Vortioxetine: een antidepressivum van de volgende generatie

Vortioxetine is een state-of-the-art, multimodale werkingsmedicijn dat antidepressieve werking biedt. Het heeft ook invloed op angst en cognitieve prestaties.

Vortioxetine is een antidepressivum van de volgende generatie met multimodale werking. Het werd voor het eerst goedgekeurd in 2013.

Het is een nieuw antidepressivum met een uniek profiel. Dat komt omdat het werkt als een multimodaal serotonerge middel. De werkzaamheid ervan bij depressieve stoornissen is vastgesteld in zowel korte- als langetermijnstudies.

Bovendien kan het een breed scala aan neurotransmitters moduleren. Bijvoorbeeld serotonine, dopamine, noradrenaline, histamine, glutamaat en GABA.

De bijwerkingen ervan verschillen ook van conventionele antidepressiva. In feite heeft het lage percentages van de gebruikelijke bijwerkingen van seksuele disfunctie (Engelse link), gewichtstoename en cardiovasculaire aandoeningen.

Depressieve stoornis

Een depressieve stoornis beïnvloedt de manier waarop mensen zich voelen, denken en gedragen. De belangrijkste symptomen zijn aanhoudende gevoelens van verdriet en verlies van interesse in activiteiten die de patiënt eerder genoot (anhedonie).

MDD wordt echter vaak niet herkend of behandeld. Dit kan tragische gevolgen hebben. Bijvoorbeeld zelfmoord of verstoorde interpersoonlijke relaties.

Wat de etiologie betreft, zijn er meerdere factoren. Hoewel het op een algemeen niveau in verband wordt gebracht met een combinatie van genetische, omgevings-, biologische en fysiologische factoren.

Mannen en vrouwen ervaren de symptomen van depressie verschillend. Vrouwen hebben bijvoorbeeld meer last van schuldgevoelens, verdriet en waardeloosheid. Aan de andere kant zijn mannen vaak prikkelbaar, moe en verliezen ze interesse in activiteiten die ze eerder leuk vonden.

Geneesmiddelopties voor depressieve stoornis

Er zijn meer dan 30 medicamenteuze therapieën beschikbaar voor de behandeling van unipolaire depressie. Deze omvatten selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s), tricyclische antidepressiva (TCA’s) of serotonine-noradrenalineheropnameremmers (SNRI’s).

Andere antidepressiva zijn onder meer bupropion, alfa-antipsychotica van de tweede generatie, monoamineoxidaseremmers (MAO-remmers), noradrenalineheropnameremmers en tetracyclische middelen.

Het gebrek aan respons op beschikbare antidepressiva behandelingen is een van de grote uitdagingen van de psychiatrie. In feite reageert tot een derde van de patiënten met een depressieve stoornis (MDD) niet adequaat. Bovendien worden vaak nog resterende cognitieve symptomen gezien, zelfs in het remissiestadium.

Desalniettemin, dankzij de vooruitgang in de kennis van de neurale circuits die betrokken zijn bij MDD, komen er meer theorieën naar voren om depressie te verklaren die verder gaan dan het idee van serotonerge activiteit.

Deze nieuwe theorieën hebben de neiging zich te concentreren op het monoaminerge systeem. Het omvat de serotonerge, noradrenerge en dopaminerge routes en bevindt zich in verschillende delen van de hersenen. Het is inderdaad bekend dat de meerdere onderlinge verbindingen een belangrijke rol spelen bij stemmingsstoornissen.

Dit meer inclusieve concept heeft de zoektocht naar medicijnen gemotiveerd die neurotransmitters moduleren die betrokken zijn bij de regulatie van het monoaminerge systeem. Bijvoorbeeld glutamaat of γ-aminoboterzuur (GABA). Vanuit deze interesse is vortioxetine ontwikkeld.

Vortioxetine: multimodale actie

Vortioxetine is een antidepressivum met multimodale werking, waardoor het een uniek profiel heeft. De werkzaamheid van antidepressiva is in verschillende onderzoeken (Engelse link) aangetoond.

Vortioxetine heeft een uniek en complex werkingsmechanisme. Net als conventionele selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s), kan het de serotoninespiegels verhogen door serotoninetransporters (SERT’s) te remmen.

De werking op de verschillende subtypes van 5HT-receptoren geeft het echter karakteristieke eigenschappen en heeft ertoe geleid dat het als een multimodaal antidepressivum wordt beschouwd. Bovendien kan het door zijn vermogen om verschillende neurotransmitters (serotonine, dopamine, norepinefrine, histamine, glutamaat en GABA) te moduleren, inwerken op domeinen zoals cognitie.

Aan de andere kant is het bijwerkingenprofiel anders dan dat van andere conventionele antidepressiva. Dit is het geval omdat het een lage incidentie heeft van bijwerkingen van seksuele disfunctie, gewichtstoename en cardiovasculaire aandoeningen.

De relatie tussen vortioxetine en cognitie

Volgens bepaalde preklinische en klinische onderzoeken is vortioxetine een goed alternatief voor de behandeling van neurocognitieve stoornissen bij MDD. Het verbetert leermoeilijkheden en voorkomt door stress veroorzaakte leerachterstanden.

Er is een positief effect van vortioxetine op tekorten in cognitieve flexibiliteit, een van de belangrijkste cognitieve symptomen bij depressieve stoornis. Er is ook een positief effect op het geheugen waargenomen, sterker dan bij de medicijnen escitalopram of duloxetine.

Vortioxetine bevordert de neuroplasticiteit sneller dan andere SSRI’s. Bovendien is in klinische onderzoeken aangetoond dat het geen negatieve effecten heeft op de cognitie.

Analyses geven aan dat dit medicijn niet lijkt te werken op een specifiek cognitief domein, maar eerder op een breed scala aan domeinen.

Vortioxetine lijkt een veiliger profiel te hebben in vergelijking met andere traditionele antidepressiva. De misselijkheidspercentages waren echter meestal numeriek hoger in zijn onderzoeken.

Desalniettemin kan vortioxetine, aangezien de werkzaamheid en verdraagbaarheid ervan zijn vastgesteld in talrijke klinische onderzoeken, worden beschouwd als een alternatief voor andere antidepressiva die op de markt zijn.