Emoties die agressie veroorzaken
.Emoties zijn altijd de voorlopers van gedrag. Ze zetten fysiologische reacties in gang en sporen toegewijde, mentale structuren aan om herinneringen aan emoties te koppelen. De kern van het verhaal blijft in elk geval dit: emoties motiveren gedrag. Wat zijn dan emoties die agressie veroorzaken?
Emoties lokken verschillende soorten gedrag uit. Dit kan zelfs in geweld uitmonden. Om exact te zijn: een combinatie van emoties kan agressie uitlokken bij ons. Al maken de emoties op zich ons niet agressief.
Over het algemeen herkennen we een emotie als een psychofysiologische reactie die mensen individueel meemaken en aanvoelen. Echter, met dank aan empathie kunnen onze emoties ‘besmettelijk’ worden. Dat wil zeggen: anderen gaan zich hetzelfde als jij voelen.
Dit gebeurt ook binnen groepen. Een groep mensen kan gezamenlijk een zelfde soort emotie ervaren. Ze voelen zich wellicht schuldig of boos richting een andere groep. Deze empathie is het startpunt om emoties die agressie veroorzaken, te begrijpen.
Emoties die agressie veroorzaken volgens de ANCODI-hypothese
De ANCODI-hypothese dankt zijn naam aan de de volgende Engelse termen: anger (woede), contempt (minachting) en disgust (walging). Volgens deze hypothese leiden de voorgenoemde emoties tot het gebruik van geweld. Vijandigheid en geweld zijn elk het resultaat van haat en woede.
Mensen gebruiken verhalen om emoties te verspreiden. Verhalen kunnen een manier zijn om een emotie van één persoon, in een groepsemotie te veranderen. Een sterk voorbeeld hiervan is haatzaaien jegens een minderheid of een andere groep die als rivaal of vijand wordt gezien.
Het impliceert dat een gebeurtenis uit het verleden of een historisch verhaal resulteert in verontwaardiging. Dat op zijn beurt weer woede uitlokt. De groep evalueert deze gebeurtenissen in het heden opnieuw vanuit een positie van vermeende morele superioriteit. Hierdoor wordt de andere groep al snel als moreel inferieur gezien.
Dit mondt uit in minachting en hoon. De andere groep wordt als apart gezien en verdient het om vermeden en afgewezen te worden. In extreme gevallen kan hierdoor een hele groep compleet geëlimineerd worden. De emoties die agressie veroorzaken, komen tot uiting volgens een proces dat uit 3 stappen bestaat. Deze leggen we hier onder uit.
Verontwaardiging gebaseerd op woede
De eerste fase draait om boosheid. Boosheid is een emotie die we door wrok en prikkelbaarheid uiten. De uitingen die het meest in het oog springen zijn meestal gezichtsuitdrukkingen, lichaamstaal en fysiologische reacties (bijvoorbeeld hartkloppingen of trillen). In sommige gevallen uiten mensen hun boosheid door middel van openbaar geweld. Woede die niet onder controle te houden is, kan een negatief effect op je kwaliteit van leven hebben.
Het begint als volgt: bepaalde gebeurtenissen leiden tot de waarneming van onrecht. Deze zelfde gebeurtenissen lokken mensen uit om een schuldige partij (of zondebok) aan te wijzen. Of dat nou een enkele persoon is of een groep mensen. In deze gevallen geloven mensen dat de schuldige de welvaart van ‘onze’ groep of ‘onze’ leefstijl in gevaar brengt. Deze gedachten worden dan beladen met een gevoel van woede die vervolgens op de schuldige partij gericht wordt.
Morele superioriteit gebaseerd op minachting
In de tweede fase wordt minachting bij het proces betrokken. Minachting is een intens gevoel van een tekort aan respect of erkenning, gepaard met algehele afkeer richting iets of iemand. Daaruit volgt vaak het afwijzen en vernederen van een ander. Ook wordt het vermogen en de morele integriteit van de ander vaak in twijfel getrokken.
Minachting voelen richting een ander persoon of een andere groep wil zeggen dat jij je moreel superieur voelt ten opzichte van deze andere partij. Iemand die minachting voelt voor een ander, kijkt op hem neer. Het individueel wordt als minderwaardig gezien.
Groepen leggen de situaties en gebeurtenissen uit de eerste fase opnieuw uit. Deze evaluatie van voorgaande gebeurtenissen wordt voltrokken vanaf een vermeend moreel superieur standpunt. Dat betekent dat zij de ‘schuldige’ groep als moreel inferieur zien. Dat leidt op zijn beurt weer tot een gevoel van minachting jegens de desbetreffende troep. Zo komt men in een vicieuze cirkel terecht.
Eliminatie vanuit walging
In de laatste fase begint walging een rol te spelen. De waarneming van besmetting en ziekte veroorzaakt dit fundamentele oergevoel. Het is een algemeen begrip: zowel de tekenen hiervan als de oorzaken zijn universeel. Walging kent allerlei soortgelijke oorzaken, zoals een rottingsproces (denk aan de geur en hoe het er uit ziet). Het is een emotie met betrekking tot moraliteit. Deze wordt dan ook vaak gebruikt om overtuigingen en toepassingen van ethiek te rechtvaardigen.
In deze fase worden wederom de voorgaande gebeurtenissen geëvalueerd en komt men tot een conclusie. Deze conclusie is erg simpel: we moeten onszelf verwijderen van de schuldige groep (of persoon). Een andere — vaak veel meer gewelddadige — optie is dat de schuldige partij geëlimineerd moet worden. Dit is echter een meer extreme uitkomst. In zo’n geval zijn mensen afhankelijk van walging om hun ideologie voldoende te verspreiden.
Zoals je kunt zien, kan de combinatie van deze drie emoties rampzalige effecten hebben. De emoties die agressie veroorzaken zijn gebaseerd op vervormde waarnemingen en veroorzaken slechte conclusies en — in extreme gevallen — vijandig gedrag. Daarom is het van groot belang om je emotionele intelligentie te trainen en onderhouden.
