Dyssomnieën: primaire slaapstoornissen
We classificeren dyssomnieën als slaapstoornissen die niet kunnen worden toegeschreven aan een onderliggende medische aandoening. Ongetwijfeld heb je ooit slapeloosheid ervaren. Daarom weet je hoe belangrijk een goede nachtrust is.
Slaap is een fundamenteel biologisch proces. Veel van je meest complexe cognitieve functies zijn ervan afhankelijk.
Slaap is zelfs zo’n basisbehoefte dat experts een gebrek daaraan associëren met verminderde cognitieve prestaties. Bovendien is aangetoond dat de huidige levensstijl de incidentie van slaapstoornissen aanzienlijk verhoogt. Als gevolg hiervan hebben artsen het aantal medische consulten voor deze aandoeningen zien toenemen.
Meer dan alleen een slechte nachtrust
Artsen definiëren de belangrijkste slaapstoornissen als die welke niet geassocieerd zijn met een bepaalde medische aandoening. Deze aandoeningen worden gekenmerkt door problemen met:
- Begin van de slaap. Stoornissen zoals slapeloosheid. Dit betekent dat je niet in slaap kunt vallen.
- Slaap onderhoud. Aandoeningen waardoor je niet kunt doorslapen en met tussenpozen wakker wordt.
- Overmatige slaap. Aandoeningen zoals hypersomnie. Dit betekent dat je overmatig slaapt.
Naast dyssomnieën zijn er ook parasomnieën. Dit zijn verstoorde slaaptoestanden waarbij zowel de kwaliteit als de kwantiteit van de rust verslechtert. Artsen nemen deze psychologisch veroorzaakte slaapstoornissen ook op in de categorie dyssomnieën.
Soorten dyssomnieën
Dyssomnieën vormen een uitgebreide categorie, die veel verschillende aandoeningen omvat.
Er zijn enkele psychologische, ecologische en organische factoren die mogelijk schadelijk zijn voor rust. Wanneer dergelijke factoren optreden, kun je op een aantal manieren problemen ondervinden met betrekking tot de duur en kwaliteit van de slaap. Dit kunnen zijn:
- Aandoeningen van het begin en onderhoud van de slaap.
- Aandoeningen van slaapkwantiteit en kwaliteit.
Dyssomnieën van het begin en onderhoud van de slaap
Slapeloosheid is de meestvoorkomende van deze aandoeningen. Kortom, slapeloosheid betekent dat je moeite hebt om in slaap te vallen of in slaap te blijven. Sterker nog, misschien val je helemaal niet in slaap.
Deze aandoeningen worden bijzonder ernstig als je ze niet behandelt. Bovendien hebben ze een negatieve invloed op je dagelijks leven.
Enkele van de meestvoorkomende symptomen zijn:
- Slapeloosheid. Een toestand van psychologische en fysiologische activering verhindert slaap. Je wilt slapen, maar het lukt niet. Dit komt doordat je lichaam niet voldoende kan ontspannen om in slaap te vallen.
- Intermitterend ontwaken of oppervlakkige slaap. Een onvermogen om diepe slaap te bereiken (NREM). Dit is het soort slaap dat je herstelt. Daarom, als je het niet bereikt, voel je je overdag slaperig.
Dyssomnieën van slaapkwaliteit en kwantiteit
Verstoringen in de kwaliteit en kwantiteit van de slaap treden op wanneer u ofwel minder dan normaal of overmatig slaapt. Bovendien ervaar je meestal een slechte slaapkwaliteit. Ook inbegrepen zijn hier parasomnieën zoals slaapwandelen of slaapverlamming.
Een ander voorbeeld is hypersomnie. Met deze aandoening slaap je overmatig. Bovendien slaap je ongesynchroniseerd, wat ook nadelig kan zijn voor je gezondheid.
Circadiane ritmestoornissen
Deze dyssomnia’s treden op wanneer er een onbalans is in je circadiane ritme. Dit is je basale biologische cyclus. Het vertelt je wanneer en hoe je moet slapen. Het is gebaseerd op biologische markers zoals licht/donker en temperatuur.
Jetlag is een voorbeeld van een verstoring van het circadiane ritme. Wanneer je hieraan lijdt, ervaar je een algemene onbalans in de meeste van je functies.
Hoe worden dyssomnieën gedetecteerd?
Symptomen hebben de neiging om je te besluipen. Natuurlijk heeft iedereen wel eens een slechte nacht. Dyssomnieën treden echter op wanneer je voortdurend niet kunt slapen. Bovendien veroorzaken ze invaliderende effecten.
Je zenuwstelsel zal zich proberen aan te passen aan de situatie. Dan, als het went aan de storing, kom je in een vicieuze cirkel terecht die heel moeilijk te doorbreken is.
Actie ondernemen
Meestal merken degenen die het dichtst bij je staan deze problemen op. Want als je niet goed uitgerust bent, kun je niet goed functioneren.
- Handel snel. Raadpleeg een arts zodra je slaap verslechtert.
- Laat je doorverwijzen naar een specialist. Raadpleeg eerst je huisarts. Zij kunnen je onder meer doorverwijzen naar een psycholoog, neuroloog of longarts. Dit is afhankelijk van de oorzaak van de aandoening.
- Detectie tools. De belangrijkste screeningstesten zijn klinische interviews en gestandaardiseerde psychometrische tests. Dit kunnen slaperigheidstests overdag en polysomnografische onderzoeken zijn.
Behandeling voor dyssomnieën
De behandeling varieert. Het hangt af van de etiologie van de aandoening. Specialisten bevelen vaak een gedragsreactie aan op stimulusmodificatietherapieën.
Psycho-educatie is enorm belangrijk. Je moet de basis van een goede slaapoefening leren. Vermijd bijvoorbeeld stimulerende middelen of stressvolle situaties voor het slapengaan.
Dyssomnieën kunnen samengaan met andere organische problemen. Om deze reden is een psycholoog misschien niet de belangrijkste professional die bij een behandeling betrokken is. Er kan zelfs een heel team van medisch specialisten bij betrokken zijn.
Als je lichaam eenmaal gewend is aan het functioneren op deze manier, kan het heel moeilijk zijn om weer normaal te worden. Daarom moet je het probleem zo vroeg mogelijk aanpakken om een behandeling succesvol te laten zijn.
