Bouw bruggen, geen muren

Hoewel het nooit bewezen en zelfs gewoon niet waar is, zijn er toch mensen die – wanneer ze zich terneergeslagen of gekwetst voelen – een haast ondoordringbare psychologische muur om zichzelf heen opwerpen, in het geloof dat die barrière, of dat innerlijke ‘fort’, hen vrijwaart van soortgelijk lijden in de toekomst. Het lijkt te riskant om ons te openen voor nieuwe relaties. ‘Ik heb meer dan genoeg te verduren gehad’, zeggen we tegen onszelf, terwijl we de deur naar ons hart hermetisch barricaderen.

Natuurlijk is het in zekere zin makkelijker – en sowieso een stuk praktischer – om gewapend met een schild en een speer door het leven te gaan, in plaats van je kwetsbaar op te stellen. Op die manier kunnen kwaadwillende mensen tenminste geen misbruik van je maken, en een dolk in je rug steken, zodra je enige zwakheid toont, of per ongeluk over je eigen voeten struikelt. Maar denk je ook niet dat het wellicht tijd is om zulke wrok, zulk wantrouwen, en zulke angst achter je, en los te laten?

Mogelijk luidt jouw antwoord: ‘Nee, er is al te veel met mij gesold. Ik ben te vaak besodemieterd.’ En hoewel ik me daar absoluut iets bij kan voorstellen, durf ik tegelijk te beweren dat we niet voluit leven als we geen nieuwe mensen meer leren kennen, geen nieuwe ervaringen meer opdoen, en geen nieuwe projecten meer beginnen of onbegane paden blijven betreden.

Adem in, adem uit, en ontspan: niet iedereen is een wolf in schaapskleren

Net als bij aangevallen en gewonde dieren, is onze instinctieve reactie – op het moment dat we van binnen pijn doen –  eerst acute zelfverdediging, en vervolgens: herstel door afzondering. Je beëindigt rigoureus je relatie met de betreffende persoon, en sluit jezelf af van elk spoortje emotie dat je ziel in beroering zou kunnen brengen. ‘Ik zal nooit meer aan diggelen vallen. Niet omdat ik onbreekbaar ben, maar omdat ik niemand daar überhaupt nog de kans toe zal geven.’

Je overtuigt jezelf ervan dat dit massieve afweermechanisme de perfecte oplossing is, omdat niets of niemand daar ooit doorheen kan komen. Je doet een groot, dik harnas aan, zonder voldoende te beseffen dat je daarmee ook het contact met de frisse buitenlucht verliest, en afgesloten bent van de zon en de wind. In dat bedompte, opgekropte pantser zullen je open wonden niet genezen, maar juist geïnfecteerd raken.

Met andere woorden: trap er niet in, laat je geen oogkleppen voorbinden. De onaangename gedachten, gevoelens en sensaties die je blijven kwellen, houd je in wezen helemaal zélf in stand. Excessieve zelfbescherming verdampt namelijk ieder vermogen om vreugde te ervaren in het leven, en dwingt je er uit chronische benauwdheid toe om voortdurend hyper-alert te zijn, waardoor je geen moment de mogelijkheid krijgt je te ontspannen, of je over te geven. Deze negatieve grondhouding – altijd van het slechtste scenario uitgaan –  is het loodzware kruis van je eigen ondergang. Iedere schaduw – hoe licht en vluchtig ook – verandert zo in een schrikwekkend spook.

De moed van verontschuldiging, de deugd der vergeving

Hoe hard je je ook vastbijt in het kortzichtige geloof dat de beste tactiek bestaat uit het je verschansen in je zelfgebouwde burcht – om zogenaamd te allen tijden op oorlog voorbereid te zijn – het gelijk is daarmee niet aan jouw zijde. Zonder emotionele connecties met anderen blijft er bar weinig van ons over. Zouden we niet in staat zijn om bruggen te bouwen, excuses te accepteren, en niet de kracht hebben om iemand vergiffenis te schenken, dan waren we als mensheid reeds duizenden jaren geleden hopeloos verdronken. Vergeven is voor niemand zo belangrijk als voor jezelf. Want wat levert het je op als je weigert je hand over je hart te halen? Baat dat jou op enigerlei wijze?

Niet alleen anderen, maar vooral ook jij zelf bent het waard om hen te vergeven voor de fouten die zij jegens jou begaan hebben. Dat is de enige manier waarop je zwaar op je schouders drukkend oud zeer met succes van je af kunt schudden. Er staan je nieuwe doelen en uitdagingen te wachten, mensen die je graag zouden leren kennen, ervaringen die je van harte verwelkomen. Waarom zou je zoveel goeds niet gewoon laten gebeuren?

Het hart bevat vele luiken, nissen en geheime ruimten die regelmatig voorzichtig, doch vastberaden geventileerd wensen te worden. Laat licht en zuurstof in alle muffe, donkere hoekjes van je hart doordringen. Zodra je dat eenmaal doet, vind je spontaan de innerlijke vrede waar je zo naarstig en zo lang al naar op zoek was. Voor je het weet haal je moeiteloos het beste uit jezelf, uit wat zich dan ook aandient, omdat je bevrijd bent van de vastgeroeste verleden-tijds-geest.

Bruggen bouwen is moeilijk, maar noodzakelijk

Bruggen bouwen is bijna altijd beter dan muren metselen – maar wat betekent dat eigenlijk, ‘een brug bouwen’? Neem als voorbeeld de middeleeuwen, waarin sommige, voor die tijd technologisch geavanceerde en innovatieve architectonische ontwerpen, zoals de ophaalbrug, een dubbele doorbraak boden. In ‘ingetrokken’ of verticale toestand waren zij namelijk in defensief opzicht net zo effectief in het verdrijven van vijanden als een slotgracht, terwijl ze in horizontale of open positie scheepsverkeer en dus handel toelieten, en vergemakkelijkten.

Als je deze metafoor toepast op je eigen leven, dan realiseer je je hoe lastig het is om de kettingen van de brug te laten vieren, en het onbekende de poorten van je ziel binnen te laten lopen – juist omdat je vertrouwen zo recentelijk nog ernstig geschaad is. De brug permanent gesloten houden isoleert je echter van de buitenwereld, zodat je bezwijkt onder onzekerheid, en alle overgebleven vitaliteit langzaam verstikt.

Zoals op alle vlakken van ons leven, geldt ook hier dat de dingen die het lastigst te bereiken zijn, ons het meest bevredigen, en ons de broodnodige adrenaline verschaffen om door te blijven gaan. Dus als je het gevoel hebt dat je een nieuwe bladzijde wilt omslaan, een nieuwe weg wilt inslaan, of een einde hoopt te maken aan je innerlijke misére, stop dan met het opwerpen van muren, en durf bruggen te bouwen.