Verdriet bij ouderen

5 minuten

Als een bejaarde iemand verliest die hem of haar dierbaar is, kan dat zo hartverscheurend zijn dat hij of zij het geloof in het leven verliest. Ineens voelt het koud, leeg en totaal anders. Wat zijn dan de kenmerken van verdriet op oudere leeftijd?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 28 februari, 2024

Verdriet bij ouderen kan bijzonder schrijnend zijn. Het verlies van naaste familieleden kan voor ouderen inderdaad een enorm pijnlijke ervaring zijn. Het bereikt het hoogste niveau wanneer iemand zijn partner verliest. In feite kan het verlies van een levenslange metgezel die hen liet glimlachen en hun dromen deelde, hartverscheurend zijn.

Bovendien worden de factoren rond rouw op oudere leeftijd verergerd, omdat deze levensfase gekenmerkt wordt door het verlies van sociale contacten.

“Rouw daagt ons uit om opnieuw lief te hebben.”
– Terry Tempest Williams-

Triest ouder stel — De toename van eenzaamheid en de emotionele processen die gepaard gaan met rouw op oudere leeftijd kunnen een springplank vormen voor het lijden aan klinische entiteiten die zo beperkend zijn als depressie.

Emotionele bagage

Op oudere leeftijd lijden mensen veel verliezen. Die kunnen intern zijn (veranderingen in levensstijl) of extern (verlies van familie, vrienden of partner). Als oudere mensen hun levenspartner verliezen, komen ze in een situatie terecht waarin ze zowel met de pijn van het verlies als met de behoefte aan andere steunfiguren moeten omgaan.

Enkele kenmerken van verdriet bij ouderen

Maar al te vaak gaat rouw op oudere leeftijd gepaard met hartverscheurende pijn door de afwezigheid van de persoon die hun leven zoveel jaren deelde. Bovendien kunnen ze een intense hulpeloosheid voelen omdat ze zich in een andere en vaak wrede wereld bevinden.

Zelfs als ze een nieuw leven willen en proberen te beginnen, vormen hun lichamelijke gezondheid en externe omstandigheden vaak krachtige barrières die dat onmogelijk maken. Dit is een van de redenen waarom we speciale aandacht moeten besteden aan het geven van liefde, genegenheid en steun aan ouderen die hun dierbaren hebben verloren.

“Het verlies van familieleden op oudere leeftijd is de aanleiding voor 20 procent van de gevallen van depressie bij ouderen.”
-Emilio Gamo Medina-

Op oudere leeftijd is de rouw om een vriend, familielid of partner anders. Ze zijn zich ervan bewust dat hun toekomst korter is dan die van jongere mensen. Dit kan het soort geloof en hoop verminderen dat inherent is aan rouw in andere levensfasen.

Ook zijn de cultuur, waarden en samenleving waarin ouderen zijn opgevoed anders dan die waarin ze nu leven. Deze veranderingen kunnen hun gevoelens van ontkoppeling van de wereld verergeren. Bovendien zijn de ankers die hen verbonden hielden met het heden er niet meer. Dit kan een echte emotionele lawine veroorzaken die enorm moeilijk te boven te komen is.

Factoren die herstel bevorderen

Oudere mensen zijn vaak buitengewoon wijs. Hun ervaringen, de lessen die ze hebben geleerd en de strategieën die ze in de loop van hun leven hebben ontwikkeld, kunnen hen helpen om hun moeilijkheden onder ogen te zien en op te lossen en een nieuwe fase in te gaan. Of hun pijn wordt opgelost of gecompliceerd zal afhangen van hoe ze ermee omgaan.

Vermijd overbescherming

Overbescherming is nooit goed. In feite kan te veel aandacht ervoor zorgen dat ouderen bepaalde vaardigheden veel eerder verliezen.

Een overbeschermd persoon is geïsoleerd van de processen die ons als mens laten groeien. Daarom is het belangrijk er voor hen te zijn, maar niet alles voor hen te doen. Ze moeten de situatie zelf onder ogen zien. We kunnen hen helpen door hen te laten weten dat we er voor hen zijn, maar mogen hen op geen enkele manier beperken.

“Tranenloos verdriet bloedt naar binnen.”
-Christian Nevell-

Luister naar ouderen met verdriet

Als de oudere over zijn of haar geliefde praat, luister dan naar hem of haar (Spaanse link). Ze bouwen een verhaal op van de herinneringen die ze deelden met de overledene. Dat is belangrijk voor hen. Het betekent dat ze het verlies in hun leven kunnen integreren.

Een manier waarop je kunt helpen is door aandacht te schenken aan wat ze je vertellen. Zelfs als ze zichzelf herhalen. Inderdaad, luisteren maakt deel uit van het rouwproces. Luisteren in twee richtingen is belangrijk. Probeer te parafraseren wat ze je vertellen of stop ze om te vragen naar een specifieke herinnering. Bijvoorbeeld: “Opa, vertel me eens over die keer dat oma dit en dat deed…” kan een enorm anxiolytische handeling zijn.

“Eerlijk luisteren is een van de beste medicijnen die we de stervenden en nabestaanden kunnen bieden.”
-Jean Cameron-

Person holding the hands of an older person — Luisteren naar hoe ze zich voelen is behulpzaam en ook een manier voor hen om hun verlies te integreren.

Wees bij hen

Totdat ze zich weer verbinden met de maatschappij en de omgeving, is het belangrijk om je tijd met hen te investeren (Spaanse link). Daarmee bedoelen we hen bellen, hen uitnodigen om samen met jou activiteiten te ondernemen, of gewoon naar hun huis gaan en bij hen zitten.

Je hoeft misschien niet eens iets te zeggen. Alleen al het feit dat je contact met ze maakt en ze laat merken dat je er bent, kan enorm intiem zijn. In feite is de intimiteit die uitgaat van begeleiding een krachtig middel dat de eenzaamheid van het verlies vermindert.

“De enige remedie voor verdriet is te rouwen.”
-Earl Grollman-

Als we ouder worden, worden we kwetsbaarder. Verliezen beginnen zich voor te doen. Deze zijn volkomen natuurlijk omdat ze ontstaan door het effect van veroudering of ziekte. Bij de dood van kinderen, jongere broers en zussen of een echtgenoot worden intensere emoties opgewekt dan in andere gevallen, waardoor het emotionele ongemak dat ze voelen toeneemt.

“Het is eerder de ouderdom dan de dood die tegenover het leven moet staan.
–Simone de Beauvoir–

Daarom moeten we ouderen met verdriet op een vriendelijkere, intiemere en hechtere manier steunen. De ouderen van nu hebben de wereld waarin we nu leven opgebouwd. Daarom moeten we hen de nodige steun kunnen bieden, zodat ze gezond en waardig hun leven kunnen voortzetten wanneer ze met een pijnlijk verlies worden geconfronteerd.

Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.

Higuera, J. C. B. (2020). Acompañamiento en el duelo. In La humanidad puesta a prueba: bioética y COVID-19 (pp. 347-360). Universidad Pontificia Comillas.
Durbán, M. V., Loarte, M. M., Higuera, J. C. B., Maza, R. C., & Fernández, I. S. (2014). Estudio del perfil de una población de personas en duelo complicado que acuden a un centro de escucha de duelo. Medicina paliativa, 21(3), 91-97.
Díaz, M. J. M., & Roldán, R. L. (1999). Estructura constructiva y duelo patológico en la vejez. Psiquis: Revista de psiquiatría, psicología médica y psicosomática, 20(6), 43-49.
LASECA, L. A., SANZ, V. B., & JIMÉNEZ, P. F. EL DUELO EN LA TERCERA EDAD. XXI Congreso Virtual Internacional de Psiquiatria, Psicología y Enfermería en salud mental. https://psiquiatria.com/congresos/pdf/1-7-2020-2-COMU5.pdf
Medina, E. G., & Pezzi, P. P. (2009). El duelo y las etapas de la vida. Revista de la asociacion española de Neuropsiquiatria, 29(104), 455-469.

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.