Graham Wallas en de vier stadia van het creatieve proces

De vier door Graham Wallas voorgestelde fasen vormen een van de meest geaccepteerde modellen van het creatieve proces. Het kennen en volgen ervan kan ons helpen bij elk creatief proces.

Het creatieve proces is precies dat: een proces. Daarom omvat het de uitvoering van verschillende stappen op een systematische manier. Er zijn verschillende benaderingen in dit verband. Een van de bekendste is echter die van Graham Wallas. Hij suggereerde dat er vier fasen van het creatieve proces zijn:

Lange tijd werd aangenomen dat het creatieve proces verband hield met externe invloeden, zoals muzen of genieën die tussenbeide kwamen om de maker te inspireren. Tegenwoordig weten we echter dat creativiteit het resultaat is van intense en complexe hersenactiviteit. Hoe het precies werkt, blijft echter een raadsel.

Graham Wallas was een universiteitsprofessor en theoreticus in politieke wetenschappen en internationale betrekkingen. Hij stond bekend om zijn leiderschap op verschillende gebieden en richtte samen met andere collega’s de London School of Economics in Londen op.

Bovendien was hij verantwoordelijk voor een van de meest interessante theorieën over het creatieve proces. Laten we eens kijken wat dit inhoudt.

Ideeën en creativiteit

Ideeën zijn mentale representaties die voortkomen uit de redenering of verbeelding van een mens. Ze worden geassocieerd met processen van reflectie, creativiteit en het vermogen om het intellect toe te passen. Concepten komen voort uit ideeën. Concepten vormen de basis van allerlei soorten kennis, of die nu artistiek, wetenschappelijk of anderszins is.

Creativiteit is het vermogen om nieuwe concepten of ideeën te genereren, uitgaande van bestaande. Het probeert meestal een probleem op te lossen. Dit omvat constructieve verbeelding en divergent denken.

Hoewel creativiteit kenmerkend is voor de menselijke cognitie, is het ook aanwezig bij verschillende diersoorten. Het is echter totaal afwezig bij algoritmische computersystemen. Bij mensen is het creatieve proces extreem complex en vereist communicatie tussen de twee hersenhelften. Deze omvatten onder meer geheugen en intelligentie.

Het is niet bekend in hoeveel mentale processen creativiteit kan deelnemen. Wat experts echter wel weten, is dat het nauw verbonden is met verbeeldingskracht. Dit is een mentale kracht die ons in staat stelt om acties, consequenties of initiatieven in een abstracte ruimte te recreëren voordat ze werkelijkheid worden.

Graham Wallas en zijn creatieve proces in vier fasen

Hoewel er verschillende benaderingen zijn die het genereren van creatieve ideeën analyseren en synthetiseren, is een van de meest opvallende die van Graham Wallas (Engelse link). Dit suggereert een model waarin er vier fasen van het creatieve proces zijn die een bepaalde volgorde volgen. Ze zijn als volgt:

Fase 1: Voorbereiding

In de eerste fase wordt getracht een probleem in een bepaalde context te identificeren. Het omvat de compilatie van veel van de reeds beschikbare informatie. Bovendien vereist het een bewuste en vrijwillige inspanning van begrip en analyse.

Hier is het de moeite waard om te verduidelijken dat in sommige gevallen, in dit stadium, het probleem zelf misschien niet eens als een probleem wordt geïdentificeerd.

Dit impliceert een behoefte aan meer complexiteit en scherpte om het te specificeren. In andere gevallen kan het probleem meer worden gezien als een moeilijkheid, uitdaging of taak. In ieder geval is het fundamentele aspect van deze fase het volledige begrip van de situatie en de implicaties ervan.

Fase 2: Incubatie

Deze fase van het creatieve proces wordt gekenmerkt door een ontkoppeling van het probleem voor onbepaalde tijd. Deze periode is essentieel zodat de ideeën die helpen bij het oplossen van de moeilijkheid, naar boven kunnen komen en onbewust kunnen werken.

Ideeën ontstaan spontaan. Ze kunnen worden gezien in een droom, aan gedacht tijdens het wandelen, of zelfs op elk moment. In sommige gevallen is het in dit stadium dat veel mensen afhaken omdat ze hun geduld verliezen. Hiermee komt een einde aan het creatieve proces.

Fase 3: Verlichting

Van alle fasen van het creatieve proces is verlichting het moment waarop ideeën vorm beginnen te krijgen. Het komt overeen met het moment waarop de opties voor het oplossen van het initiële probleem verschijnen. Sommige auteurs noemen dit ‘het eureka-moment’. Het is de fase waarin het idee daadwerkelijk materialiseert in iets concreets.

Deze fase omvat ook het moment van de grootste persoonlijke voldoening. In feite de beloning voor de gedane investering. Ook het feit dat we een oplossing hebben kunnen vinden langs een pad dat nog nooit iemand had bewandeld.

Fase 4: Verificatie

Tijdens de verificatiefase is het de bedoeling om de resultaten te evalueren om bepaalde aspecten van het eindresultaat te corrigeren of te verbeteren.

Ook is het het punt waarop de maker verifieert of het creatieve proces daadwerkelijk zijn vruchten heeft afgeworpen en of het aan hun verwachtingen voldoet, nadat hij de noodzakelijke fasen van het creatieve proces heeft gevolgd.

Anders is het nodig om terug te keren naar de incubatiefase en nieuwe opties te overwegen om het doel te bereiken. Hier moet worden opgemerkt dat als fundamentele aspecten niet vanaf het begin in aanmerking zouden worden genomen, het nodig zou zijn om helemaal opnieuw te beginnen. In de meeste gevallen omvat deze fase ook de socialisatie van de resultaten.

Enkele aanvullende overwegingen

Ten slotte moet worden opgemerkt dat alle stadia van het creatieve proces hun eigen uitdagingen met zich meebrengen. Er is zowel een intellectueel als een emotioneel deel.

Het kan bijvoorbeeld nodig zijn om te weten hoe je met bepaalde moeilijkheden om moet gaan. Het zijn de soorten die altijd opduiken als je een stap voorwaarts zet en ontdekt dat er bepaalde variabelen bestaan die niet eerder waren voorzien. In feite veroorzaken dit soort problemen vaak een plotselinge stopzetting van het hele project.

Bovendien kan druk of de wens om zo snel mogelijk resultaten te zien, het werk van tevoren bederven. Dit type proces heeft trouwens zijn eigen ritme. Daarom is altijd geduld nodig om het creatieve idee te laten uitgroeien tot een toepassing met echte resultaten.