Wat zijn stemmingswisselingen? Hoe raken ze jou?

Labiliteit is geen klinisch concept en verwijst ook niet naar een stoornis. Het wordt beschouwd als een emotionele stoornis of een emotioneel gebrek aan controle.

Als er één ding waar is wat betreft emoties, dan is het wel dat ze universeel zijn… maar elke cultuur heeft zijn verschillen. Een glimlach kan iets anders betekenen dan we denken. En een gefronste wenkbrauw kan iets anders uitdrukken dan onze woorden. Maar behalve wat mensen afhankelijk van land en cultuur uitdrukken en erkennen, zijn onze algemene gevoelens hetzelfde. Wanneer onze emotionele toestand echter uit de hand loopt, dan zien we stemmingswisselingen.

Het vermogen om te herkennen wat met de persoon tegenover jou gebeurt, geeft je een aangenaam gevoel en vermindert je onzekerheid. Wanneer je iemand ontmoet die verdrietig is, dan herken je het. Je begrijpt het en je kan zelfs empathie gaan voelen.

Dat betekent dat je bekend met het terrein. Je weet in het algemeen hoe je op een meer of minder gepaste manier kan reageren. Wat gebeurt er dan wanneer je iemand ontmoet die tekenen vertoont dat zijn emoties uit de hand lopen?

Ze zijn niet “bipolair,” ze hebben stemmingswisselingen

Het is nu een goed moment om te verduidelijken wat de verschrikkelijke uitdrukking “ze zijn bipolair” betekent. We horen vaak iemand een andere persoon beschrijven als “bipolair,” alleen omdat ze niet begrijpen hoe de stemming van de andere persoon zo snel wisselt. Een bipolaire stoornis is een ernstige mentale aandoening, die ook bekend is als manisch-depressieve stoornis.

Volgens de arts Fred K. Berger (2016) kunnen deze fasen dagen of maanden duren. Voor dit soort kwesties bestaat een psychiatrische diagnose en een specifieke behandeling. Wat wij zomaar bipolair noemen, heeft eigenlijk veel meer te maken met een stemmingswisseling.

Stemmingswisselingen worden niet echt als een kwestie van mentale gezondheid of aandoening beschouwd. Wat zijn ze dan en waarnaar verwijzen ze? In feite zijn het emoties die uit de hand lopen. Er is een gewaarwording dat er sprake is van een gebrek aan controle van de gevoelens en de uitdrukking van de basisemoties van een persoon.

Mensen die deze episodes van verdriet en geluk vertonen, hebben bijvoorbeeld momenten van ongecontroleerd gehuil of ongepast lachen. Het is een symptoom dat verbonden is met bepaalde toestanden zoals autisme of schizofrenie. Maar ook schijnbaar gelukkige mensen kunnen hier last van hebben.

Een aandoening of een ingewikkeld emotioneel moment?

Stemmingswisselingen behoren tot het “spectrum van emotionele problemen.” Emotionaliteit is de groep reacties die een persoon voelt en uitdrukt tegenover innerlijke factoren (gedachten, enzovoort) of uiterlijke factoren (werk, gezin, sociale situaties, enzovoort).

Wat is de oorzaak van deze veranderingen in de stemming of in de toestand van de geest? Is het biologisch of zit er een denkpatroon achter?

Van oudsher zijn we ervan uit gegaan dat de regeling en de controle van de emoties in het limbisch systeem gebeurt. Dit is een deel van onze hersenstructuur. Er bestaat dus een lichamelijk deel van onze hersenen dat dient om onze emoties uit te drukken, te regelen en onder controle te houden.

In dit alles is er een echt element dat in de war kan raken. Het kan veranderen of ophouden goed te werken. We zijn dan niet in staat om er ook maar iets aan te doen. Hersenschade is de voornaamste oorzaak van buitensporige stemmingswisselingen. Bovendien zal het de betrokken persoon absoluut beperken in zijn dagelijks leven.

Gewoonlijk zien we dit soort problemen bij mensen die MS, ALS, cardiovasculaire problemen, Parkinson of Alzheimer hebben. Tijdens een ingewikkeld moment zullen ze het moeilijk hebben emoties en uitdrukkingen te beheersen die tot dezelfde groep behoren, zoals verdriet.

Verwar dit echter niet met depressie. Want sommige kenmerken van depressie (zoals eetlust) worden niet beïnvloed door stemmingswisselingen.

Wat zijn dan wel of niet stemmingswisselingen?

Stemmingswisselingen verrassen iedereen die er getuige van is. Er zijn een aantal waarschuwingssignalen: overdrijven in een anderzijds neutrale commentaar of overdreven lachen, of ongecontroleerd huilen in een niet dramatische situatie.

We kennen waarschijnlijk wel iemand die middenin een traumatische scheiding zit of die een scheiding doorgemaakt heeft. Ze kunnen tijdens de week momenten van opluchting hebben waarbij ze verdrietig lijken en snikken. Maar ze kunnen andere ontspannen momenten hebben terwijl ze samen met vrienden dineren of een tv-serie bekijken. Dit betekent niet dat ze stemmingswisselingen hebben.

We weten ook dat we op een of andere manier de emotionele regeling bij mensen kunnen beïnvloeden. Universiteiten hebben studies en onderzoeken uitgevoerd die dit officieel bewijzen (R. Company, U. Oberst, en F. Sánchez, Psychology Bulletin, No. 104, 2012).

Maar in het geval van stemmingswisselingen is de mate waarin de mensen in de omgeving kunnen tussenkomen, erg beperkt. We kunnen eigenlijk zeggen dat het volledig onbestaand is.

Stemmingswisselingen hebben is geen aandoening. Het is slechts een tijdelijke toestand waarbij iemand de controle verliest. Behalve in ernstige gevallen heeft de betrokken persoon meestal stabiele momenten tussendoor. Dit emotionele probleem kan echt belangrijke gevolgen hebben op sociaal vlak en op werkgebied.

Want iemand met dit probleem kan te maken krijgen met afzondering, depressie of angstproblemen. Als je merkt dat jij deze gevoelens ervaart, moet je een arts raadplegen. Die kan dan een evaluatie maken en je doorverwijzen naar een specialist. Hij kan indien nodig, ook een behandelingsplan opstellen.