit stelt dat onze geest door verschillende delen gescheiden is. Elk deel werkt op één niveau. Op die manier vormt het een persoonlijkheidsstructuur.

Het feit dat er in de Freudiaanse persoonlijkheidstheorie opdelingen bestaan, betekent niet dat elk onderwerp afzonderlijk werkt. In de psychoanalyse vullen alle begrippen elkaar eigenlijk aan.

Tot slot

Samengevat speelde het economische model van de psychoanalyse een grote rol in de opvatting over de energiestroom in de menselijke geest. Het was ook bepalend voor de idee hoe verschillende driften de neiging hebben te voldoen aan onze instincten en hoe andere driften dat niet doen.

Bovendien bestudeerde hij de omzetting van deze energieën in onze innerlijke wereld. Deze theorieën waren een revolutionaire manier om de geest te analyseren en zijn dat nog steeds.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Freud, A. & Carcamo, C.E. (1961). El yo y los mecanismos de defensa (vol 3). Barcelona: Paidós. Vels, A. (1990). Los mecanismos de defensa bajo el punto de vista (vol 6). psicoanalítico. Agrupación de Grafoanalistas Consultivos de España. Lacan, J. (2010). Seminario 1. Los escritos técnicos de Freud. Balint, 2, 6-54.
  • Freud, S. (1973). Introducción al narcisismo y otros ensayos. Madrid: Alianza.
  • Freud, S. (1976/1920). Más allá del principio del placer. Obras completasBuenos Aires: Amorrortu.
  • Freud, S. (2012). Tres ensayos sobre una teoría sexual. Buenos Aires: Alianza editorial.
  • Freud, S. (1923/2016). El yo y el Ello. Madrid: Amorrortu.
  • Freud, S. (2013). La interpretación de los sueños (Vol.267). Ediciones Akal.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.