Gebruik de Jungiaanse therapie en vind emotioneel evenwicht

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

De Jungiaanse therapie of de analyse van Jung probeert om de duistere gebieden van onze psyche te verlichten en zelfverwezenlijking te bevorderen. Het is een intensieve en grondige psychologische therapie.

Dankzij een nauwe relatie tussen de analist en de patiënt is het mogelijk de bewuste en onbewuste delen te verenigen. Dit zal vorm geven aan een oprechter zelfbeeld en een echt emotioneel evenwicht creëren.

Carl Jung en zijn nalatenschap hebben vele mensen aangetrokken, geïnspireerd en enthousiast gemaakt. De vader van de analytische psychologie was veel meer dan een psychiater en een analist die de begrippen van Freud naar een ander niveau bracht.

Want Jung was ook een deskundige in de werelden van de wetenschap, de antropologie, de astrologie, de kunst, de religie en de dromen.

Hij bekeek elk gebied ook niet afzonderlijk. Maar hij paste ze toe op de psychologie. Op die manier maakte hij ze diepgaander, meer verenigd en dynamischer. Zo verbeterde hij de verklaring van het onbewuste en tegelijkertijd van het volledige universum.

Hij bracht alles samen onder de paraplu van zijn methodologie. Die omvat onze conflicten, behoeften, drijfveren en alle andere dingen die het ons moeilijk maken om van een goede geestelijke gezondheid te genieten.

Weinig Jungiaanse therapeuten

Maar we moeten toegeven dat er niet veel therapeuten zijn die de Jungiaanse therapie beoefenen. Dit soort therapie komt niet zo vaak voor als andere therapievormen die gebaseerd zijn om gebruikelijkere benaderingen.

Deze laatste zijn ook beter bekend zoals de cognitieve gedragstherapie of zelfs de humanistische benaderingen. In deze betekenis heeft men het werk van Jung en ook de Jungiaanse therapie enigszins beschouwd als onsystematisch en ingewikkeld, niettegenstaande de originaliteit van zijn bijdragen.

Maar sommige universiteiten, zoals die in Berkeley, onderwijzen de Jungiaanse psychologie al sinds de jaren zeventig. De laatste tien jaar zien we ook dat dit type therapie terug opduikt, vooral in Zuid-Amerika maar ook in sommige Europese landen.

In Spanje bijvoorbeeld is er de “Spaanse Vereniging voor Analytische Psychologie.” Deze is verantwoordelijk voor het uitdragen van de erfenis van Jung en voor de training van toekomstige Jungiaanse psychotherapeuten.

Daarom is het een soort therapie die zijn plaats begint te vinden op het gebied van de psychologische gezondheidszorg. Het is ook een therapie die het verdient dat we ze beter leren kennen.

Wat is het doel van de Jungiaanse therapie?

De Jungiaanse therapie is een gespecialiseerde vorm van psychotherapie. Zijn doelstelling is de psychische integriteit van de persoon mogelijk te maken door een “overeenkomst” te bereiken met zijn onbewuste.

Maar wat we in de eerste plaats moeten begrijpen, is dat we allemaal binnen dit psychotherapeutische kader een “psychische onderlaag” hebben. Die bezit soms een heel ingewikkelde dynamiek die onze houdingen en onze manier van denken beïnvloeden. Het heeft ook een invloed op hoe we met anderen omgaan.

De doelstelling van de Jungiaanse therapeut is ons bewust maken van deze onbewuste factoren om zo een verzoening te bewerkstelligen met het onbewuste. Op die manier kunnen we wat Jung een proces van individualisatie genoemd heeft, bevorderen.

Dit betekent dat we met deze vorm van psychoanalyse een harmonie kunnen verwerven tussen behoeften en verwezenlijkingen en tussen het verleden en het heden. We kunnen dus een oprechte volwassenheid bereiken waar ons zelf zich werkelijk kan bepalen. Hierdoor kunnen we ons vrij voelen en te groeien.

Op welk moment of in welke situaties kan de Jungiaanse therapie nuttig zijn?

De Jungiaanse therapie kan ons helpen om bepaalde complexe processen te begrijpen en het hoofd te bieden, zoals depressie, angstgevoelens en zelfs mogelijke verslavingen.

Deze psychotherapeutische aanpak is gebaseerd op een proces dat de patiënt met de hulp van zijn therapeut moet doormaken. Hij zal drie heel specifieke stadia doorlopen: zelfbewustzijn, transformatie en actualisatie.

Met deze benadering zullen we in staat zijn te zien wat zich in het donkerste en meest ontoegankelijke deel van onze geest bevindt. De bedoeling is het om te vormen en te veranderen.

Deze methode zal op de volgende momenten en situaties van ons leven nuttig zijn:

• Momenten waarop we ons ontmoedigd, apathisch en onzeker voelen.
• Periodes waarin we kwaad of gefrustreerd zijn over iets zonder echt de reden te kennen.
• Problemen die we meemaken in ons liefdesleven en in andere relaties.
• Een nieuwe fase in ons leven beginnen en niet weten welke richting we moeten kiezen of welke beslissingen we moeten nemen.
• Wanneer we beseffen dat we “vastzitten” in bepaalde manieren van gedrag die alleen maar zorgen dat we ongelukkig zijn.
• Voor kunstenaars of professionelen wiens werk gebaseerd is op creativiteit en die het moeilijk vinden om nieuwe ideeën te krijgen.
• Mensen die bepaalde dromen moeten begrijpen.

Therapeutische doelstellingen

We hebben eerder al op dit aspect gewezen. De Jungiaanse analyse is een speciale vorm van psychotherapie waar de patiënt begeleid wordt naar een persoonlijke “verzoening” met zijn onbewuste kant. Wat betekent dit eigenlijk? Therapeutische strategie betekent dat we ontdekkingsreizigers worden van onze geest.

We kunnen dit in het gezelschap van een beroepskracht doen die deskundige op dit gebied is. Hij zal ons helpen begrijpen waarom bepaalde dynamieken en onbewuste “aanwezigheden” ons gedrag beïnvloeden. Om dit te verwezenlijken zal de Jungiaanse therapie een reeks heel specifieke aspecten proberen te analyseren.

Dit zijn ze:

1. Werken aan het onbewuste

In de Freudiaanse psychoanalyse is het onbewuste niets meer dan een ruimte die een groot deel van onze onderdrukte seksuele impulsen en verlangens bevat. Maar Carl Jung neemt de aandacht weg van al deze verklaringen.

Hij beweert dat er zich in de diepten van onze geest een volledig ontwerp bevindt dat bestaat uit inhoud, symbolen, archetypen en betekenissen. Hij zegt dat we al deze dingen aan het licht moeten brengen. Om toegang te krijgen tot al dat onbewuste materiaal gebruikt de Jungiaanse therapie twee duidelijk omschreven fasen.

• Ons onbewuste ontwerp begrijpen. Door middel van een reeks erg specifieke strategieën zoals de analyse van dromen, kunst, dialoog of verbeelding, omschrijft en onderzoekt de therapeut elk symbool en archetype dat in ons onbewuste bestaat. Maar de patiënt neemt hieraan actief deel. Dit is nodig omdat een groot deel van deze symbolen een heel specifieke betekenis voor de betrokken persoon kunnen hebben. Het zijn net energievolle krachten die een probleem toedekken.
• Begrijpen hoe onze onbewuste materie  een invloed heeft op ons bewuste leven. De tweede therapeutische doelstelling is te begrijpen hoe alles dat zich op een niet-bewuste manier binnenin ons bevindt, ons vermogen om ons goed en vervuld te voelen verandert.

2. De interpretatie van dromen

Jungianen hebben een erg specifieke visie over hoe onze dromen werkelijk zijn. De droomwereld heeft een rechtstreekse relatie met het ego. Het is net als een theater waar aspecten onthuld worden die belangrijk zijn voor de zelfverwezenlijking, de behoeften, de angsten en de beperkingen.

Freud heeft ons gezegd dat dromen niets meer zijn dan een gebied om bepaalde onderdrukte behoeften te bevredigen. Maar Jungianen denken dat dromen soms werken als kritische stemmen. Het zijn wegen die ons openstellen en nieuwe alternatieven in onze bewuste wereld uitstippelen zodat we een rijker leven kunnen hebben.

Zij zien de onbewuste en de bewuste wereld allesbehalve als twee afzonderlijke entiteiten zoals Freudianen doen. De Jungiaanse therapie ziet ze als één geheel. Alleen wanneer we deze twee delen van onze geest samenvoegen en tot één geheel maken, zullen we ons vrij voelen.

3. Onze complexen herkennen

We hebben allemaal complexen. Maar wat niet gezond is, is dat de complexen “ons hebben.” Want dit is wanneer het leven zijn spontaneïteit, zijn kansen en zijn potentieel verliest om te ontwikkelen en te groeien.

In zijn nalatenschap heeft Jung ons uitgelegd dat complexen te maken hebben met onze overgeërfde idealen en onze persoonlijke ervaringen. Wanneer we deze ideeën toepassen, zullen we, volgens deze specifieke benadering in de analytische psychologie, in staat zijn om de volgende complexen te onderscheiden:

• Het Croesuscomplex: de behoefte om geld en macht te hebben om zich superieur te voelen.
• Het Kaïncomplex: heeft te maken met jaloezie.
• Het Achillescomplex: de behoefte om onze kwetsbaarheid te verbergen.
• Het complex van Brunilda: waarbij we onze partners als helden zien.
• Het complex van Eróstrato: de voortdurende zoektocht naar aandacht.
• Het Antigonecomplex: de behoefte om te zorgen en te beschermen.

4. Het persoonlijkheidstype

Eén van de meest gebruikte evaluatie-instrumenten in de Jungiaanse therapie is ongetwijfeld het criterium van Myers-Briggs.

Deze maatstaf is ontwikkeld door Isabel Briggs Myers en Katharine Cook Briggs. Deze schaal werd ontworpen op basis van het boek Psychological Types van Jung. De schaal heeft de volgende doelstellingen:

• Begrijpen op welk punt wij ons op de schaal tussen introvert en extravert bevinden.
• Weten hoe we onze omgevingen en de informatie die we in elke omgeving bewaren, verwerken.
• Vaststellen hoe we onze beslissingen nemen, of dat nu gebaseerd is op emoties, beoordelingen, enzovoort.
• Ontdekken wat onze voorkeuren, emotionele behoeften en favoriete soorten werk zijn.

Welke technieken gebruikt de Jungiaanse therapie?

Het is interessant dat Jung altijd geweigerd heeft om zijn theorieën te standaardiseren en zijn klinische praktijk en de methodologie helder te omschrijven.

De erfgenamen van de Jungiaanse therapie werden dus gedwongen hun toevlucht te nemen tot zijn artikels, boeken en verhandelingen. Door die te gebruiken waren ze in staat een overeenkomst te vinden die ze vandaag nog steeds in stand houden.

Wat we dus hebben, is een reeks technieken die ontwikkeld zijn door middel van een dialectische relatie tussen de specialist en de patiënt. In deze relatie moet er sprake zijn van nabijheid, vertrouwen en een vorm van partnerschap. Jung heeft in zijn geschriften ook duidelijk gemaakt dat we het volgende moeten verwezenlijken:

Respect voor de patiënt en hun vertrouwen winnen en bewaren is essentieel in de Jungiaanse therapie. Want we kunnen alleen op deze manier een goede samenwerking creëren en de volgende technieken toepassen:

Gesprekstherapie

De therapie van Jung is vooral gebaseerd op gesprekken. De patiënt moet zich veilig en comfortabel voelen. Alleen dan zal je in staat zijn om andere technieken zoals droomanalyse of andere creatieve strategieën toe te passen.

Zo zullen de patiënt en de therapeut samen op reis kunnen gaan om de onbewuste wereld te begrijpen. Samen kunnen ze streven naar het uiteindelijke doel, de transformatie.

Droomanalyse

Misschien denken we dat we om een droom te interpreteren en te begrijpen alleen maar één van de boeken van Jung over het onderwerp hoeven te kopen. Dit is niet het geval.

Jungiaanse therapeuten weten dat de reeks symbolen en archetypen die in de dromen van een patiënt te voorschijn komen, specifiek verbonden zijn met de persoonlijkheid en de persoonlijke omstandigheden van die persoon.

Droomanalyse is daarom een erg gevoelig, nauwgezet en tegelijkertijd diepgaand en onthullend proces.

Woordassociatie

De test met woordassociaties is een veel gebruikte strategie in de Jungiaanse therapie. Hier zegt de therapeut een woord, een zin of een idee. De patiënt wordt dan gevraagd het eerste woord dat bij hem opkomt, uit te spreken. De snelheid of het uitstel van het antwoord kan bepaalde onbewuste weerstanden of complexen onthullen.

Creatieve activiteiten

Elke Jungiaanse therapeut zal van oordeel zijn dat verschillende soorten creatieve activiteiten min of meer geldig zijn. Dit hangt af van de persoonlijkheid van de patiënt. Maar eenvoudige activiteiten als schilderen, tekenen, dansen of een droomdagboek bijhouden zijn altijd briljante strategieën.

Alle acties die expressie, verbeelding en nadenken bevorderen en aspecten van onze onbewuste wereld naar de bewuste wereld brengen zijn ideaal.

Is de Jungiaanse therapie doeltreffend?

Op dit punt voelen we ons waarschijnlijk erg aangetrokken tot deze vorm van psychotherapeutische aanpak. Maar nadat onze interesse gewekt is, zullen we ons vaak de vraag stellen of dit echt doeltreffend is.

Want velen onder ons zijn vertrouwd met de doeltreffendheid van de cognitieve gedragstherapie die bij verschillende soorten stoornissen gebruikt wordt. Maar het antwoord op onze vraag is “ja.”

De Jungiaanse therapie is nuttig om met psychologische tegenspoed om te gaan. Het kan ons ook helpen om een grotere tevredenheid in ons leven te bereiken en onze werkprestaties en gezinsrelaties en liefdesrelaties te verbeteren. Het moedigt zelfkennis aan en helpt ons om periodes van persoonlijke crisis te boven te komen.

In 2013 werd een onderzoek gepubliceerd dat de Jungiaanse therapie ondersteunt. De studie stelt dat we met negentig sessies een volledig therapeutische succes kunnen behalen.

Denk je dat deze vorm van psychologische aanpak aan je behoeften zal voldoen? Denk je dat je je op je gemak zal voelen in de samenwerking met een Jungiaanse therapeut? Wees dan niet bang om de stap te zetten. Het zal een ontdekkingsreis zijn die echt de moeite waard is.